Οι υπεύθυνες επιτροπές δύο επιστημονικών επιτροπών κατέληξαν ότι υπάρχουν αποδείξεις που τεκμηριώνουν τα οφέλη από την πνευμονική αποκατάσταση σε ενήλικες με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, Πνευμονική Ίνωση, Καρκίνο του Πνεύμονα, ακόμα και COVID-19.
Για τη ΧΑΠ συμφώνησαν μάλιστα, ότι βελτιώνει την ικανότητα άσκησης και την ποιότητα ζωής που σχετίζεται με την υγεία σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι παρατηρείται με τη βρογχοδιασταλτική θεραπεία.
Χαρακτηριστικό των χρόνιων αναπνευστικών νόσων είναι η δύσπνοια και η κόπωση. Τα συμπτώματα αυτά έχουν μια σειρά συνεπειών που οδηγούν σε περιορισμό της ικανότητας εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων από τους ασθενείς.
Η μείωση της κίνησης έχει δευτερογενείς επιπτώσεις, οι οποίες επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, και προκαλούν ψυχολογικές διαταραχές, όπως άγχος, κατάθλιψη και φόβο.
Η πνευμονική αποκατάσταση είναι µία ολοκληρωμένη, εξατομικευμένη παρέµβαση από ομάδα επαγγελματιών υγείας διαφορετικών ειδικοτήτων, που περιλαμβάνει άσκηση, εκπαίδευση και αλλαγή συμπεριφοράς, µε σκοπό τη βελτίωση της σωματικής και ψυχολογικής κατάστασης των ασθενών.
Μεγάλος αριθμός μελετών έχει αποδείξει ότι μειώνει τη δύσπνοια, αυξάνει την ικανότητα άσκησης, μειώνει τις εισαγωγές στο νοσοκομείο και τον κίνδυνο θνησιμότητας, καλυτερεύει την ψυχολογία αλλά και τη σχετιζόμενη με την υγεία ποιότητα ζωής.
Αν και αρχικά αναπτύχθηκε για τη ΧΑΠ, είναι γνωστό πια ότι ωφελεί και άλλες χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις, όπως η πνευμονική υπέρταση, το άσθμα, οι βρογχεκτασίες, ο καρκίνος του πνεύμονα και η λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2.
Βρετανική Εταιρεία Θώρακος
Οι προηγούμενες οδηγίες της Βρετανικής Εταιρείας Θώρακος για την πνευμονική αποκατάσταση σε ενήλικες δημοσιεύθηκαν ακριβώς 10 χρόνια πριν. Έκτοτε, η έρευνα εμπλούτισε τις γνώσεις μας και ως εκ τούτου προέκυψε η ανάγκη ανανέωσης των οδηγιών για την πνευμονική αποκατάσταση με την έκδοση του τελευταίου επίσημου σετ οδηγιών τον Σεπτέμβριο του 2023.
Παρά, όμως, τη θετική συμβολή της πνευμονικής αποκατάστασης και τα κλινικά οφέλη που προσφέρει στον ασθενή, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι αλλά και μεγάλο ποσοστό γιατρών έχουν άγνοια και γι’ αυτήν την τόσο σημαντική θεραπευτική μέθοδο, με συνέπεια να μην προτείνεται επαρκώς ως θεραπεία, και οι ασθενείς να μην λαμβάνουν τα οφέλη της, ειδικά στη χώρα μας. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η ανάδειξη του ρόλου της, προκειμένου να βοηθηθούν οι ασθενείς με χρόνιες αναπνευστικές νόσους.
Αμερικανική Εταιρεία Θώρακος
Για τη διαμόρφωση των κλινικών συστάσεων η Αμερικανική Εταιρεία Θώρακος σύστησε μια διεπιστημονική ομάδα, η οποία κλίθηκε να απαντήσει σε ερευνητικά ερωτήματα που αφορούσαν την πνευμονική αποκατάσταση ασθενών με συγκεκριμένα νοσήματα (ΧΑΠ, διάμεση πνευμονοπάθεια και πνευμονική υπέρταση) καθώς και τρόπους παροχής της συγκεκριμένης θεραπείας (π.χ. τηλεαποκατάσταση), καθώς και της συντήρησης.
Η επιτροπή προέβη σε ισχυρές συστάσεις για την υπαγωγή σε πρόγραμμα πνευμονικής αποκατάστασης ενηλίκων με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις. Το ίδιο συνέστησε και για τη διάμεση πνευμονοπάθεια, και την πνευμονική υπέρταση (υπό όρους).
Η πνευμονική αποκατάσταση εξ αποστάσεως είναι ένα εναλλακτικό μοντέλο θεραπείας, που συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά στις επίσημες συστάσεις, τόσο από την Αμερικανική όσο και τη Βρετανική Εταιρία Θώρακος, όπου υποστηρίζεται η υπό όρους τηλεαποκατάσταση, είτε συντήρησης είτε συνήθους φροντίδας μετά την αρχική αποκατάσταση.
Ειδικότερα, για τους ενήλικες με σταθερή ΧΑΠ οι ειδικοί συνέστησαν τη συμμετοχή σε πρόγραμμα πνευμονικής αποκατάστασης, περιλαμβανομένης της ένταξης σε αυτό κατά την προσπάθεια βελτίωσης της αναπνευστικής ικανότητας μετά από νοσηλεία λόγω παρόξυνσης.
Τα οφέλη της πνευμονικής αποκατάστασης
Πολλές φορές τα συμπτώματα της ΧΑΠ εμμένουν παρά τις φαρμακοθεραπείες. Επομένως, απαιτούνται πρόσθετες θεραπείες για τη μείωσή τους. Η επιτροπή κατέληξε ότι η πνευμονική αποκατάσταση μειώνει τη δύσπνοια, βελτιώνει σημαντικά την ικανότητα άσκησης και την ποιότητα ζωής, συγκριτικά με τη συνήθη φροντίδα.
Οι ασθενείς αποκτούν γνώσεις για την πάθησή τους και για τον τρόπο ελέγχου των συμπτωμάτων που βιώνουν. Μετά από το πρόγραμμα αυτοεξυπηρετούνται καλύτερα, κοινωνικοποιούνται περισσότερο, νιώθουν ευεξία και ψυχική ανάταση. Συστήνεται δε και μετά από νοσηλεία για παρόξυνση, διότι μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος θνησιμότητας για το προσεχές της νοσηλείας έτος.
Εξίσου θετική είναι η επίδραση της πνευμονικής αποκατάστασης στους ασθενείς με διάμεσες πνευμονοπάθειες (Interstitial Lung Disease ή ILD), μια διαφορετική ομάδα αναπνευστικών νόσων με ποικίλους βαθμούς φλεγμονής ή/και ίνωσης των πνευμόνων, οι οποίες, ιδίως η ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση, χαρακτηρίζονται από προοδευτική μείωση της πνευμονικής λειτουργίας και χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα (υποξαιμία) που εμποδίζει τους ασθενείς να ασκηθούν αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες πρόωρου θανάτου.
Η πνευμονική αποκατάσταση ωφελεί και τους ασθενείς με πνευμονική υπέρταση, οι οποίοι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στις φαρμακευτικές αγωγές που τους χορηγούνται, δεν βελτιώνεται επαρκώς η ικανότητα άσκησης και εξακολουθούν να παρουσιάζουν δύσπνοια κατά την άσκηση. Όσοι υιοθετούν αυτή τη θεραπευτική οδό, διαπιστώνουν ότι μπορούν να ασκηθούν, ικανότητα που μπορεί να διατηρηθεί για έως και έναν χρόνο, να αναπνέουν ευκολότερα και να ζουν καλύτερα.
Σύμφωνα με τη Βρετανική Εταιρεία Θώρακος, η πνευμονική αποκατάσταση βοηθά και τα άτομα με καρκίνο του πνεύμονα, αφού η άσκηση τόσο πριν όσο και μετά από τη χειρουργική επέμβαση βελτιώνει τη σωματική και πνευμονική λειτουργία. Ακόμα και τα άτομα με προχωρημένου σταδίου κακοήθεια μπορούν να ωφεληθούν από ένα προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους πρόγραμμα αποκατάστασης.
Καλή επιλογή κρίθηκε, επίσης, ότι είναι και για τους ανθρώπους που αναρρώνουν από COVID-19. Η Βρετανική Εταιρεία Θώρακος συστήνει την πνευμονική αποκατάσταση μετά από νοσηλεία, αφού μέσω αυτής βελτιώνεται η ικανότητα άσκησης και η δύσπνοια, η οποία εμμένει μήνες μετά από τη λήψη του εξιτηρίου, υπό την προϋπόθεση να αξιολογούνται επισταμένως πριν από την έναρξη του προγράμματος τα συμπτώματα που παρουσιάζουν.
Μάλιστα, για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να προσέλθουν στα κέντρα αποκατάστασης, έχει διαπιστωθεί ότι μπορούν να παρακολουθήσουν εξ αποστάσεως τις συνεδρίες. Ωστόσο, η μέθοδος αυτή είναι ακόμη υπό διερεύνηση και η επιτροπή προτείνει ότι όταν εφαρμόζεται οι ασθενείς θα πρέπει να αξιολογηθούν αρχικά δια ζώσης προτού προχωρήσουν σε πρόγραμμα θεραπευτικής άσκησης.
Όσον αφορά στη συντήρηση, τα ευρήματα των μελετών τείνουν να είναι θετικά σε αυτήν την προοπτική, με τους ασθενείς που έχουν ολοκληρώσει την αποκατάσταση να επιθυμούν τη συνέχιση της υποστήριξής τους.