Ένα από τα φάρμακα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση στις ΗΠΑ –και το πιο συχνά λαμβανόμενο αναλγητικό παγκοσμίως– μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα από το να εξαλείψει απλώς τον πονοκέφαλό σας.
Η ακεταμινοφαίνη μπορεί επίσης να αυξήσει την ανάληψη κινδύνου, σύμφωνα με μια μελέτη του 2020 που μέτρησε τις αλλαγές στη συμπεριφορά των ανθρώπων υπό την επήρεια των κοινών φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή.
Ασπιρίνη, ιβουπροφαίνη ή παρακεταμόλη; Ποιο παυσίπονο να πάρετε ανάλογα με το πρόβλημά σας
«Η ακεταμινοφαίνη -γνωστή και ως παρακεταμόλη- φαίνεται να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται λιγότερα αρνητικά συναισθήματα όταν εξετάζουν επικίνδυνες δραστηριότητες -απλώς δεν αισθάνονται τόσο φοβισμένοι», εξήγησε ο νευροεπιστήμονας Baldwin Way από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο όταν δημοσιεύθηκαν τα ευρήματα στο Social Cognitive and Affective Neuroscience.
«Με σχεδόν το 25% του πληθυσμού στις ΗΠΑ να παίρνει ακεταμινοφαίνη κάθε εβδομάδα, η μειωμένη αντίληψη κινδύνου και η αυξημένη ανάληψη κινδύνου θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην κοινωνία», πρόσθεσε.
Τα ευρήματα προστίθενται σε έναν αυξανόμενο όγκο ερευνών που υποδηλώνουν ότι τα αποτελέσματα της ακεταμινοφαίνης στη μείωση του πόνου επεκτείνονται και σε διάφορες ψυχολογικές διεργασίες, μειώνοντας τη δεκτικότητα των ανθρώπων σε άσχημα συναισθήματα, βιώνοντας μειωμένη ενσυναίσθηση και ακόμη και αμβλύνοντας τις γνωστικές λειτουργίες.
Με παρόμοιο τρόπο, η έρευνα υποδηλώνει ότι η συναισθηματική ικανότητα των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται και να αξιολογούν τους κινδύνους μπορεί ενδεχομένως να αλλοιωθεί ή να μειωθεί όταν λαμβάνουν ακεταμινοφαίνη.
Πονοκέφαλος από τη ζέστη: Συμπτώματα και αντιμετώπιση – Πότε μπορεί να είναι ηλίαση
Αν και τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ήπια -και θεωρούνται υποθετικά προς το παρόν- αξίζει να επισημανθούν, δεδομένου ότι η ακεταμινοφαίνη είναι το πιο κοινό συστατικό φαρμάκου και βρίσκεται σε περισσότερα από 600 διαφορετικά είδη φαρμάκων που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή και συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Πώς διεξήχθη η μελέτη για το αναλγητικό και τις συμπεριφορές ανάληψης κινδύνου
Σε μια σειρά πειραμάτων που περιλάμβαναν περισσότερους από 500 φοιτητές πανεπιστημίου ως συμμετέχοντες, ο Δρ. Way και η ομάδα του μέτρησαν πώς μια δόση 1.000 mg ακεταμινοφαίνης (η συνιστώμενη μέγιστη εφάπαξ δόση για ενήλικες) που χορηγήθηκε τυχαία στους συμμετέχοντες επηρέασε τη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου, σε σύγκριση με τα εικονικά φάρμακα σε μια ομάδα ελέγχου.
Σε κάθε ένα από τα πειράματα, οι συμμετέχοντες έπρεπε να φουσκώσουν ένα μπαλόνι μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή, με κάθε φούσκωμα να κερδίζει φανταστικά χρήματα. Οι οδηγίες τους ήταν να κερδίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα φανταστικά χρήματα φουσκώνοντας το μπαλόνι όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά χωρίς σκάσει το μπαλόνι, γιατί τότε θα έχαναν τα χρήματα.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι φοιτητές που έλαβαν ακεταμινοφαίνη αναλάμβαναν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο κατά τη διάρκεια της άσκησης, σε σχέση με την πιο προσεκτική και συντηρητική ομάδα εικονικού φαρμάκου. Συνολικά, όσοι έπαιρναν ακεταμινοφαίνη φούσκωναν (και έσκασαν) τα μπαλόνια τους περισσότερο από αυτούς στην ομάδα ελέγχους.
«Αν δεν σας αρέσει να ρισκάρετε, μπορεί να φουσκώσετε μερικές φορές και μετά να αποφασίσετε να σταματήσετε επειδή δεν θέλετε να σκάσει το μπαλόνι και να χάσετε τα χρήματά σας. Αλλά για όσους παίρνουν ακεταμινοφαίνη, πιστεύουμε ότι έχουν λιγότερο άγχος και λιγότερα αρνητικά συναισθήματα για το πόσο μεγαλώνει το μπαλόνι και την πιθανότητα να σκάσει», είπε ο Δρ. Way.
Εκτός από την προσομοίωση με το μπαλόνι, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν επίσης έρευνες κατά τη διάρκεια δύο πειραμάτων, βαθμολογώντας το επίπεδο κινδύνου που αντιλήφθηκαν σε διάφορα υποθετικά σενάρια, όπως το να στοιχηματίσουν το εισόδημα μιας ημέρας σε ένα αθλητικό γεγονός, το bungee jumping από μια ψηλή γέφυρα ή την οδήγηση χωρίς ζώνη ασφαλείας.
Σε μία από τις έρευνες, η λήψη ακεταμινοφαίνης όντως φάνηκε να μειώνει τον αντιληπτό κίνδυνο σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, αν και σε άλλη παρόμοια έρευνα, δεν παρατηρήθηκε το ίδιο αποτέλεσμα.
Σημαντική σχέση μεταξύ της ακεταμινοφαίνης και του μεγαλύτερου κινδύνου
Ενώ ένα πείραμα όπως αυτό δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα πώς η ακεταμινοφαίνη μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους σε σενάρια πραγματικής ζωής, με βάση τον μέσο όρο των αποτελεσμάτων στα διάφορα τεστ, η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ της λήψης ακεταμινοφαίνης και της επιλογής μεγαλύτερου κινδύνου, ακόμη και εάν το παρατηρούμενο αποτέλεσμα φαίνεται ανεπαίσθητο.
Πάντως, οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι οι προφανείς επιπτώσεις του φαρμάκου στη συμπεριφορά ανάληψης κινδύνου θα μπορούσαν επίσης να ερμηνευθούν μέσω άλλων ειδών ψυχολογικών διαδικασιών, όπως το μειωμένο άγχος.
«Μπορεί καθώς το μπαλόνι μεγαλώνει σε μέγεθος, όσοι λαμβάνουν εικονικό φάρμακο να νιώθουν αυξανόμενα ποσά άγχους για μια πιθανή έκρηξη. Όταν το άγχος γίνεται πολύ, σταματούν τη δοκιμή. Η ακεταμινοφαίνη μπορεί να μειώσει αυτό το άγχος, οδηγώντας έτσι σε μεγαλύτερο κίνδυνο», εξήγησαν οι ερευνητές.
Η διερεύνηση τέτοιων ψυχολογικών εναλλακτικών εξηγήσεων για αυτό το φαινόμενο –καθώς και η διερεύνηση των βιολογικών μηχανισμών που ευθύνονται για τις επιπτώσεις της ακεταμινοφαίνης στις επιλογές των ανθρώπων σε καταστάσεις όπως αυτή– θα πρέπει να εξεταστεί σε μελλοντική έρευνα, είπε η ομάδα.
Παρά την πιθανή επίδραση της ακεταμινοφαίνης στην αντίληψη κινδύνου των ανθρώπων, το φάρμακο παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά και ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα στον κόσμο -και θεωρείται απαραίτητο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ακόμα κι αν υπάρχουν άλλα ερωτήματα.
«Χρειαζόμαστε πραγματικά περισσότερη έρευνα σχετικά με τις επιδράσεις της ακεταμινοφαίνης και άλλων φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή στις επιλογές και τους κινδύνους που αναλαμβάνουμε», κατέληξε ο Δρ. Way.