Η ιλαρά βρίσκεται σε άνοδο. Αποτελεί απειλή για όλες τις ηλικίες και οι ειδικοί συστήνουν τον άμεσο εμβολιασμό όλων των ανεμβολίαστων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου από την απότομη και γρήγορη αύξηση κρουσμάτων ιλαράς. Η εκτίμηση είναι ότι τα κρούσματα ιλαράς αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται τους επόμενους μήνες λόγω της μείωσης της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, η οποία καταγράφηκε στη διάρκεια των ετών της Covid,της υψηλής πιθανότητας εισαγωγής από περιοχές με έντονη κυκλοφορία του ιού και το γεγονός ότι οι επόμενοι μήνες αντιπροσωπεύουν την εποχική κορύφωση της δραστηριότητας του ιού.
«Ανησυχούμε εξαιρετικά γι’ αυτό που συμβαίνει όσον αφορά την ιλαρά», δήλωσε στη διάρκεια ενημέρωσης των δημοσιογράφων η Νατάσα Κρόουκροφτ, τεχνική σύμβουλος για την ιλαρά και την ερυθρά στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα τελευταία παγκόσμια δεδομένα (του Φεβρουαρίου 2024) κάνουν λόγο για 306.291 κρούσματα που επισημάνθηκαν το 2023 στον ΠΟΥ, έναντι 171.156 κρουσμάτων για το 2022, δηλαδή αύξηση κατά 79%, όμως ο οργανισμός υπογραμμίζει πως οι πραγματικοί αριθμοί είναι πολύ πιο αυξημένοι.
Ανησυχητική αύξηση στην Ευρώπη
« Η αυξανόμενη τάση των κρουσμάτων ιλαράς σε όλη την Ευρώπη είναι ανησυχητική. Πρόκειται για μια εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές, ιδιαίτερα σε παιδιά και ευάλωτα άτομα», τόνισε η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου.
«Τα καλά νέα είναι ότι πρόκειται για μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί μέσω του εμβολιασμού και ότι υπάρχουν πολλά ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια διαθέσιμα στην ΕΕ. Όταν βλέπουμε κρούσματα ιλαράς, γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα κενό στους εμβολιασμούς. Προτρέπω όλους να ελέγξουν την κατάσταση εμβολιασμού τους και τους γονείς να βεβαιωθούν ότι τα εμβόλια των παιδιών και των νέων είναι ενημερωμένα. Ο εμβολιασμός προστατεύει και σώζει ζωές, είναι ένα από τα ισχυρότερα εργαλεία μας κατά της ιλαράς και πολλών άλλων μολυσματικών ασθενειών», κατέληξε.
Κανείς δεν πρέπει να πεθάνει από ιλαρά
Η ιλαρά βρίσκεται σε άνοδο στην ΕΕ, αναφέρει το ECDC, προτείνοντας μέτρα ενίσχυσης της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού (με MMR – εμβόλιο ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας παιδιών και ενηλίκων) και στοχεύοντας στην αποκατάσταση της ανοσίας της αγέλης και στην πρόληψη των εξάρσεων.
Τα στοιχεία του ECDC δείχνουν ότι τον Ιανουάριο και αρχές Φεβρουαρίου , ο αριθμός των χωρών της Ευρώπης που ανέφεραν κρούσματα ιλαράς έχει αυξηθεί. Τουλάχιστον επτά θάνατοι έχουν αναφερθεί από δύο χώρες. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 5 κρούσματα ιλαράς
«Κανείς δεν πρέπει να πεθάνει από ιλαρά. Η αύξηση των κρουσμάτων ιλαράς, μιας άκρως μεταδοτικής ασθένειας που προλαμβάνεται όμως με τον εμβολιασμό, υπενθυμίζει ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να μεγιστοποιήσουν τις προσπάθειες για την επίτευξη και τη διατήρηση υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης για όλες τις ασθένειες που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό. Τα εμβόλια είναι ένας ασφαλής και αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση της επιβάρυνσης της υγείας από μολυσματικές ασθένειες και την αποφυγή άσκοπων απωλειών ζωής», ανέφερε ο Andrea Ammon, Διευθυντής του ECDC.
Η ιλαρά αποτελεί απειλή για άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Ο υψηλότερος δυνητικός αντίκτυπος της ιλαράς, λόγω της υψηλής νοσηρότητας, είναι για τα βρέφη (που είναι πολύ μικρά για να εμβολιαστούν). Τα μη εμβολιασμένα παιδιά κάτω των πέντε ετών διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο, καθώς η ιλαρά μπορεί να έχει αρκετές επιπλοκές σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα. Επιπλέον, άλλες ομάδες όπως οι ανοσοκατεσταλμένοι διατρέχουν κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών από την ιλαρά.
Όπλο η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης
Η πρόληψη της ιλαράς απαιτεί το 95% των παιδιών να έχει κάνει δύο δόσεις εμβολίου κατά της ιλαράς. Όμως σε παγκόσμιο επίπεδο, η εμβολιαστική κάλυψη ανέρχεται σε 83% και δεν έχει επανέλθει στο επίπεδο του 86%, που ήταν το 2019. Το 2022, μόνο το 92% των παιδιών στην Ευρώπη είχαν λάβει τη δεύτερη δόση του εμβολίου. Η πανδημία συνέβαλλε στη μείωση του ποσοστού κάλυψης με την πρώτη δόση του εμβολίου έναντι της ιλαράς. Τάση μείωσης των εμβολιασμών παρατηρείται και στην Ελλάδα και σύμφωνα με ανάλυση των στοιχείων από τον ΕΟΔΥ, από το 2020 καταγράφεται μια μικρή πτώση σχετικά με την πρώτη δόση.
Θα πρέπει επομένως να ενταθούν οι προσπάθειες για τον εντοπισμό και την προσέγγιση μη εμβολιασμένων ή μερικώς εμβολιασμένων πληθυσμών, σημειώνει το ECDC. Θα πρέπει, προσθέτει, να διασφαλιστεί η ισότητα στην πρόσβαση στον εμβολιασμό, ειδικά για τους ευάλωτους πληθυσμούς όπως οι μετανάστες, οι εθνικές μειονότητες και εκείνοι που ζουν σε πολυσύχναστα περιβάλλοντα, π.χ. σε καταυλισμούς προσφύγων.
Τα υψηλής ποιότητας συστήματα επιτήρησης είναι απαραίτητα για τον έγκαιρο εντοπισμό, την απόκριση και τον έλεγχο των τοπικών εστιών ιλαράς. Επιπλέον, η ενισχυμένη εργαστηριακή διαγνωστική ικανότητα διευκολύνει την παρακολούθηση των γονότυπων του ιού και τον εντοπισμό των αλυσίδων μετάδοσης, σημειώνει το ECDC.
Ακόμη, η ευαισθητοποίηση σχετικά με την κατάσταση της ιλαράς μεταξύ των επαγγελματιών υγείας διαφόρων ειδικοτήτων είναι σημαντική, προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη διάγνωση, ειδικά σε μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες.
Θα πρέπει επίσης να καταβληθούν προσπάθειες για να εντοπιστούν οι λόγοι για τη χαμηλή απορρόφηση εμβολίων στις κοινότητες και να εφαρμοστούν προσαρμοσμένες παρεμβάσεις. Αυτές περιλαμβάνουν την επικοινωνία κινδύνου και πρωτοβουλίες με βάση την κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των υποεξυπηρετούμενων ομάδων του πληθυσμού.
Συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τον εμβολιασμό έναντι της ιλαράς
Συστήνεται ο άμεσος εμβολιασμός με το εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς- παρωτίτιδας (εμβόλιo MMR) των παιδιών, των εφήβων και των ενηλίκων που δεν έχουν εμβολιαστεί με τις απαραίτητες δόσεις.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών παιδιών και εφήβων συστήνονται 2 δόσεις του εμβολίου MMR, με τη 2η δόση να χορηγείται σε ηλικία 24–36 μηνών (μπορεί όμως να χορηγηθεί και νωρίτερα, αρκεί να έχουν περάσει 4 εβδομάδες μετά την πρώτη δόση). Και οι δύο δόσεις πρέπει να χορηγούνται μετά το 12ο μήνα ζωής.
Παιδιά και έφηβοι που δεν έχουν εμβολιασθεί με τη 2η δόση πρέπει να αναπληρώσουν το ταχύτερο δυνατόν.
Σε περιόδους επιδημίας μπορεί να γίνεται εμβολιασμός με MMR από την ηλικία των 6 μηνών. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να επανεμβολιάζονται με 2 δόσεις MMR μετά την ηλικία των 12 μηνών σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα.
Βρέφη ηλικίας 6 έως 11 μηνών που πρόκειται να επισκεφτούν χώρες στις οποίες ενδημούν η ιλαρά, η παρωτίτιδα και η ερυθρά συστήνεται να εμβολιαστούν με μια (1) δόση του εμβολίου MMR πριν την αναχώρησή τους.
Αναφορικά με τους ενήλικες, τονίζεται ότι σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών ενηλίκων, τα άτομα που γεννήθηκαν πριν το 1970 θεωρούνται άνοσα.
Όσοι έχουν γεννηθεί μετά το 1970, θα πρέπει να έχουν εμβολιασθεί με δύο (2) δόσεις MMR, με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 4 εβδομάδων μεταξύ των δόσεων.
Σε περίπτωση που δεν υπάρχει ιστορικό νόσησης ή το ιστορικό εμβολιασμού είναι άγνωστο, το άτομο θεωρείται μη εμβολιασμένο και συστήνεται η χορήγηση δύο δόσεων εμβολίου με ελάχιστο μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων.
Ομάδες πληθυσμού σε ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο για νόσηση από ιλαρά είναι οι παρακάτω:
Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας.
Εκπαιδευτικοί.
Φοιτητές, σπουδαστές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Ενήλικες που πρόκειται να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.
Μέλη οικογενείας ατόμων με ανοσοκαταστολή.
Ασθενείς με HIV λοίμωξη (ο εμβολιασμός συστήνεται όταν ο αριθμός των CD4 ≥200/μL).