Η 25η Ιουνίου είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση για τη λεύκη, στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς, αλλά και στην αποδοχή και αποστιγματοποίησή της.
Τι είναι η λεύκη;
Η λεύκη είναι μια επίκτητη αυτοάνοση δερματοπάθεια, στην οποία η τμηματική απώλεια της χρωστικής του δέρματος που ονομάζεται μελανίνη προκαλεί λευκές ή ροζ κηλίδες αποχρωματισμένου δέρματος. Οι αποχρωματισμένες περιοχές του δέρματος μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, αν και συχνότερα εντοπίζονται στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών, στο πρόσωπο (γύρω από τα μάτια, τη μύτη, το στόμα), στον λαιμό, στις μασχαλιαίες περιοχές και σε περιοχές τριβής και πίεσης (αγκώνες, γόνατα, ραχιαία επιφάνεια ποδιών, πλευρά). Άχρωμες κηλίδες επίσης μπορούν να εμφανιστούν σε περιοχές που έχει προηγηθεί τραυματισμός του δέρματος. Η λεύκη δεν μεταδίδεται.
Σε ποια ηλικία εμφανίζεται;
Ενώ η λεύκη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, τα αρχικά συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως πριν από την ηλικία των 30 ετών.
Ποιους αφορά και πόσο συχνή είναι η λεύκη;
Η λεύκη είναι η πιο κοινή διαταραχή υπομελάχρωσης με εκτιμώμενο επιπολασμό 0,5–2% σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ευρώπη ο επιπολασμός της εκτιμάται στο 1%, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 100.000 ασθενείς με λεύκη. Εμφανίζεται τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά, με παρόμοια συχνότητα σε όλα τα φύλα και τις εθνικότητες.
Ποιοι τύποι λεύκης υπάρχουν;
Η λεύκη χωρίζεται σε τρεις τύπους:
- Η μη τμηματική λεύκη (NSV) είναι ο πιο κοινός τύπος λεύκης. Παρουσιάζεται με αποχρωματισμένες κηλίδες και στις δύο πλευρές του σώματος με συμμετρική κατανομή, συνήθως εξελίσσεται αργά και έχει απρόβλεπτη πορεία.
- Η τμηματική λεύκη (SV), η οποία συνήθως εντοπίζεται στη μια πλευρά του σώματος, έχει πρώιμη ηλικία έναρξης, εξελίσσεται γρήγορα και στη συνέχεια σταθεροποιείται.
- Η λεύκη μικτού τύπου αρχικά εμφανίζεται με τη μορφή της τμηματικής λεύκης, αλλά αρκετούς μήνες αργότερα εξαπλώνεται και σε άλλα σημεία, οπότε παίρνει τη μορφή της μη τμηματικής λευκής.
Τι προκαλεί την λεύκη;
Η λεύκη προκαλείται από την απώλεια των μελανοκυττάρων, των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για το χρώμα του δέρματος. Ο πιο κοινός τύπος λεύκης, η μη τμηματική λεύκη, είναι μια αυτοάνοση διαταραχή κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού επιτίθεται σε ορισμένα μελανοκύτταρα και τα καταστρέφει, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λευκές κηλίδες στο δέρμα1. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισης της λεύκης είναι η απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος, η γενετική ευαισθησία και το περιβαλλοντικό στρες.
Είναι κληρονομική η λεύκη;
Υπάρχει μια οικογενειακή προδιάθεση, αφού περίπου το 20% των ασθενών έχει τουλάχιστον έναν συγγενή πρώτου βαθμού με λεύκη.
Πώς γίνεται η διάγνωση της λεύκης;
Η διάγνωση της λεύκης βασίζεται στην κλινική εικόνα του ασθενούς, λαμβάνοντας υπόψη και το οικογενειακό ιστορικό. Σε δύσκολες περιπτώσεις ο δερματολόγος μπορεί να λάβει βιοψία δέρματος από την πάσχουσα περιοχή8. Τέλος, οι εξετάσεις αίματος είναι σημαντικές για τον εντοπισμό πιθανών συννοσηροτήτων, όπως η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς ή ο σακχαρώδης διαβήτης.
Ποιες θεραπείες υπάρχουν για τη λεύκη;
Οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται στη λεύκη είναι οι τοπικές θεραπείες (κορτικοστεροειδή και αναστολείς καλσινευρίνης), η φωτοθεραπεία, η από του στόματος χορήγηση στεροειδών καθώς και νεότερες θεραπείες υπό μορφή κρέμας. Υπάρχουν επίσης και τεχνικές χειρουργικής μεταμόσχευσης, που εφαρμόζονται σε ορισμένους μόνο ασθενείς, καθώς και θεραπείες αποχρωματισμού σε περίπτωση εκτεταμένης λεύκης.
Ποιος είναι ο στόχος της θεραπείας στη λεύκη;
Οι στόχοι της θεραπείας της λεύκης είναι να σταματήσει η εξέλιξη της νόσου, να προαχθεί η επαναμελάγχρωση και να αποτραπούν οι υποτροπές της νόσου.
Πώς επηρεάζει η λεύκη τη ζωή των πασχόντων;
Ενώ η λεύκη δεν απειλεί τη σωματική υγεία, οι ασθενείς μπορεί να βιώσουν αρνητικό ψυχοκοινωνικό αντίκτυπο.
Η μελέτη VALIANT, μια μελέτη αξιολόγησης του φορτίου της λεύκης στην οποία συμπεριλήφθηκαν 3.541 άνθρωποι με λεύκη από 17 χώρες, επιβεβαίωσε την ψυχοκοινωνική επιβάρυνση και τον αντίκτυπό της στην ψυχική υγεία:
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η λεύκη επηρεάζει την καθημερινή ζωή και τη συναισθηματική ευεξία των ασθενών.
- Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς (55,0%) ανέφεραν συμπτώματα μέτριας έως σοβαρής κατάθλιψης.
- 9 στους 10 ασθενείς έχουν βιώσει στιγματισμό λόγω της λεύκης τους και 3 στους 5 ασθενείς ανέφεραν ότι η λεύκη είχε αρνητική επίδραση στην αυτοεκτίμησή τους.
Οι πιο συχνές ψυχοκοινωνικές συννοσηρότητες που περιγράφονται στις μελέτες είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η κοινωνική φοβία, το αισθήματα στιγματισμού, οι διαταραχές προσαρμογής, οι διαταραχές ύπνου, η συμπεριφορά αποφυγής και περιορισμού, και οι δυσκολίες στη σχέση.
Στις μελέτες οι παράγοντες που συσχετίστηκαν με σημαντικά υψηλότερη ψυχοκοινωνική επιβάρυνση περιλάμβαναν το γυναικείο φύλο, την ύπαρξη βλαβών σε ορατές περιοχές (π.χ. χέρια, πρόσωπο) ή στις περιοχές των γεννητικών οργάνων, την ηλικία < 30 ετών (ιδιαίτερα τους έφηβους) και την έκταση της βλάβης.