Οι στατίνες κατατάσσονται στα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς μειώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών κυρίως σε άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, έχουν χοληστερόλη, διαβήτη ή υπάρχουσες καρδιακές παθήσεις. Τώρα τελευταία ερευνάται το ενδεχόμενο σύνδεσης των στατινών με προβλήματα μνήμης. Τελικά οι στατίνες κάνουν καλό ή όχι στον εγκέφαλο; Τι απαντούν οι ειδικοί.
Οι στατίνες προλαμβάνουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών προσβολών και των εγκεφαλικών επεισοδίων, αναστέλλοντας ένα βασικό ένζυμο που χρησιμοποιεί το ήπαρ για την παραγωγή χοληστερόλης.
Ο Rajesh Shah, επεμβατικός καρδιολόγος και διευθυντής του προγράμματος καρδιακής προσβολής στο AdventHealth στο Ορλάντο, τόνισε ότι οι στατίνες είναι «μια ομάδα φαρμάκων που έχουν υποβληθεί σε εξαντλητική επιστημονική αξιολόγηση επί μια ολόκληρη γενιά για να διαπιστωθεί ότι έχουν όντως όφελος στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακή άποψη».
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, έρχονται στο φως της δημοσιότητας έρευνες που αναφέρουν μια πιθανή σχέση μεταξύ της χρήσης στατινών και των γνωστικών αλλαγών. Με τις προβλέψεις να δείχνουν ότι η επίπτωση της άνοιας θα μπορούσε να τριπλασιαστεί έως το 2050, είναι σημαντικό να αποκτήσουμε μια βαθύτερη επιστημονική κατανόηση των επιπτώσεων των στατινών πέρα από την υγεία της καρδιάς.
Προκαλούν οι στατίνες προβλήματα μνήμης;
Ο πρωταρχικός ρόλος των στατινών είναι η διαχείριση της χοληστερόλης, αλλά η επίδρασή τους στον εγκέφαλο είναι πολύπλοκη λόγω των υψηλών αναγκών του εγκεφάλου σε χοληστερόλη για τη φυσιολογική λειτουργία του. Η χοληστερόλη είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία κυτταρικών μεμβρανών και την παραγωγή ορισμένων ορμονών και βιταμινών στον εγκέφαλο.
Ορισμένες στατίνες μπορούν να διασχίσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον αντίκτυπό τους σε αυτές τις κρίσιμες διαδικασίες: Από τη μία πλευρά, οι στατίνες μπορεί να προστατεύουν τον εγκέφαλο βελτιώνοντας τη ροή του αίματος, μειώνοντας τη φλεγμονή και μειώνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Το εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τη γνωστική έκπτωση.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν υποθέσεις ότι οι στατίνες μπορεί να παρεμβαίνουν στον μεταβολισμό της χοληστερόλης του εγκεφάλου, επηρεάζοντας ενδεχομένως τη μνήμη και τις γνωστικές λειτουργίες.
Ωστόσο, τα στοιχεία είναι μικτά και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την πλήρη κατανόηση αυτών των αλληλεπιδράσεων.
Αυξάνουν οι στατίνες τον κίνδυνο άνοιας;
Πρόσφατες μελέτες έχουν διερευνήσει κατά πόσον η θεραπεία με στατίνες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας, αλλά ο Δρ Shah διευκρινίζει ότι «δεν έχει υπάρξει σαφής σύνδεση».
Στην πραγματικότητα, αναλύσεις μελετών δείχνουν ότι οι στατίνες θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να συμβάλουν στη μείωση της άνοιας, της νόσου Αλτσχάιμερ και της ήπιας γνωστικής εξασθένησης.
Επιπλέον, μια ανασκόπηση από ερευνητές της νευροεπιστήμης προσπάθησε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, αλλά η απάντηση παραμένει πολύπλοκη λόγω των πολυάριθμων παραγόντων που επηρεάζουν, όπως η ηλικία, το φύλο, η γενετική, η εθνικότητα και οι ιατρικές παθήσεις. Αυτές οι μεταβλητές μπορούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα κατά πόσον τελικά οι στατίνες επηρεάζουν πραγματικά τον κίνδυνο άνοιας.
Δεδομένων των σημαντικών πλεονεκτημάτων τους, ιδίως για τους ασθενείς με στεφανιαία αγγειακή νόσο, οι γιατροί συνεχίζουν να συνταγογραφούν στατίνες. Παρά τις περιορισμένες εναλλακτικές λύσεις που προσφέρουν παρόμοια οφέλη στη θνησιμότητα, η θεραπευτική αξία των στατινών παραμένει υψηλή.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, οι ετικέτες των στατινών αναφέρουν ότι ορισμένα άτομα μπορεί να παρουσιάσουν απώλεια μνήμης ή σύγχυση κατά τη λήψη του φαρμάκου. Ωστόσο, αυτές οι παρενέργειες είναι αναστρέψιμες μετά τη διακοπή.
Η Mayo Clinic αναφέρει ότι υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις για άμεση σχέση αιτίου-αποτελέσματος, με τις περισσότερες μελέτες να δείχνουν ότι οι στατίνες δεν επηρεάζουν τη μνήμη.
Εάν παρατηρήσετε προβλήματα μνήμης ενώ παίρνετε στατίνες, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν προβείτε σε αλλαγές στην αγωγή σας. Ανάλογα με την περίπτωσή σας, μπορεί να προσαρμόσει τη δοσολογία σας ή να σας αλλάξει τον τύπο στατίνης.
Οι στατίνες κατηγοριοποιούνται είτε ως λιπόφιλες, που διαλύονται στα λίπη, είτε ως υδρόφιλες, που διαλύονται στο νερό. Αυτή η διάκριση έχει σημασία επειδή ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει τις λιπόφιλες στατίνες με παρενέργειες που σχετίζονται με τον εγκέφαλο, αν και άλλες έρευνες δεν δείχνουν γνωστικές διαφορές μεταξύ των δύο τύπων. Ο ιατρός σας θα αποφασίσει αν είναι απαραίτητη κάποια αλλαγή.
Παρά τις συνεχιζόμενες συζητήσεις, με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, η ιατρική κοινότητα υποστηρίζει σθεναρά ότι τα οφέλη της θεραπείας με στατίνες υπερτερούν των πιθανών κινδύνων. «Αναμένω ότι θα συνεχιστεί η έρευνα σε αυτόν τον τομέα» τονίζει ο Δρ Shah και προσθέτει ότι «Οι συστάσεις μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου, αλλά αυτή τη στιγμή, η θεραπεία με στατίνες αποτελεί βασικό πυλώνα στη θεραπεία της καρδιακής και αγγειακής νόσου».