Μπορεί η ξαφνική έκρηξη εγκεφαλικής δραστηριότητας πριν τον θάνατο να είναι κάτι περισσότερο από μια φυσιολογική διαδικασία; Νέες έρευνες εγείρουν ερωτήματα για την ψυχή, τη συνείδηση και το αν συνεχίζουν να υπάρχουν μετά τον θάνατο.
«Ήμουν νεκρός για έξι λεπτά και είδα τι συμβαίνει στη μεταθανάτια ζωή» – Τι αποκαλύπτει για όσα είδε
Λίγο πριν τον θάνατο η εγκεφαλική δραστηριότητα αλλάζει – Τι γίνεται και γιατί συμβαίνει;
Μια μυστηριώδης έκρηξη ενέργειας που συμβαίνει στον εγκέφαλο τη στιγμή του θανάτου θα μπορούσε να είναι η ψυχή που εγκαταλείπει το σώμα, σύμφωνα με ειδικό. Το μυστήριο της συνείδησης μετά θάνατον έχει απασχολήσει την ανθρωπότητα για χιλιετίες. Πρόσφατες μελέτες της εγκεφαλικής δραστηριότητας τη στιγμή του θανάτου, ιδίως οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο, προσφέρουν ενδιαφέρουσες, αν και αμφιλεγόμενες, ενδείξεις.
Η άποψη του Αμερικανού Δρ. Στιούαρτ Χάμεροφ ότι οι μεταθανάτιες εκρήξεις εγκεφαλικής ενέργειας θα μπορούσαν να υποδηλώνουν την αποχώρηση της ψυχής έχει αναζωπυρώσει τη συζήτηση. Ενώ η πλειονότητα των επιστημόνων συνδέει τη συνείδηση με τη νευρική δραστηριότητα, η κβαντική θεωρία του Χάμεροφ και αυτά τα ασυνήθιστα πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας αμφισβητούν τη συμβατική κατανόηση, εγείροντας βαθιά ερωτήματα για τη σχέση μεταξύ συνείδησης και ετοιμοθάνατου εγκεφάλου.
Η εγκεφαλική δραστηριότητα κοντά στον θάνατο
Οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο έχουν από καιρό προκαλέσει το ενδιαφέρον επιστημόνων και κοινού. Πρόσφατες μελέτες έχουν ρίξει φως στις αλλαγές της εγκεφαλικής δραστηριότητας καθώς πλησιάζει ο θάνατος:
- Έκρηξη εγκεφαλικής δραστηριότητας: Έρευνες δείχνουν ότι λίγο πριν τον θάνατο, ο εγκέφαλος παρουσιάζει μια σημαντική αύξηση δραστηριότητας. Μια μελέτη σε τέσσερις ασθενείς κατέγραψε μια έκρηξη εγκεφαλικής δραστηριότητας μετά τη διακοπή της καρδιακής λειτουργίας, υποδηλώνοντας μια τελευταία, οργανωμένη προσπάθεια του εγκεφάλου.
- Εκρήξεις κυμάτων γάμμα: Αυτές οι εκρήξεις στο τέλος της ζωής συχνά περιλαμβάνουν κύματα γάμμα, τα οποία σχετίζονται με τη συνειδητή αντίληψη και την ανάκληση μνήμης. Τέτοια δραστηριότητα μπορεί να εξηγήσει τις έντονες εμπειρίες που αναφέρονται κατά τη διάρκεια των εμπειριών κοντά στον θάνατο, όπως η ανασκόπηση της ζωής ή η αυξημένη επίγνωση.
- Πιθανές εξηγήσεις: Ορισμένοι ειδικοί υποθέτουν ότι αυτή η αυξημένη δραστηριότητα θα μπορούσε να είναι μια προσπάθεια του εγκεφάλου να διατηρήσει τη συνείδηση ή να επεξεργαστεί τις τελευταίες μνήμες. Άλλοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να είναι αποτέλεσμα της πυροδότησης των νευρώνων του εγκεφάλου καθώς χάνουν οξυγόνο και ενέργεια.
Ενώ αυτά τα ευρήματα προσφέρουν πληροφορίες για τη συμπεριφορά του εγκεφάλου κοντά στον θάνατο, οι ερμηνείες διαφέρουν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την πλήρη κατανόηση αυτού του φαινομένου.
Θάνατος και συνείδηση
Το ερώτημα της συνείδησης και της μοίρας της κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του θανάτου έχει απασχολήσει τους στοχαστές για αιώνες. Ενώ συχνά αποδίδεται σε υπερφυσικά φαινόμενα, η σύγχρονη επιστημονική έρευνα έχει αρχίσει να διερευνά τις νευροβιολογικές βάσεις των εμπειριών που σχετίζονται με τον θάνατο, όπως οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο.
Όπως αναφέρεται στη μελέτη του 2024 με τίτλο Consciousness and the Dying Brain, οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο, που συχνά αναφέρονται μετά από καρδιακή ανακοπή, χαρακτηρίζονται από αντιλήψεις φωτός, συναντήσεις με οντότητες και ανασκοπήσεις ζωής.
Οι συγγραφείς της εν λόγω εργασίας εξετάζουν την τρέχουσα κατανόηση της νευροβιολογίας των εμπειριών κοντά στον θάνατο, εστιάζοντας στις ενδείξεις για αυξημένες ταλαντώσεις γάμμα και ενισχυμένη συνδεσιμότητα του φλοιού στον εγκέφαλο μετά από καρδιακή και αναπνευστική ανακοπή.
Παρά τις βαθιές κλινικές, επιστημονικές, φιλοσοφικές και υπαρξιακές επιπτώσεις των εμπειριών κοντά στον θάνατο, η εργασία βασίζει την ανάλυσή της σταθερά στο πλαίσιο της επιστήμης της συνείδησης, απορρίπτοντας μη νευροβιολογικές εξηγήσεις. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι μελλοντικές ερευνητικές προσεγγίσεις, ενδεχομένως με τη χρήση ψυχεδελικών ουσιών και υπολογιστικής μοντελοποίησης, θα μπορούσαν να προσφέρουν περαιτέρω κατανόηση των μηχανισμών που διέπουν αυτές τις εμπειρίες.
Τα 4 πράγματα που λένε οι περισσότεροι άνθρωποι πριν πεθάνουν, σύμφωνα με κορυφαίο ογκολόγο
Εγκεφαλική δραστηριότητα τη στιγμή του θανάτου
Ο Δρ. Στιούαρτ Χάμεροφ, αναισθησιολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, πρόσφατα συζήτησε μια μελέτη που κατέγραψε την εγκεφαλική δραστηριότητα κλινικά νεκρών ασθενών. Εξήγησε πώς τοποθέτησαν οι ερευνητές μικρούς αισθητήρες στον εγκέφαλο επτά ασθενών με χρόνιες παθήσεις λίγα λεπτά πριν τερματίσουν τη μηχανική υποστήριξη, καταγράφοντας τη δραστηριότητα μετά την πτώση της αρτηριακής πίεσης και της καρδιακής λειτουργίας στο μηδέν.
Ο Δρ. Χάμεροφ δήλωσε στον παρουσιαστή Τζέι Άντερσον του καναλιού στο YouTube με τίτλο Project Unity ότι οι επιστήμονες «είδαν τα πάντα να εξαφανίζονται και κατέγραψαν aυτή την έκρηξη δραστηριότητας». «Αυτό θα μπορούσε να είναι μια εμπειρία κοντά στον θάνατο ή ίσως η ψυχή να εγκαταλείπει το σώμα», είπε σύμφωνα με το Daily Mail.
Ο Δρ. Χάμεροφ πιστεύει ότι η συνείδηση λειτουργεί σε ένα βαθύτερο κβαντικό επίπεδο, υποστηρίζοντας ότι προέρχεται από κβαντικές διεργασίες μέσα στους μικροσωληνίσκους (μικροσκοπικές δομές στα εγκεφαλικά κύτταρα) και όχι αποκλειστικά από μακράς κλίμακας ηλεκτρικά σήματα μεταξύ των νευρώνων.
Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι διατηρούν κάποια επίγνωση σε καταστάσεις χαμηλής εγκεφαλικής ενέργειας, όπως η αναισθησία, ο βαθύς ύπνος ή ακόμα και οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο. Οι ερευνητές της μελέτης πρότειναν ως πιθανότερη εξήγηση ότι οι εκρήξεις δραστηριότητας απελευθερώθηκαν λόγω στέρησης οξυγόνου στον εγκέφαλο.
Ο Δρ. Χάμεροφ συζήτησε τη θεωρία του στη σειρά ντοκιμαντέρ του Science Channel με τίτλο Through the Wormhole, λέγοντας: «Ας υποθέσουμε ότι η καρδιά σταματά να χτυπά, η ροή του αίματος διακόπτεται. Οι μικροσωληνίσκοι χάνουν την κβαντική τους κατάσταση».
Η επιστήμη και το μυστήριο της συνείδησης
«Οι κβαντικές πληροφορίες μέσα στους μικροσωληνίσκους δεν καταστρέφονται, δεν μπορούν να καταστραφούν, και απλώς διανέμονται και διαχέονται στο σύμπαν. Εάν ο ασθενής αναζωογονηθεί, αυτές οι κβαντικές πληροφορίες μπορούν να επιστρέψουν στους μικροσωληνίσκους και ο ασθενής λέει “είχα μια εμπειρία κοντά στον θάνατο“», συνεχίζει.
«Εάν ο ασθενής δεν αναβιώσει και πεθάνει, είναι πιθανό αυτές οι κβαντικές πληροφορίες να συνεχίσουν να υπάρχουν εκτός σώματος, ίσως επ’ αόριστον, ως ψυχή».
Ωστόσο, η πλειονότητα της επιστημονικής κοινότητας θεωρεί τη συνείδηση ως προϊόν πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων εντός του εγκεφάλου, που προκύπτουν από περίπλοκα νευρικά δίκτυα που επεξεργάζονται πληροφορίες και δημιουργούν μια ενιαία υποκειμενική εμπειρία.
Η μελέτη στην οποία αναφερόταν ο Δρ. Χάμεροφ, διεξήχθη το 2009 από επιστήμονες του Πανεπιστημίου George Washington και είχε ως στόχο να διερευνήσει το επίπεδο συνείδησης στο τέλος της ζωής σε ασθενείς με βαριές παθήσεις. «Αναφέρουμε μια σειρά περιπτώσεων επτά ασθενών που ήταν νευρολογικά ανέπαφοι πριν από την απόφαση για την απόσυρση της φροντίδας λόγω εκτεταμένης συστηματικής κρίσιμης νόσου», αναφέρει η μελέτη.
Τι έδειξε το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα τη στιγμή του θανάτου
Οι ασθενείς ήταν δύο άνδρες και πέντε γυναίκες, ηλικίας 34 έως 74 ετών. Η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) σε κάθε ασθενή καθώς επρόκειτο να αποσυρθούν από τη μηχανική υποστήριξη. Μετά την ισοηλεκτρική (επίπεδη) γραμμή στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, ο ασθενής κηρύχθηκε νεκρός και η συσκευή αφαιρέθηκε.
Τα δεδομένα κατέγραψαν τη στιγμή του θανάτου, η οποία ακολουθήθηκε από μια αύξηση ενέργειας που διήρκεσε από ένα έως 20 λεπτά. Ο Δρ. Χάμεροφ δήλωσε στο Project Unity ότι μετά τη διακοπή της καρδιακής λειτουργίας ενός ασθενούς, ο εγκέφαλός του παρουσίασε μια ξαφνική έκρηξη δραστηριότητας υψηλής συχνότητας, γνωστή ως συγχρονισμός γάμμα, που διήρκεσε 30 έως 90 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια σταμάτησε.
Ο συγχρονισμός γάμμα είναι ένα μοτίβο εγκεφαλικών κυμάτων που σχετίζεται με τη συνειδητή σκέψη, την επίγνωση και την αντίληψη – η δραστηριότητα που συμβαίνει όταν σκεφτόμαστε ή επεξεργαζόμαστε πληροφορίες. Αυτό υποδηλώνει ότι ακόμη και μετά τη διακοπή της καρδιάς, ο εγκέφαλος παρουσίασε για λίγο σημάδια που θα μπορούσαν να συνδεθούν με την επίγνωση ή τη συνείδηση.
«Οι επιστήμονες εγείρουν την πιθανότητα η καταγεγραμμένη εγκεφαλική δραστηριότητα μετά τον θάνατο να συσχετίζεται με εμπειρίες κοντά στον θάνατο ή εξωσωματικές εμπειρίες», ανέφερε ο Δρ. Χάμεροφ. «Φυσικά, οι ασθενείς πέθαναν, επομένως δεν έχουμε επιβεβαίωση ότι αυτές οι εμπειρίες όντως συνέβησαν».
Πιθανές εξηγήσεις για τη μεταθανάτια έκρηξη στον εγκέφαλο
Οι ερευνητές πρότειναν δύο πιθανές εξηγήσεις για τα ευρήματα στα δεδομένα από το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Η πρώτη ήταν ότι ηλεκτρικές παρεμβολές θα μπορούσαν να είχαν επηρεάσει τους αισθητήρες. Ωστόσο, δεδομένου ότι η δραστηριότητα παρατηρήθηκε σε δύο συσκευές παρακολούθησης που χρησιμοποίησαν διαφορετικές μεθόδους καταγραφής της εγκεφαλικής δραστηριότητας, οι παρεμβολές φάνηκαν απίθανες.
Η δεύτερη θεωρία ήταν ότι η έκρηξη δραστηριότητας συνέβη όταν ο εγκέφαλος στερήθηκε οξυγόνο. «Καθώς ο εγκέφαλος φτάνει σε ένα κρίσιμο επίπεδο υποξίας, το ηλεκτρικό σήμα που ταξιδεύει κατά μήκος ενός νευρώνα χάνεται από μεγάλο αριθμό νευρώνων, και αυτή η απώλεια ηλεκτρικού δυναμικού προκαλεί έναν καταρράκτη ηλεκτρικής δραστηριότητας», ανέφεραν στη μελέτη.
Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ασθενείς που υφίστανται καρδιακή ανακοπή και αναβιώνουν επιτυχώς, μπορεί να θυμούνται εικόνες και μνήμες που πυροδοτήθηκαν από αυτόν τον καταρράκτη. «Το προσφέρουμε ως μια πιθανή εξήγηση για τη σαφήνεια με την οποία πολλοί ασθενείς έχουν “εξωσωματικές εμπειρίες” όταν αναβιώνουν επιτυχώς μετά από ένα επεισόδιο κοντά στον θάνατο», δήλωσαν.
«Είμαι νοσοκόμα – Αυτός είναι ο πιο κοινός λόγος που μετανιώνουν οι άνθρωποι όταν πεθαίνουν»
«Στην πρακτική μας στην εντατική θεραπεία, περνάμε πολύ χρόνο με τις οικογένειες που πενθούν. Σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις, έχουμε διαπιστώσει ότι η ιδέα ότι “κάτι” συμβαίνει τη στιγμή του θανάτου είναι παρηγορητική για τις οικογένειες», κατέληξε η ομάδα των ερευνητών.
Πηγές: Daily Mail, Science, Michigan Medicine, MNT, NIH