Η σχέση ύπνου και υγείας είναι πολύπλοκη. Μια νέα μελέτη εντόπισε τέσσερις διαφορετικούς τύπους που κοιμούνται οι άνθρωποι για να την κατανοήσουν καλύτερα και εξήγησε πώς ο καθένας μπορεί να επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη ευεξία.
Ενώ η έρευνα έχει δείξει ότι ο κακός ύπνος είναι ένας παράγοντας κινδύνου για πολλές χρόνιες παθήσεις, οι περισσότερες μελέτες μετρούν ένα μεμονωμένο χαρακτηριστικό σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, πιθανώς χωρίς πληροφορίες.
Στη νέα έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Psychosomatic Medicine, συνολικά 3.683 συμμετέχοντες σε μια υπάρχουσα διαχρονική μελέτη στις ΗΠΑ ερωτήθηκαν μεταξύ 2004 και 2006 και ξανά μεταξύ 2013 και 2017. Ανέφεραν τις συνήθειες που είχαν αναφορικά με τον ύπνο τους, πόσο κουρασμένοι ένιωθαν κατά τη διάρκεια της ημέρας και τυχόν χρόνιες παθήσεις υγείας που είχαν.
Σύμφωνα με τους ερευνητές με επικεφαλής μια ομάδα από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, κάθε τύπος στον ύπνο επηρεάζει διαφορετικά την υγεία μας. Διαπίστωσαν επίσης ότι οι άνθρωποι ήταν απίθανο να αλλάζουν τις συνήθειες τους με την πάροδο του χρόνου.
«Αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να υποδηλώνουν ότι είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουμε τις συνήθειες στον ύπνο μας, επειδή η υγεία του ύπνου είναι ενσωματωμένη στον γενικό τρόπο ζωής μας», λέει η Soomi Lee, επιστήμονας ύπνου στο εργαστήριο Sleep, Stress, and Health (STEALTH) στο Pennsylvania State University.
«Μπορεί επίσης να υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να μην γνωρίζουν τη σημασία του ύπνου και τις συμπεριφορές υγείας για τον ύπνο τους», πρόσθεσε η ειδικός.
Οι 4 τύποι ύπνου
Οι ερευνητές προσδιόρισαν τις τέσσερις ξεχωριστές κατηγορίες ύπνου με βάση συνδυασμούς συνθηκών σε διαφορετικές μετρήσεις.
- Υγιεινή ρουτίνα ύπνου
- Ύπνος του σαββατοκύριακου
- Αϋπνία
- Μεσημεριανός ύπνος
Όσοι κοιμούνταν καλά είχαν μια υγιεινή ρουτίνα στον ύπνο, με βέλτιστη κανονικότητα στο χρονοδιάγραμμα και την ποσότητα, ικανοποίηση, εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας, κατάλληλες ώρες ύπνου, αποτελεσματικότητα στον ύπνο και την αφύπνιση και σταθερή διάρκεια.
Υπήρχαν επίσης άτομα που κοιμόντουσαν το Σαββατοκύριακο, τα οποία είχαν χαμηλότερες από το μέσο όρο περιόδους ύπνου γενικά, αλλά ισορροπούσαν τα σαββατοκύριακα ή τις μη εργάσιμες ημέρες.
Έπειτα, υπήρχαν τα άτομα με αϋπνία, που έδειχναν κλασικά σημάδια αϋπνίας: δυσκολία στον ύπνο, κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας και αρκετή ώρα για να αποκοιμηθούν.
Ο τέταρτος τύπος ύπνου ήταν τα άτομα που κοιμούνταν το μεσημέρι, με κυρίως καλά μοτίβα ύπνου και συχνά μεσημεριανό ύπνο.
Στο δεύτερο σημείο μέτρησης, περισσότερα από τα μισά υποκείμενα της μελέτης είτε είχαν αϋπνία είτε κοιμόντουσαν το μεσημέρι -μοτίβα ύπνου που δεν είναι βέλτιστα, σύμφωνα με τους ερευνητές. Οι άνθρωποι με αϋπνία που παρέμειναν σε αυτόν τον τύπο για 10 χρόνια είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν μια σειρά από χρόνιες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, του διαβήτη και της κατάθλιψης.
Πολλοί και κρίσιμοι οι παράγοντες που επηρεάζουν τον ύπνο
Σύμφωνα με την ομάδα πίσω από τη μελέτη, χρειάζεται να καταβληθεί επιπλέον προσπάθεια για την εκπαίδευση των ανθρώπων σχετικά με τα οφέλη του καλού ύπνου και τη σχέση μεταξύ κακού ύπνου και κακής υγείας. Από τη μνήμη μέχρι τη δημιουργικότητα, ο ύπνος έχει τεράστια επιρροή.
«Ο ύπνος είναι μια καθημερινή συμπεριφορά. Είναι επίσης τροποποιήσιμος, οπότε, αν μπορούμε να βελτιώνουμε τον ύπνο σχεδόν κάθε μέρα, ποια αποτελέσματα μπορεί να δούμε μετά από αρκετούς μήνες ή και αρκετά χρόνια;», λέει χαρακτηριστικά ο Δρ. Lee.
Οι ηλικιωμένοι και οι συνταξιούχοι ήταν πιο πιθανό να κοιμούνται το μεσημέρι, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, ενώ όσοι είχαν περάσει λιγότερο χρόνο στην εκπαίδευση ή αντιμετώπιζαν εργασιακή ανασφάλεια ήταν πιο πιθανό να ανήκουν στην ομάδα της αϋπνίας.
Αυτό δείχνει πόσο πολύπλευρο πεδίο έρευνας είναι αυτό –πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τον ύπνο, ο οποίος έχει πολλές επιπτώσεις. Χωρίζοντας τον ύπνο σε τύπους, κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν, μπορούμε να έχουμε περισσότερη σαφήνεια σε ορισμένες από αυτές τις συσχετίσεις.
«Υπάρχουν συμπεριφορές υγιεινής ύπνου που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κάνουν για να βελτιώσουν τον ύπνο τους, όπως η μη χρήση κινητών τηλεφώνων στο κρεβάτι, η τακτική άσκηση και η αποφυγή της καφεΐνης αργά το απόγευμα», καταλήγει ο Δρ. Lee.