Μπορεί ο ύπνος σας και συγκεκριμένα τα όνειρα να κρύβουν σημάδια σοβαρών νευρολογικών παθήσεων; Οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να φέρει επανάσταση στη διάγνωση ανιχνεύοντας αυτή τη κρυφή διαταραχή ύπνου.
Όσοι κινούνται έντονα στο κρεβάτι κατά τη διάρκεια του ύπνου τους θα μπορούσαν να παρουσιάζουν ένα πρώιμο σημάδι άνοιας ή νόσου του Πάρκινσον «σε σχεδόν όλες τις περιπτώσεις», δήλωσαν σήμερα οι ειδικοί.
Η έρευνα έχει εδώ και καιρό υποδείξει ότι οι πάσχοντες από μια πάθηση γνωστή ιατρικά ως διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM (REM sleep behavior disorder, RBD) — η οποία κάνει τα άτομα να «ζωντανεύουν» τα όνειρά τους — έχουν αυξημένη φλεγμονή σε μια περιοχή του εγκεφάλου όπου παράγεται η χημική ουσία ντοπαμίνη.
Άνοια: Το προειδοποιητικό σημάδι που εμφανίζεται όταν κοιμάστε
Ο αλγόριθμος AI για την έγκαιρη διάγνωση Πάρκινσον και άνοιας
Οι ασθενείς με Πάρκινσον και άνοια είναι γνωστό ότι έχουν μειωμένα αποθέματα ντοπαμίνης επειδή οι νευρικά κύτταρα που την παράγουν έχουν πεθάνει. Τώρα, Αμερικανοί επιστήμονες αναφέρουν ότι ανέπτυξαν έναν αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης για την ανάλυση βιντεοσκοπήσεων κλινικών εξετάσεων ύπνου.
Πιστεύουν ότι αυτό θα μπορούσε να βελτιώσει την ακρίβεια στη διάγνωση της διαταραχής και να αποδειχθεί χρήσιμο στον εντοπισμό ασθενών με υψηλότερο κίνδυνο άνοιας και νόσου του Πάρκινσον.
Ο Dr Emmanuel During, αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή Mount Sinai στη Νέα Υόρκη, δήλωσε σύμφωνα με το Daily Mail: «Αυτή η αυτοματοποιημένη προσέγγιση θα μπορούσε να ενσωματωθεί στις κλινικές κατά την ερμηνεία των εξετάσεων ύπνου για την ενίσχυση και διευκόλυνση της διάγνωσης και την αποφυγή λανθασμένων διαγνώσεων».
«Αυτή η μέθοδος θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την καθοδήγηση των αποφάσεων θεραπείας με βάση τη σοβαρότητα των κινήσεων που εμφανίζονται κατά τις εξετάσεις ύπνου και, τελικά, να βοηθήσει τους γιατρούς να εξατομικεύσουν τα σχέδια φροντίδας για κάθε ασθενή».
Όνειρα και διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM
Η διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαγνωστεί επειδή τα συμπτώματά της μπορεί να περάσουν απαρατήρητα ή να συγχυθούν με άλλες ασθένειες. Μια οριστική διάγνωση απαιτεί μελέτη ύπνου με βίντεο, γνωστή ως video-polysomnogram, η οποία πραγματοποιείται σε ιατρική εγκατάσταση με τεχνολογία παρακολούθησης ύπνου.
Στη μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν κάμερες 2D για να αξιολογήσουν τις κλινικές εξετάσεις ύπνου 170 ασθενών — 80 με διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM. Οι άλλοι 90 είτε είχαν άλλη διαταραχή ύπνου είτε δεν παρουσίαζαν καμία διαταραχή.
Χρησιμοποίησαν τον αυτοματοποιημένο αλγόριθμο για να παρακολουθήσουν την κίνηση των pixel στο βίντεο — τις κινήσεις ύπνου κατά τον REM ύπνο. Στη συνέχεια, τον χρησιμοποίησαν για να εξάγουν το ρυθμό, την αναλογία, το μέγεθος και την ταχύτητα των κινήσεων, καθώς και την αναλογία ακινησίας.
Γράφοντας στο περιοδικό Annals of Neurology, οι ερευνητές ανέφεραν ότι η τεχνολογία είχε ποσοστό ακρίβειας 92% — το υψηλότερο που έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα. Η διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM επηρεάζει περίπου το 5% των ανθρώπων στον ύπνο και περιλαμβάνει ομιλία, γέλιο, φωνές και βρισιές κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Εξατομικευμένη ιατρική και ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης
Οι περισσότεροι με αυτές τις διαταραχές κάνουν απότομες κινήσεις στο κρεβάτι και αισθάνονται κουρασμένοι την επόμενη μέρα, ενώ συχνά αποκοιμούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι νυχτερινές τους κινήσεις είναι τόσο έντονες που τραυματίζουν τον εαυτό τους ή τους συντρόφους τους.
Ραγδαία αύξηση περιπτώσεων άνοιας και νόσου Πάρκινσον
Στην Ελλάδα, ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο Πάρκινσον υπολογίζεται περίπου σε 20.000, σύμφωνα με το ΙΑΣΩ. Η νόσος Πάρκινσον είναι η δεύτερη πιο συχνή νευροεκφυλιστική διαταραχή μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ και επηρεάζει κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, με τη μέση ηλικία έναρξης να είναι τα 70 έτη. Προκαλεί πόνο, τρόμο (τρέμουλο) στα άκρα και δυσκολίες στην κίνηση.
Παράλληλα, ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ εκτιμάται σε πάνω από 200.000. Επιπλέον, περίπου 400.000 φροντιστές παρέχουν καθημερινή φροντίδα σε άτομα με άνοια, οι οποίοι «σηκώνουν» σημαντικό πρακτικό, οικονομικό και ψυχικό φορτίο. Με τη γήρανση του πληθυσμού, ο αριθμός των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τις επόμενες δεκαετίες.
Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί την πιο συχνή αιτία άνοιας, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 60-70% των περιπτώσεων. Συγκεκριμένα, από τα περίπου 160.000 άτομα που πάσχουν από άνοια στη χώρα, οι 160.000 εκτιμάται ότι έχουν νόσο Αλτσχάιμερ. Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό των ατόμων με άνοια που πάσχουν από Αλτσχάιμερ είναι περίπου 100%.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι προκαλείται από τη συσσώρευση αμυλοειδούς και ταυ στον εγκέφαλο, τα οποία συσσωρεύονται και σχηματίζουν πλάκες που δυσκολεύουν τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου. Έτσι, ο εγκέφαλος δυσκολεύεται να διαχειριστεί αυτή τη βλάβη και εμφανίζονται τα συμπτώματα της άνοιας.
Τα προβλήματα μνήμης, οι δυσκολίες σκέψης και λογικής και τα προβλήματα ομιλίας είναι κοινά πρώιμα συμπτώματα της πάθησης, τα οποία επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Οι περιπτώσεις άνοιας αναμένεται να εκτοξευθούν τα επόμενα χρόνια, καθιστώντας απαραίτητο ένα οικονομικό και ακριβές εργαλείο ανίχνευσης για την αντιμετώπιση αυτής της πάθησης.
Πηγές: Daily Mail, ScienceDirect, NIH