Τα τελευταία τρία χρόνια, ο καρκίνος παραμένει η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, ξεπερνώντας και την Covid-19. Οι ειδικοί παρατηρούν τα αυξανόμενα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου σε νεότερες ηλικίες. Που οφείλεται αυτό;
Προβληματισμένη είναι η επιστημονική κοινότητα καθώς διαπιστώνει μία ανησυχητική καταγραφή αυξημένων περιστατικών καρκίνου σε νεότερες ηλικίες, κάτω των 50 ετών. Μεταξύ των αρχών της δεκαετίας του 1990 και του 2018, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου σε άτομα ηλικίας 25 έως 49 ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 22%. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μεταβολή από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα – υπερδιπλάσια από την αύξηση κατά 9% στους άνω των 75 ετών.
Όσο εντυπωσιακοί και αν είναι αυτοί οι αριθμοί, πρέπει να είμαστε σαφείς: αυτοί οι καρκίνοι “πρώιμης έναρξης” εξακολουθούν να είναι ασυνήθιστοι. Περίπου το 90% όλων των καρκίνων προσβάλλουν άτομα άνω των 50 ετών. Στην πραγματικότητα, το 50% προσβάλλει τους άνω των 75 ετών, παρόλο που αυτό είναι ένα αρκετά μικρό μέρος του συνολικού πληθυσμού.
Στα μέσα του 20ου αιώνα άρχισε επίσης να αυξάνεται η συνολική συχνότητα εμφάνισης καρκίνου. Οι πιο πρόσφατοι υπολογισμοί μας δείχνουν ότι ο κίνδυνος καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκε από 39% για τους άνδρες που γεννήθηκαν το 1930 σε 54% για τους άνδρες που γεννήθηκαν το 1960. Για τις γυναίκες, αυξήθηκε από 38% σε 48%.
Πρόκειται για μία σημαντική τάση και τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι περισσότεροι ενήλικες κάτω των 50 ετών μπορεί να νοσούν από καρκίνο από ποτέ άλλοτε.
Οι επιστήμονες δηλώνουν με σαφήνεια: Το να νικήσουμε τον καρκίνο σημαίνει να σταματήσουμε αυτή την τάση. Και αυτό ξεκινά με την εξεύρεση των λόγων για τους οποίους συμβαίνει.
Ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Δρ. Σούουι Ογκίνο και τον Δρ.Τοματάκα Ουγκάι από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ εξέτασαν και συνέκριναν δεδομένα από όλο τον κόσμο για να βοηθήσουν τους γιατρούς και τους επιστήμονες να κατανοήσουν τι συμβαίνει. Οι επιδημιολόγοι, εξετάζουν πώς οι αλλαγές, όπως του τρόπου ζωής και περιβαλλοντικοί παράγοντες, μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται οι ασθένειες.
Τι εντόπισαν οι ερευνητές
Μπορεί να νομίζετε ότι οι πλουσιότερες χώρες έχουν πιο υγιή πληθυσμό, αλλά ο αριθμός των καρκίνων που εκδηλώνονται σε πρώιμο στάδιο φαίνεται ότι αυξήθηκε ταχύτερα σε αυτές τις χώρες.
Οι περισσότερες από τις αυξήσεις των περιστατικών καρκίνου κατά τον τελευταίο αιώνα μπορούν να εξηγηθούν από τη σταθερή αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Αλλά, κατά μέσο όρο, οι άνθρωποι που γεννήθηκαν το 1930 μπορούσαν ήδη να περιμένουν ότι θα φτάσουν τα 60 έτη. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο δεν μπορεί να είναι ο κύριος λόγος για την αύξηση των ποσοστών καρκίνου στις ηλικίες κάτω των 50 ετών. Κάτι άλλο συμβαίνει.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν για παράδειγμα, ότι τα ποσοστά του καρκίνου του εντέρου είναι ιδιαίτερα αυξημένα σε νεότερες ηλικίες.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη διατροφή θα μπορούσαν να έχουν συμβάλει στην αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου στους άνω των 50 ετών αρκετά γρήγορα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αναπτύσσουν περισσότερες αλλαγές στα κύτταρά τους, μερικές από τις οποίες έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν. Και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ο καρκίνος σε πρώιμη ηλικία βρίσκεται σε άνοδο.
Ειδικά, ο καρκίνος του παχέος εντέρου, είναι ο τρίτος πιο κοινός καρκίνος και η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, “αιχμή του δόρατος” για την αύξηση του καρκίνου σε πρώιμη έναρξη.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ποσοστό του καρκίνου του εντέρου στις ηλικίες κάτω των 50 ετών έχει αυξηθεί κατά περίπου 50% από τα μέσα της δεκαετίας του 1990.
“Πολλοί παράγοντες κινδύνου είναι στην πραγματικότητα κοινοί σε πολλούς τύπους καρκίνου”, επισημαίνει ο καθηγητής Δρ.Ογκίνο. “Προφανώς, όλο το σώμα είναι διασυνδεδεμένο και, με τα τρόφιμα, υπάρχει μια γραμμή από το στόμα μέχρι τον πρωκτό”, λέει χαρακτηριστικά ο Ogino.
Από τους 12 τύπους καρκίνου που διαπίστωσε η ομάδα ότι γίνονται πιο συχνοί σε άτομα κάτω των 50 ετών, οι 8 αφορούν το πεπτικό σύστημα.
“Η διατροφή μας έχει αλλάξει πολύ”, λέει ο Δρ.Ογκίνο. “Τρώμε περισσότερα επεξεργασμένα και εξευγενισμένα τρόφιμα και ζάχαρη. Αυτό μπορεί να είναι μια ένδειξη, αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς πώς διαφορετικοί παράγοντες μπορεί να συνέβαλαν στην αύξηση των καρκίνων που εκδηλώνονται νωρίς”.
Ακόμα, ο καθηγητής ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το πώς αυτή η αλλαγή στο τι τρώνε οι άνθρωποι μπορεί να επηρέασε το μικροβίωμα, την κοινότητα των βακτηρίων που ζει στο πεπτικό μας σύστημα και συμβάλλει στην υγεία μας.
Σημειώνεται ότι ο καθηγητής είναι μέλος της ομάδας Cancer Grand Challenges OPTIMISTICC, η οποία διερευνά πώς το μικροβίωμα στο έντερο μπορεί να καθοδηγήσει τον καρκίνο και να επηρεάσει την ανταπόκριση ενός ατόμου στη θεραπεία.
Εξετάζοντας το φαινόμενο της συνομοταξίας γεννήσεων από τη δεκαετία του 1950 και μετά, οι δύο καθηγητές υποστηρίζουν ότι αξίζει να διερευνηθεί κατά πόσον αυτό που τρώμε όταν είμαστε νέοι μπορεί να αλλάξει τη συνολική ισορροπία των βακτηρίων στο πεπτικό μας σύστημα και να λειτουργήσει ως παράγοντας κινδύνου για καρκίνο πρώιμης εμφάνισης.
Η διατροφή και η παχυσαρκία
Γνωρίζουμε ήδη ότι η διατροφή μπορεί να συμβάλει στους παράγοντες κινδύνου καρκίνου στους ενήλικες. Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία είναι η μεγαλύτερη αιτία καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά το κάπνισμα. Το βάρος μπορεί επίσης να συνδέεται με καρκίνους εκτός του πεπτικού συστήματος.
Άλλες τάσεις που οι ερευνητές πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να έχουν συμβάλει στην αύξηση των καρκίνων σε πρώιμη ηλικία συνδέονται επίσης σαφώς με την ευρύτερη υγεία. Τα παιδιά ασκούνται σήμερα λιγότερο από ό,τι παλαιότερα και περνούν επίσης περισσότερο χρόνο με καθιστική ζωή. Κατά μέσον όρο, κοιμούνται περισσότερο από μία ώρα λιγότερο από ό,τι στις αρχές του 20ού αιώνα.
Τι να αποφύγετε
Πρέπει να γίνουν πολλές ακόμη έρευνες, αλλά υπάρχουν κάποια πράγματα για τα οποία μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Αν είστε ενήλικας οποιασδήποτε ηλικίας, η διατήρηση ενός υγιούς βάρους, η μεγαλύτερη δραστηριότητα, η μείωση του επεξεργασμένου και του κόκκινου κρέατος και η κατανάλωση περισσότερων δημητριακών ολικής αλέσεως και τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου.