Ένα νέο, πρωτοποριακό φάρμακο για την απώλεια βάρους που χρησιμοποιεί την ορμόνη GLP-1 ανέπτυξαν οι επιστήμονες, εκτιμώντας ότι είναι πιο αποτελεσματικό από τις θεραπείες που είναι σήμερα διαθέσιμες στην αγορά.
Η νέα επαναστατική θεραπεία που δημοσιεύθηκε στο Nature περιλαμβάνει τη χορήγηση μορίων απευθείας στο κέντρο ελέγχου της όρεξης του εγκεφάλου και οι πρώτες έρευνες έχουν δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Συγκεκριμένα, ο αναπληρωτής καθηγητής Christoffer Clemmensen από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και η ομάδα του ανέπτυξαν έναν νέο τύπο φαρμάκου για την απώλεια βάρους που χρησιμοποιεί την ορμόνη GLP-1 για να μεταφέρει μόρια που ρυθμίζουν τη νευροπλαστικότητα σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, ενισχύοντας σημαντικά την απώλεια βάρους σε ποντίκια.
Τα οφέλη του νέου φαρμάκου για την απώλεια βάρους
Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση θα μπορούσε να προσφέρει μια ισχυρή εναλλακτική λύση στις τρέχουσες θεραπείες με λιγότερες παρενέργειες και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι πρώτες έρευνες στο εργαστήριο έχουν δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα και εκκρεμούν τώρα οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
«Θεωρώ τα φάρμακα που διατίθενται σήμερα στην αγορά ως την πρώτη γενιά φαρμάκων για την απώλεια βάρους. Τώρα έχουμε αναπτύξει έναν νέο τύπο φαρμάκου απώλειας βάρους που επηρεάζει τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου και φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό».
Αυτό αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής και επικεφαλής της ομάδας Christoffer Clemmensen, από το Κέντρο Βασικής Μεταβολικής Έρευνας του Ιδρύματος Novo Nordisk στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, ο οποίος είναι ένας από τους συγγραφείς της νέας μελέτης.
Στη μελέτη, ο Christoffer Clemmensen και οι συνεργάτες του καταδεικνύουν μια νέα χρήση της ορμόνης GLP-1. Το GLP-1 μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «δούρειος ίππος» για να περάσει λαθραία ένα συγκεκριμένο μόριο στον εγκέφαλο των ποντικών, όπου επηρεάζει με επιτυχία τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου και οδηγεί σε απώλεια βάρους.
«Η επίδραση του GLP-1 σε συνδυασμό με αυτά τα μόρια είναι πολύ ισχυρή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ποντίκια χάνουν διπλάσιο βάρος από τα ποντίκια που έλαβαν μόνο GLP-1» εξηγεί ο Christoffer Clemmensen.
Αυτό σημαίνει ότι οι μελλοντικοί ασθενείς μπορούν ενδεχομένως να επιτύχουν το ίδιο αποτέλεσμα με χαμηλότερη δοσολογία. Επιπλέον, το νέο φάρμακο μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική λύση για όσους δεν ανταποκρίνονται καλά στα υπάρχοντα φάρμακα για την απώλεια βάρους.
«Οι μελέτες μας σε ποντίκια δείχνουν παρενέργειες παρόμοιες με αυτές που βιώνουν οι ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία με τα φάρμακα απώλειας βάρους που διατίθενται σήμερα στην αγορά, συμπεριλαμβανομένης της ναυτίας. Επειδή όμως το φάρμακο είναι τόσο αποτελεσματικό, ίσως μπορέσουμε να μειώσουμε τη δοσολογία κι έτσι να μετριάσουμε κάποιες από τις παρενέργειες στο μέλλον – αν και ακόμη δεν γνωρίζουμε πώς ανταποκρίνονται οι άνθρωποι στο φάρμακο» αναφέρει ο Christoffer Clemmensen.
Οι δοκιμές του νέου φαρμάκου για την απώλεια βάρους βρίσκονται ακόμη στη λεγόμενη προκλινική φάση, η οποία βασίζεται σε μελέτες με κύτταρα και σε πειραματόζωα. Το επόμενο βήμα είναι οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους.
«Γνωρίζουμε ήδη ότι τα φάρμακα με βάση το GLP-1 μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια βάρους. Το μόριο που έχουμε συνδέσει με το GLP-1 επηρεάζει το λεγόμενο γλουταματεργικό νευροδιαβιβαστικό σύστημα και μάλιστα άλλες μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν ότι αυτή η οικογένεια ενώσεων έχει σημαντικές δυνατότητες απώλειας βάρους. Αυτό που είναι ενδιαφέρον εδώ είναι το αποτέλεσμα που έχουμε όταν συνδυάζουμε αυτές τις δύο ενώσεις σε ένα μόνο φάρμακο» τονίζει ο Christoffer Clemmensen.
Το φάρμακο πρέπει να υποβληθεί σε τρεις φάσεις κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους. Σύμφωνα με τον Christoffer Clemmensen, μπορεί επομένως να χρειαστούν έως οκτώ χρόνια μέχρι το φάρμακο να είναι διαθέσιμο στην αγορά.
Ο εγκέφαλος υπερασπίζεται το υπερβολικό σωματικό βάρος
Ο Christoffer Clemmensen και οι συνεργάτες του ανέπτυξαν ενδιαφέρον για μόρια που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της χρόνιας κατάθλιψης και της νόσου Αλτσχάιμερ.
Τα μόρια μπλοκάρουν μια πρωτεΐνη υποδοχέα που ονομάζεται υποδοχέας NMDA, ο οποίος παίζει βασικό ρόλο στις μακροπρόθεσμες αλλαγές στις εγκεφαλικές συνδέσεις και έχει λάβει επιστημονική προσοχή στους τομείς της μάθησης και της μνήμης. Τα φάρμακα που στοχεύουν σε αυτούς τους υποδοχείς θα ενισχύσουν ή/και θα αποδυναμώσουν συγκεκριμένες νευρικές συνδέσεις.
«Αυτή η οικογένεια μορίων μπορεί να έχει μόνιμη επίδραση στον εγκέφαλο. Μελέτες έχουν καταδείξει ότι ακόμη και μια σχετικά σπάνια θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε επίμονες αλλαγές στις παθολογίες του εγκεφάλου. Βλέπουμε επίσης μοριακές υπογραφές νευροπλαστικότητας στη δουλειά μας, αλλά σε αυτή την περίπτωση στο πλαίσιο της απώλειας βάρους» εξηγεί ο ίδιος.
Το ανθρώπινο σώμα έχει εξελιχθεί για να προστατεύει ένα συγκεκριμένο σωματικό βάρος και μια συγκεκριμένη λιπώδη μάζα. Από εξελικτική άποψη, αυτό ήταν πιθανώς προς όφελός μας, καθώς σημαίνει ότι ήμασταν σε θέση να επιβιώνουμε σε περιόδους έλλειψης τροφής. Σήμερα, η έλλειψη τροφής δεν αποτελεί πρόβλημα σε μεγάλα μέρη του κόσμου, όπου ένα αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού πάσχει από παχυσαρκία.
«Σήμερα, περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως έχουν ΔΜΣ 30 ή περισσότερο. Το γεγονός αυτό καθιστά όλο και πιο σημαντική την ανάπτυξη φαρμάκων που θα βοηθήσουν την ασθένεια αυτή και τα οποία θα μπορούν να βοηθήσουν τον οργανισμό να διατηρήσει χαμηλότερο βάρος» λέει ο Christoffer Clemmensen.
Γνωρίζουμε ότι τα φάρμακα που βασίζονται στην ορμόνη GLP-1 στοχεύουν αποτελεσματικά το τμήμα του εγκεφάλου που είναι το κλειδί για την απώλεια βάρους, δηλαδή το κέντρο ελέγχου της όρεξης.
«Αυτό που είναι θεαματικό -σε κυτταρικό επίπεδο- σε αυτό το νέο φάρμακο είναι το γεγονός ότι συνδυάζει το GLP-1 και μόρια που μπλοκάρουν τον υποδοχέα NMDA. Εκμεταλλεύεται το GLP-1 ως δούρειο ίππο για να περάσει λαθραία αυτά τα μικρά μόρια αποκλειστικά στους νευρώνες που επηρεάζουν τον έλεγχο της όρεξης. Χωρίς το GLP-1, τα μόρια που στοχεύουν τον υποδοχέα NMDA θα επηρέαζαν ολόκληρο τον εγκέφαλο και συνεπώς θα ήταν μη ειδικά» λέει ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Jonas Petersen, ο οποίος είναι ο χημικός που συνέθεσε τα μόρια.
Τα μη ειδικά φάρμακα συνδέονται συχνά με σοβαρές παρενέργειες, οι οποίες έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν σε φάρμακα για τη θεραπεία διαφόρων νευροβιολογικών παθήσεων.
«Πολλές εγκεφαλικές διαταραχές είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν, επειδή τα φάρμακα πρέπει να διασχίσουν τον λεγόμενο αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Ενώ τα μεγάλα μόρια, όπως τα πεπτίδια και οι πρωτεΐνες, έχουν γενικά δυσκολίες πρόσβασης στον εγκέφαλο, πολλά μικρά μόρια έχουν απεριόριστη πρόσβαση σε ολόκληρο τον εγκέφαλο. Χρησιμοποιήσαμε την ειδική πρόσβαση του πεπτιδίου GLP-1 στο κέντρο ελέγχου της όρεξης στον εγκέφαλο για να παραδώσουμε μία από αυτές τις κατά τα άλλα μη ειδικές ουσίες μόνο σε αυτή την περιοχή» λέει ο Christoffer Clemmensen.
Και προσθέτει ότι «Σε αυτή τη μελέτη εστιάσαμε στην παχυσαρκία και την απώλεια βάρους, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μια εντελώς νέα προσέγγιση για την παροχή φαρμάκων σε συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου. Έτσι, ελπίζω ότι η έρευνά μας μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια εντελώς νέα κατηγορία φαρμάκων για τη θεραπεία παθήσεων όπως οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες ή οι ψυχιατρικές διαταραχές».