Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια καταστροφική αλλά κοινή πάθηση, που γίνεται ακόμη πιο οδυνηρή, καθώς αφενός δεν υπάρχει θεραπεία και αφετέρου η ασθένεια είναι δύσκολο να μελετηθεί.
Ωστόσο, μετά από επτά χρόνια εργασίας, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστήμης του Όρεγκον (OHSU) λένε ότι ανακάλυψαν μια νέα αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ και της αγγειακής άνοιας.
«Περάσαμε επτά χρόνια κάνοντας αυτή τη μελέτη γιατί δυσκολευτήκαμε να πιστέψουμε ότι το πεδίο στο σύνολό του, παγκοσμίως, θα μπορούσε να είχε χάσει ένα τόσο σημαντικό εύρημα για τη νόσο Αλτσχάιμερ», δήλωσε ο Δρ. Stephen Back, επικεφαλής ερευνητής της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Annals of Neurology.
Ο Δρ. Back ήταν εκείνος που παρατήρησε για πρώτη φορά απροσδόκητη δραστηριότητα σε δείγμα κυττάρων του νευρικού συστήματος, που είναι γνωστά ως μικρογλοία, το 2017. Τα μικρογλοία εμπλέκονται σε ανοσοαποκρίσεις στον εγκέφαλο, καθαρίζοντας τα κυτταρικά υπολείμματα. Αλλά τα υπό παρατήρηση κύτταρα δεν ενεργοποιήθηκαν, αντιθέτως πέθαιναν.
«Κάθισα στο μικροσκόπιο για μερικές μέρες, μελετώντας όλες τις διαφάνειες. Και όσο περισσότερο έβλεπα, τόσο πιο έκπληκτος ήμουν συνειδητοποιώντας ότι κάτι υπάρχει εδώ», είπε ο επιστήμονας.
Η μελέτη εξέτασε τον εγκεφαλικό ιστό ασθενών με άνοια μετά τον θάνατό τους και διαπίστωσε ότι τα μικρογλοία είχαν εκφυλιστεί στη λευκή ουσία του εγκεφάλου ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ και αγγειακή άνοια.
Τι κάνουν τα μικρογλοία στον εγκέφαλο
Μία από τις εργασίες των μικρογλοίων είναι να καθαρίζουν τα υπολείμματα από την κατεστραμμένη μυελίνη, η οποία είναι ένα περίβλημα που μοιάζει με μόνωση γύρω από τις νευρικές ίνες στον εγκέφαλο.
Η μελέτη ανακάλυψε μια μορφή νευροεκφυλισμού που προκαλείται από τη φθορά της μυελίνης, στην οποία τα μικρογλοία που συρρέουν για να καθαρίσουν τα πλούσια σε σίδηρο υπολείμματα μυελίνης, τελικά εξοντώνονται τα ίδια κατά τη διαδικασία.
Ο Δρ. Back και η ομάδα του μπόρεσαν να δουν ότι τα μικρογλοία είχαν καταστραφεί από την περίσσεια σιδήρου και μόλις γέμισαν με σίδηρο, τα κύτταρα άρχισαν να πεθαίνουν.
Τα κύτταρα έκαναν ό,τι έπρεπε να κάνουν καθαρίζοντας τα υπολείμματα μυελίνης, αλλά ουσιαστικά «πέθαιναν στη γραμμή του καθήκοντος», σύμφωνα με τους επιστήμονες από το OHSU, προκαλώντας ένα κλιμακωτό φαινόμενο που φαίνεται να συμβάλλει στην εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ και της αγγειακής άνοιας.
«Έτσι, μεγάλος αριθμός αυτών των κυττάρων δεν είναι διαθέσιμος για να κάνει τη δουλειά του στον εγκέφαλο», εξήγησε ο Δρ.Back.
Πρωτοποριακή ανακάλυψη
Οι προηγούμενες έρευνες δεν είχαν αποκαλύψει τη σχέση μεταξύ αυτής της συγκεκριμένης μορφής θανάτου των μικρογλοίων που σχετίζεται με το σίδηρο -γνωστή ως φερρόπτωση- και της νόσου Αλτσχάιμερ. Ο Δρ. Back και η ομάδα του διεξήγαγαν τη μελέτη τους στον ανθρώπινο εγκέφαλο και εκτιμούν ότι αυτός ήταν ένας λόγος για τον οποίο κατάφεραν να κάνουν την ανακάλυψη.
«Μελετήσαμε 40 εγκεφάλους για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το εύρος των αποκρίσεων που μπορεί να έχουν αυτά τα κύτταρα», σημείωσε ο ίδιος, τονίζοντας ότι αναμένει αυτά τα ευρήματα να εμπνεύσουν νέα φαρμακευτική έρευνα με στόχο τη μείωση του μικρογλοιακού εκφυλισμού.
«Υπάρχει μια ολόκληρη κατηγορία νέων φαρμάκων που οι φαρμακευτικές εταιρείες αρχίζουν να σκέφτονται και να αναπτύσσουν για να στοχεύουν αυτού του είδους τα προβλήματα», ανέφερε.
Θεωρεί μάλιστα, ότι η υποκείμενη αιτία του εκφυλισμού θα μπορούσε να περιλαμβάνει περιόδους χαμηλής ροής αίματος και παροχής οξυγόνου στον εγκέφαλο λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου, υπέρτασης ή διαβήτη. «Η άνοια είναι μια διαδικασία που συνεχίζεται για χρόνια. Πρέπει να την αντιμετωπίσουμε από νωρίς ώστε να μην ξεφύγει από τον έλεγχο», κατέληξε ο ειδικός.