Οι νέες προσπάθειες για την ενίσχυση της υγείας των γυναικών και την επέκταση της γονιμότητας εξαρτώνται από την ανάπτυξη εργαλείων για την επιβράδυνση της γήρανσης των ωοθηκών. Ορόσημο αυτής της γήρανσης είναι η εμμηνόπαυση και τα συμπτώματά της.
Σε ένα σενάριο όπου η εμμηνόπαυση δεν θα υπήρχε στο κάδρο της ζωής μιας γυναίκας, αυτή θα μπορούσε να παραμείνει γόνιμη περισσότερο και θα είχε περισσότερες επιλογές για το πότε θα ξεκινήσει μια οικογένεια. Δεν θα πάλευε με συμπτώματα όπως εξάψεις, εναλλαγές της διάθεσης και ομίχλη του εγκεφάλου στην ακμή της καριέρας της και της οικογενειακής της ζωής.
Το ακόμη πιο σημαντικό; Θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη και πιο υγιή ζωή. Αν και η εμμηνόπαυση σχετίζεται με το τέλος της γονιμότητας, σηματοδοτεί επίσης μια άλλη βαθιά αλλά λιγότερο αναγνωρισμένη αλλαγή. Όταν οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν και να απελευθερώνουν σημαντικές ορμόνες, η βιολογική γήρανση στις γυναίκες επιταχύνεται, αυξάνοντας τον κίνδυνο πολλών προβλημάτων υγείας.
«Η εμμηνόπαυση είναι ο μεγαλύτερος επιταχυντής των ασθενειών της γήρανσης για τις γυναίκες σε όλους τους τομείς, είτε πρόκειται για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό, αυτοάνοσες διαταραχές, οστεοπόρωση ή γνωστική εξασθένηση. Είναι το τέλος της λειτουργίας ενός βασικού οργάνου του σώματός μας και δεν πρέπει να το θεωρούμε φυσιολογικό περισσότερο από όσο θα θεωρούσαμε την τερηδόνα, την οστεοαρθρίτιδα ή τη γνωστική έκπτωση», λέει η Piraye Yurttas Beim, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της startup βιοτεχνολογίας Celmatix.
Μειωμένοι κίνδυνοι για την υγεία για τις γυναίκες που μπαίνουν αργότερα στην εμμηνόπαυση
Πέρα από τη γονιμότητα, οι συνέπειες στην υγεία για τις γυναίκες μέσης ηλικίας μπορεί να είναι ευρύτερες και σημαντικές. Η Beim είναι μέρος μιας μικρής αλλά ολοένα μεγαλύτερης ομάδας επιστημόνων που αμφισβητούν την ιδέα ότι η εμμηνόπαυση είναι ένα ουσιαστικό μέρος της γήρανσης. Έρευνες επισημαίνουν που δείχνουν ότι οι γυναίκες που περνούν την εμμηνόπαυση αργότερα στη ζωή τους έχουν:
- μειωμένο κίνδυνο για την υγεία
- ζουν περισσότερο σε σύγκριση με εκείνες που την περνούν σε μικρότερες ηλικίες
- έχουν λιγότερες χρόνιες ασθένειες σε σύγκριση με τους άνδρες, έως ότου φτάσουν στη μέση ηλικία και στην εμμηνόπαυση.
«Είναι τόσο ριζωμένη η σκέψη ότι η εμμηνόπαυση είναι αναπόφευκτη. Ότι είναι κάτι που πρέπει να συμβεί», λέει ο Δρ Zev Williams, αναπληρωτής καθηγητής γυναικείας υγείας και εμπειρογνώμονας γονιμότητας στο Πανεπιστήμιο Columbia, ο οποίος ηγείται μιας μελέτης για τη γήρανση των ωοθηκών.
Η Yousin Suh, καθηγήτρια αναπαραγωγικών επιστημών στο ίδιο πανεπιστήμιο, λέει ότι η δική της εμπειρία με συμπτώματα εμμηνόπαυσης όπως η ομίχλη του εγκεφάλου και τα προβλήματα ύπνου την βοήθησε να συνεργαστεί με τον Δρ. Williams στη μελέτη. «Με ενθάρρυνε η δική μου δυστυχία», λέει.
Ενστάσεις για την καθυστέρηση ή «διαγραφή» της εμμηνόπαυσης
Φυσικά, το να μην έχουν κάθε μήνα περίοδο ή να ανησυχούν για ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες είναι πτυχές της εμμηνόπαυσης που πολλές γυναίκες καλωσορίζουν. Και ορισμένοι γιατροί παραμένουν πεπεισμένοι ότι η καθυστέρηση της εμμηνόπαυσης είναι ένας αξιόλογος στόχος, τονίζοντας ότι πρέπει να γίνει περισσότερη έρευνα.
«Είναι μεγάλο άλμα να πούμε ότι πρέπει να προλαμβάνουμε την εμμηνόπαυση και ότι κάτι τέτοιο θα θεραπεύσει όλες τις ασθένειές μας», λέει η Δρ. Stephanie Faubion, διευθύντρια της Mayo Clinic Women’s Health και διευθύντρια της North American Menopause Society και προειδοποιεί να μην υπερεκτιμηθούν οι ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο θα βελτίωνε την υγεία. Το γεγονός ότι η φυσική εμμηνόπαυση σε μεταγενέστερη ηλικία σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, για παράδειγμα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η τεχνητή καθυστέρηση θα μείωνε τον κίνδυνο.
Οι ερευνητές που ελπίζουν να καθυστερήσουν την εμμηνόπαυση προσπαθούν κυρίως να επιβραδύνουν τον ρυθμό με τον οποίο οι γυναίκες χάνουν τα ωάρια τους. Μερικοί εξετάζουν εάν τα υπάρχοντα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία άλλων παθήσεων μπορούν να επιβραδύνουν τη γήρανση των ωοθηκών.
Στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, οι ερευνητές Williams και Suh ξεκίνησαν πρόσφατα μια πιλοτική κλινική δοκιμή που εξετάζει τη χαμηλή δόση ραπαμυκίνης -ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται στη μεταμόσχευση νεφρού και μελετάται ευρύτερα ως θεραπεία αντιγήρανσης- σε 50 προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες για να δουν εάν θα μπορούσε να επιβραδύνει τη γήρανση των ωοθηκών. Αφορμή για τη μελέτη στάθηκαν οι αυξανόμενες ενδείξεις ότι η ραπαμυκίνη καθυστερεί τη γήρανση στις ωοθήκες των ποντικών.
Στο Πανεπιστήμιο Northwestern, η Francesca Duncan, συνδιευθύντρια του Κέντρου για την Αναπαραγωγική Επιστήμη, ανακάλυψε πριν από αρκετά χρόνια ότι ο ιστός γύρω από τα ωοθυλάκια των ωοθηκών σκληραίνουν με την ηλικία, απειλώντας την υγεία των ωαρίων. Τώρα προσπαθεί να δει εάν ένα φάρμακο που έχει εγκριθεί για τη θεραπεία της πνευμονικής νόσου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη αυτής της εξέλιξης. «Θα διατηρούσαμε τη λειτουργία των ορμονών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Έτσι διατηρούμε και την ενδοκρινική λειτουργία και τη γονιμότητα».