Μήπως η διατροφή σας βλάπτει το DNA σας με τρόπους που δεν φαντάζεστε; Νέα έρευνα αποκαλύπτει μια ανησυχητική σύνδεση μεταξύ κακής διατροφής και αυξημένου κινδύνου για καρκίνο του ήπατος.
Ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο παρείχαν νέες πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη του καρκίνου του ήπατος, μιας ασθένειας που κατατάσσεται έκτη στη συχνότητα διάγνωσης καρκίνου και τέταρτη στην αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως.
Λίπος στο συκώτι: Γιατί παρουσιάζει αύξηση η λιπώδης ηπατική νόσος – Πώς αντιμετωπίζεται
Η βλάβη στο DNA που οδηγεί σε καρκίνο του ήπατος
Η μελέτη τους, που δημοσιεύθηκε στο Nature, αναδεικνύει μια περίπλοκη σχέση μεταξύ κυτταρικού μεταβολισμού και βλάβης στο DNA, η οποία τροφοδοτεί την εξέλιξη της λιπώδους νόσου του ήπατος σε καρκίνο. Αυτά τα ευρήματα ανοίγουν νέους δρόμους για την πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου του ήπατος, ενώ παράλληλα ενισχύουν την κατανόησή μας για την ανάπτυξη του καρκίνου και την επίδραση της διατροφής στο DNA.
Τα τελευταία 20 χρόνια, τα περιστατικά ηπατοκυτταρικού καρκινώματος (HCC)—του πιο διαδεδομένου τύπου καρκίνου του ήπατος—έχουν αυξηθεί κατά 25–30%. Ένας σημαντικός παράγοντας αυτής της αύξησης είναι η αυξανόμενη επικράτηση της λιπώδους νόσου του ήπατος, που πλέον επηρεάζει το 25% των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σύμφωνα με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), στην Ελλάδα, ο επιπολασμός της μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος (ΜΑΛΝΗ) εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 17% και 30% του γενικού πληθυσμού. Συγκεκριμένα, μελέτες σε αιμοδότες δείχνουν επιπολασμό περίπου 17%.
Περίπου το 20% των ατόμων με λιπώδη νόσο του ήπατος αναπτύσσουν μια πιο σοβαρή μορφή που ονομάζεται μεταβολική δυσλειτουργία-συνδεόμενη στεατοηπατίτιδα (MASH), η οποία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ηπατοκυτταρικού καρκινώματος. Παρόλα αυτά, οι μηχανισμοί που οδηγούν από το MASH στον καρκίνο του ήπατος παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασαφείς.
«Η μετάβαση από τη λιπώδη νόσο του ήπατος στο MASH και έπειτα στον καρκίνο του ήπατος είναι ένα πολύ συνηθισμένο σενάριο, και οι συνέπειες μπορεί να είναι θανατηφόρες», δήλωσε ο Αμερικανός Michael Karin, Ph.D., Καθηγητής στο Τμήμα Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του UC San Diego, σύμφωνα με το SciTech Daily.
«Όταν έχεις MASH, είτε καταστρέφεις το ήπαρ σου και χρειάζεσαι μεταμόσχευση ήπατος, είτε εξελίσσεσαι σε έναν συχνά θανατηφόρο καρκίνο του ήπατος, αλλά εξακολουθούμε να μην καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει σε υποκυτταρικό επίπεδο κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας».
Καρκίνος του ήπατος: Βλάβη στο DNA και κυτταρική γήρανση
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν συνδυασμό μοντέλων ποντικιών και δειγμάτων ανθρώπινου ιστού και βάσεων δεδομένων για να δείξουν ότι οι δίαιτες που προκαλούν MASH, πλούσιες σε λίπος και ζάχαρη, προκαλούν βλάβες στο DNA των ηπατικών κυττάρων, οδηγώντας τα σε γήρανση.
Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα: Νέα ανακάλυψη για τη θεραπεία του πιο θανατηφόρου καρκίνου
Αυτή η διαδικασία, γνωστή ως κυτταρική γήρανση (senescence), χαρακτηρίζεται από κύτταρα που παραμένουν ζωντανά και μεταβολικά ενεργά, αλλά δεν μπορούν να διαιρεθούν. Η γήρανση είναι μια φυσιολογική απόκριση σε διάφορους κυτταρικούς στρεσογόνους παράγοντες.
Σε έναν ιδανικό κόσμο, η γήρανση δίνει στο σώμα χρόνο να επιδιορθώσει τη βλάβη ή να εξαλείψει τα κατεστραμμένα κύτταρα προτού αυτά προχωρήσουν και πολλαπλασιαστούν ανεξέλεγκτα, οδηγώντας σε καρκίνο. Ωστόσο, όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές, αυτό δεν ισχύει για τα ηπατικά κύτταρα, γνωστά και ως ηπατοκύτταρα. Σε αυτά, κάποια κατεστραμμένα κύτταρα επιβιώνουν.
«Αυτά τα κύτταρα είναι σαν χρονικές βόμβες που θα μπορούσαν να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται ξανά οποιαδήποτε στιγμή και τελικά να γίνουν καρκινικά», εξήγησε ο Karin.
«Εκτεταμένες γονιδιωματικές αναλύσεις του DNA των όγκων δείχνουν ότι προέρχονται από ηπατικά κύτταρα που έχουν υποστεί βλάβες λόγω MASH, υπογραμμίζοντας την άμεση σύνδεση μεταξύ της διατροφής που προκαλεί βλάβη στο DNA και της ανάπτυξης καρκίνου», πρόσθεσε ο Αμερικανός συν-συγγραφέας της μελέτης Ludmil Alexandrov, Ph.D., Αναπληρωτής Καθηγητής Κυτταρικής και Μοριακής Ιατρικής και Βιομηχανικής στο UC San Diego και μέλος του Moores Cancer Center.
Πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις και γνώσεις για τη γήρανση
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η ανάπτυξη νέων φαρμάκων για την πρόληψη ή την αντιστροφή της βλάβης στο DNA θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολλά υποσχόμενη θεραπευτική προσέγγιση για την πρόληψη του καρκίνου του ήπατος, ιδιαίτερα σε άτομα με MASH.
«Υπάρχουν ορισμένες πιθανότητες για το πώς αυτό θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια μελλοντική θεραπεία, αλλά θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος και έρευνα για να εξερευνηθούν αυτές οι ιδέες», δήλωσε ο Karin.
«Μια υπόθεση είναι ότι μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία στις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν τα κύτταρα μας για να κατασκευάσουν και να επιδιορθώσουν το DNA, και ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε φάρμακα ή χημικά διατροφικά συμπληρώματα για να διορθώσουμε αυτές τις ανισορροπίες», συνεχίζει.
«Μια άλλη ιδέα είναι η ανάπτυξη νέων αντιοξειδωτικών, πολύ πιο αποτελεσματικών και συγκεκριμένων από αυτά που έχουμε τώρα, για να βοηθήσουν στην αποτροπή ή αντιστροφή του κυτταρικού στρες που προκαλεί τη βλάβη στο DNA εξαρχής». Εκτός από το άνοιγμα νέων δρόμων θεραπείας για τον καρκίνο του ήπατος, η μελέτη προσφέρει επίσης νέες πληροφορίες σχετικά με τη σχέση μεταξύ γήρανσης και καρκίνου.
«Γνωρίζουμε ότι η γήρανση αυξάνει τον κίνδυνο για σχεδόν όλους τους καρκίνους και ότι η γήρανση σχετίζεται με την κυτταρική γήρανση, αλλά αυτό εισάγει ένα παράδοξο, καθώς η γήρανση υποτίθεται ότι προστατεύει από τον καρκίνο», είπε ο Karin.
«Αυτή η μελέτη βοηθά στην αποκάλυψη της μοριακής βιολογίας που επιτρέπει στα κύτταρα να εισέλθουν ξανά στον κυτταρικό κύκλο μετά την κυτταρική γήρανση, και πιστεύουμε ότι παρόμοιοι μηχανισμοί μπορεί να δρουν σε ένα ευρύ φάσμα καρκίνων».
Τα ευρήματα βοηθούν επίσης στην άμεση ποσοτικοποίηση των επιζήμιων επιδράσεων της κακής διατροφής στον κυτταρικό μεταβολισμό, κάτι που, σύμφωνα με τον Karin, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την καθοδήγηση μηνυμάτων δημόσιας υγείας που σχετίζονται με τη λιπώδη νόσο του ήπατος.
Καρκίνος του ήπατος: Τι δείχνει νέα μελέτη για τους παράγοντες κινδύνου
«Μια κακή διατροφή τύπου fast-food μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνη με το κάπνισμα μακροπρόθεσμα», τόνισε ο Karin. «Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι οι κακές διατροφές κάνουν πολύ περισσότερα από το να αλλοιώνουν την εμφάνιση κάποιου. Μπορούν να αλλάξουν θεμελιωδώς τον τρόπο λειτουργίας των κυττάρων μας, μέχρι και το DNA τους».
Πηγές: SciTech Daily, Nature