Δείτε καλά τις δύο παρακάτω φωτογραφίες, Να είστε ειλικρινείς: τι βλέπετε όταν κοιτάτε την ασπρόμαυρη φωτογραφία, ένα μωρό ή κάτι άλλο; Είναι μόνο μερικές τυχαίες ασπρόμαυρες κηλίδες ή βλέπετε ένα κτίριο, ένα ζώο ή ένα παιδί;
Εάν κοιτάξετε προσεκτικά την ασπρόμαυρη εικόνα δίπλα από την έγχρωμη εικόνα με το μωρό, βλέπετε το μωρό ή κάτι άλλο;
Αν βλέπρυρ ένα μωρό στην ασπρόμαυρη φωτογραφία, σας έχουμε άσχημα νέα για την ψυχική υγεία σας. Ενδέχεται να σημαίνει ότι είστε επιρρεπείς σε παραισθήσεις και πιθανώς σε ψύχωση.
Αλλά προτού αρχίσετε να αμφισβητείτε την ψυχική υγεία σας, το να βλέπετε το μωρό στην ασπρόμαυρη εικόνα δεν είναι απαραίτητα κακό.
Τι λένε οι ερευνητές
Είναι αυτή η ικανότητα που οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να εξηγήσει γιατί μερικοί άνθρωποι είναι επιρρεπείς σε παραισθήσεις που συχνά συνδέονται με ψυχωσικές διαταραχές και ότι είναι μια φυσική διαδικασία του εγκεφάλου να κατανοήσει τον κόσμο.
Οράματα και ήχοι που δεν υπάρχουν μπορούν να δημιουργηθούν από τη συνήθεια του εγκεφάλου να προβλέπει αυτό που περιμένει να βιώσει, συμπληρώνοντας τα κενά της πραγματικότητας που λείπουν. Οι περισσότεροι από εμάς, κάποια στιγμή, έχουμε βιώσει μια ήπια ψευδαίσθηση όταν νομίζουμε ότι ακούμε ή βλέπουμε κάτι που δεν υπάρχει.
Τι έδειξε μελέτη
Σε μελέτη που έγινε από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PNAS, οι ερευνητές λένε: «Η αντίληψη πραγμάτων που δεν υπάρχουν και οι αβάσιμες, παράξενες πεποιθήσεις (ψευδαισθήσεις και αυταπάτες) είναι ψυχωτικά συμπτώματα που εμφανίζονται σε συγκεκριμένα σύνδρομα, συμπεριλαμβανομένων των συναισθηματικών ψυχώσεων, των παρανοϊκών καταστάσεων της φυσιολογικής εγκεφαλικής λειτουργίας».
Η μελέτη χρησιμοποίησε 18 εθελοντές που είχαν παραπεμφθεί σε υπηρεσία ψυχικής υγείας και μια άλλη ομάδα 16 υγιών εθελοντών. Ζητήθηκε από όλους να δουν ημιτελείς ασπρόμαυρες εικόνες (παρόμοιες με αυτή του μωρού). Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να δουν τις εικόνες και να πουν αν υπήρχε κάποιο άτομο σε αυτές ή όχι.
Στην αρχή, όλοι οι συμμετέχοντες στη μελέτη θεώρησαν ότι ήταν δύσκολο, αλλά στη συνέχεια τους έδειξαν μια σειρά από μη παραμορφωμένες έγχρωμες εικόνες από τις οποίες προήλθαν οι ασπρόμαυρες. Τα άτομα με πρώιμα σημάδια ψύχωσης τα πήγαν καλύτερα από τα άτομα της υγιούς ομάδας ελέγχου.
Για να κατανοήσουμε το περιβάλλον μας, χρησιμοποιούμε σωστές πληροφορίες για τον κόσμο γύρω μας (όπως το πού βρισκόμαστε), αλλά όταν αυτό δεν είναι δυνατό, πρέπει να αποκρυπτογραφήσουμε κάπως διφορούμενες και ελλιπείς πληροφορίες από τις αισθήσεις μας.
Ένας από τους ερευνητές της μελέτης, ο Δρ. Christoph Teufel από τη Σχολή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, ανέφερε σε συνέντευξη: «Η όραση είναι μια εποικοδομητική διαδικασία – με άλλα λόγια, ο εγκέφαλός μας συνθέτει τον κόσμο που βλέπουμε. Γεμίζει τα κενά, αγνοώντας τα πράγματα που δεν ταιριάζουν και μας παρουσιάζει μια εικόνα του κόσμου που έχει επεξεργαστεί και γίνει για να ταιριάζει με αυτό που περιμένουμε».
Ο καθηγητής Πολ Φλέτσερ από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ πρόσθεσε: «Το να έχουμε έναν προνοητικό εγκέφαλο είναι πολύ χρήσιμο. Μας κάνει αποτελεσματικούς και ικανούς στο να δημιουργούμε μια συνεκτική εικόνα ενός πολύπλοκου κόσμου. Αλλά σημαίνει επίσης ότι δεν είμαστε πολύ μακριά από το να αντιληφθούμε πράγματα που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν, που είναι ο ορισμός της ψευδαίσθησης.
Στην πραγματικότητα, τα τελευταία χρόνια έχουμε συνειδητοποιήσει ότι τέτοιες αλλοιωμένες αντιληπτικές εμπειρίες δεν περιορίζονται σε καμία περίπτωση σε άτομα με ψυχικές ασθένειες.»