Ποια είναι η ιδέα πίσω από το mind uploading, την ιδέα ότι μπορεί μια μέρα να είμαστε ικανοί να μεταφέρουμε ένα άτομο από το βιολογικό του σώμα σε ένα hardware;
Η ιδέα ξεκίνησε από ένα πνευματικό κίνημα που ονομάζεται transhumanism και έχει αρκετούς υποστηρικτές, όπως ο επιστήμονας υπολογιστών Ray Kurzweil, ο φιλόσοφος Nick Bostrom και ο νευροεπιστήμονας Randal Koene.
Φανταστείτε την τεχνολογία σάρωσης εγκεφάλου να βελτιώνεται τόσο τις επόμενες δεκαετίες, που μπορούμε να παρατηρήσουμε πώς κάθε μεμονωμένος νευρώνας επικοινωνεί με άλλους νευρώνες. Στη συνέχεια, φανταστείτε ότι μπορούμε να καταγράψουμε αυτές τις πληροφορίες για να δημιουργήσουμε μια προσομοίωση εγκεφάλου σε υπολογιστή.
Η ελπίδα των υποστηρικτών του κινήματος transhumanism είναι να υπερβούν την ανθρώπινη κατάσταση μέσω της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου. Πιστεύουν ότι το mind uploading μπορεί να μας επιτρέψει να ζήσουμε όσο θέλουμε (αλλά όχι απαραίτητα για πάντα).
Μπορεί ακόμη και να μας επιτρέψει να βελτιώσουμε τους εαυτούς μας, όπως με την προσομοίωση εγκεφάλων που τρέχουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά από τους βιολογικούς. Είναι το όνειρο των αισιόδοξων υποστηρικτών της τεχνολογίας για το μέλλον. Έχει όμως κάποια ουσία;
Οι θεωρίες πίσω από το mind uploading
Σύμφωνα με τον Δρ.Clas Weber, ανώτερο λέκτορα στο University of Western Australia, που μίλησε στο The Conversation, η εφικτότητα του mind uploading βασίζεται σε τρεις βασικές υποθέσεις:
- πρώτη είναι η θεωρία της τεχνολογίας: η ιδέα ότι θα είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε τεχνολογία μεταφόρτωσης μυαλού μέσα στις επόμενες δεκαετίες
- η δεύτερη είναι η θεωρία του τεχνητού νου: η ιδέα ότι ένας προσομοιωμένος εγκέφαλος θα δημιουργούσε έναν πραγματικό νου
- και τρίτη είναι η θεωρία της επιβίωσης: η ιδέα ότι το άτομο που δημιουργήθηκε κατά τη διαδικασία αυτή είναι πραγματικά «εσείς». Μόνο τότε η mind uploading γίνεται τρόπος για να συνεχίσετε.
Πόσο αληθοφανές είναι καθένα από αυτά;
Η θεωρία της τεχνολογίας
Η προσπάθεια προσομοίωσης του ανθρώπινου εγκεφάλου θα ήταν μια μνημειώδης πρόκληση. Ο εγκέφαλός μας είναι η πιο περίπλοκη δομή στο σύμπαν. Στεγάζει περίπου 86 δισεκατομμύρια νευρώνες και 85 δισεκατομμύρια μη νευρωνικά κύτταρα, με περίπου ένα τρισεκατομμύριο νευρικές συνδέσεις. Συγκριτικά, ο γαλαξίας Milky Way φιλοξενεί περίπου 200 δισεκατομμύρια αστέρια.
Πού βρισκόμαστε όσον αφορά στη δημιουργία προσομοιώσεων εγκεφάλου; Αυτή τη στιγμή, οι νευροεπιστήμονες καταρτίζουν τρισδιάστατα διαγράμματα καλωδίωσης των εγκεφάλων απλών οργανισμών. Η πιο περίπλοκη ολοκληρωμένη σύνδεση που έχουμε μέχρι σήμερα είναι μια προνύμφη φρούτομυγας, η οποία έχει περίπου 3.000 νευρώνες και 500.000 νευρικές συνδέσεις.
Ίσως χαρτογραφήσουμε τον εγκέφαλο ενός ποντικιού μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ωστόσο, είναι περίπου 1.000 φορές πιο περίπλοκος από του ποντικού. Θα μας έπαιρνε λοιπόν 10.000 χρόνια για να χαρτογραφήσουμε έναν ανθρώπινο εγκέφαλο; Ίσως όχι. Έχουμε τεράστια κέρδη στην αποτελεσματικότητα παρόμοιων έργων, όπως το «Project Ανθρώπινου Γονιδιώματος.
Χρειάστηκαν χρόνος και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να χαρτογραφηθεί το πρώτο ανθρώπινο γονιδίωμα πριν από περίπου 20 χρόνια. Σήμερα, τα πιο γρήγορα εργαστήρια μπορούν να το κάνουν μέσα σε λίγες ώρες για περίπου 100 δολάρια. Αντίστοιχα, μπορεί να δούμε τεχνολογία mind uploading κατά τη διάρκεια της ζωής των παιδιών ή των εγγονιών μας.
Ωστόσο, υπάρχουν άλλα εμπόδια. Η δημιουργία ενός στατικού εγκεφαλικού χάρτη είναι μόνο ένα μέρος της δουλειάς. Για να προσομοιώσουμε έναν εγκέφαλο που λειτουργεί, θα χρειαστεί να παρατηρήσουμε μεμονωμένους νευρώνες σε δράση. Δεν είναι προφανές εάν θα μπορέσουμε να το πετύχουμε αυτό στο εγγύς μέλλον.
Η θεωρία του τεχνητού νου
Μια προσομοίωση του εγκεφάλου σας θα δημιουργούσε ένα συνειδητό μυαλό σαν το δικό σας; Η απάντηση εξαρτάται από τη σύνδεση μεταξύ του μυαλού μας και του σώματός μας.
Σε αντίθεση με τον φιλόσοφο του 17ου αιώνα Ρενέ Ντεκάρτ, ο οποίος πίστευε ότι το μυαλό και το σώμα είναι ριζικά διαφορετικά, οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί φιλόσοφοι σήμερα πιστεύουν ότι ο νους είναι τελικά κάτι σωματικό. Με απλά λόγια, το μυαλό σας είναι ο εγκέφαλός σας.
Επιπλέον, πώς θα μπορούσε ένας προσομοιωμένος εγκέφαλος να δημιουργήσει ένα πραγματικό μυαλό αν υφίσταται μόνο ως προσομοίωση; Πολλοί γνωστικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η σύνθετη νευρική δομή του εγκεφάλου είναι αυτή που είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία του συνειδητού νου, παρά η φύση της βιολογικής του ύλης (που είναι κυρίως λίπος και νερό).
Όταν εφαρμόζεται σε υπολογιστή, ο προσομοιωμένος εγκέφαλος θα αναπαράγει τη δομή του εγκεφάλου. Για κάθε προσομοιωμένο νευρώνα και νευρωνική σύνδεση θα υπάρχει ένα αντίστοιχο κομμάτι hardware. Η προσομοίωση θα αναπαράγει τη δομή του εγκεφάλου σας και ως εκ τούτου θα αναπαράγει το συνειδητό μυαλό σας.
Τα σημερινά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης παρέχουν χρήσιμα (αν και ασαφή) στοιχεία για τη δομική προσέγγιση του νου. Αυτά τα συστήματα λειτουργούν σε τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, τα οποία αντιγράφουν ορισμένες από τις δομικές αρχές του εγκεφάλου. Και είναι σε θέση να εκτελέσουν πολλές εργασίες που απαιτούν πολλή γνωστική δουλειά από τον άνθρωπο.
Η θεωρία της επιβίωσης
Ας υποθέσουμε ότι είναι δυνατή η προσομοίωση ενός ανθρώπινου εγκεφάλου και ότι η προσομοίωση δημιουργεί ένα συνειδητό μυαλό. Θα ήσουν πραγματικά το άτομο που προσομοιώθηκε ή απλώς ένας ψυχικός κλώνος; Αυτό παραπέμπει σε ένα παλιό φιλοσοφικό παζλ: όταν σηκώνεστε από το κρεβάτι το πρωί είστε ακόμα το ίδιο άτομο που πήγε για ύπνο το προηγούμενο βράδυ;
Οι φιλόσοφοι χωρίζονται γενικά σε δύο στρατόπεδα σχετικά με αυτό το ζήτημα. Οι υποστηρικτές του βιολογικού στρατοπέδου πιστεύουν ότι ο πρωινός και ο βραδινός εαυτός είναι το ίδιο άτομο επειδή είναι ο ίδιος βιολογικός οργανισμός -που συνδέεται με μια βιολογική διαδικασία ζωής.
Οι υποστηρικτές του -μεγαλύτερου- ψυχικού στρατοπέδου πιστεύουν ότι το γεγονός ότι έχουμε μυαλό κάνει τη διαφορά. Ο πρωινός και ο βραδινός εαυτός είναι το ίδιο άτομο επειδή μοιράζονται μια ψυχική ζωή. Ο πρωινός εαυτός θυμάται τι έκανες ο βραδινός, έχουν τις ίδιες πεποιθήσεις, ελπίδες, χαρακτηριστικά χαρακτήρα και ούτω καθεξής.
Ποιο στρατόπεδο λοιπόν είναι σωστό; Είναι ένας τρόπος για να δοκιμάσετε τη διαίσθησή σας: φανταστείτε ότι ο εγκέφαλός σας μεταμοσχεύεται στο άδειο κρανίο του σώματος ενός άλλου ατόμου.
Το άτομο που προκύπτει, που έχει τις αναμνήσεις, τις προτιμήσεις και την προσωπικότητά σας, είστε εσείς -όπως πιστεύει το ψυχικό στρατόπεδο; Ή μήπως είναι το άτομο που δώρισε το σώμα του, όπως νομίζει το βιολογικό στρατόπεδο;
Με άλλα λόγια, πήρατε νέο σώμα ή πήρε νέο μυαλό; Πολλά εξαρτώνται από αυτή την ερώτηση. Εάν το βιολογικό στρατόπεδο είναι σωστό, τότε το mind uploading δεν θα λειτουργούσε, αν υποθέσουμε ότι το όλο νόημα είναι να αφήσει κανείς πίσω τη βιολογία του.
Εάν το ψυχικό στρατόπεδο είναι σωστό, υπάρχει πιθανότητα για mind uploading, αφού το «μεταφορτωμένο» μυαλό θα μπορούσε να είναι μια γνήσια συνέχεια της παρούσας ψυχικής ζωής κάποιου.
Η φάβα έχει λάκκο…
Τι συμβαίνει όμως όταν ο αρχικός βιολογικός εαυτός επιβιώνει από τη διαδικασία mind uploading; Θα χωριζόσασταν, μαζί με τη συνείδησή σας, σε δύο άτομα, με αποτέλεσμα δύο «εαυτούς» -έναν σε βιολογική μορφή (Β) και έναν σε μεταφορτωμένη μορφή (Γ);
Όχι, «εσύ» (Α) δεν μπορείς κυριολεκτικά να χωριστείς σε δύο ξεχωριστά άτομα (Β ≠ Γ) και να είσαι ταυτόσημος και με τους δύο ταυτόχρονα. Μόνο ένας από αυτούς μπορεί να είναι «εσύ» (είτε A = B είτε A = Γ).
Φαίνεται κυρίως διαισθητικό ότι, μετά από μια διάσπαση, η βιολογική μορφή θα συνεχίσει ως ο πραγματικός εαυτός (Α = Β), και η μεταφόρτωση θα ήταν απλώς ένα διανοητικό αντίγραφο. Αλλά αυτό καθιστά αμφίβολο ότι θα μπορούσατε να επιβιώσετε ως μεταφόρτωση ακόμα και στην περίπτωση που ο βιολογικός εαυτός καταστραφεί.
Γιατί, καταστρέφοντας τον βιολογικό εαυτό θα εξελίσσατε μαγικά τον ψυχικό σας κλώνο στην κατάσταση του πραγματικού εαυτού σας; Φαίνεται περίεργο να πιστεύουμε ότι αυτό θα συνέβαινε (αν και μια άποψη στη φιλοσοφία ισχυρίζεται ότι θα μπορούσε να είναι αληθινό).
Αξίζει το ρίσκο;
Δυστυχώς, η υπόθεση του τεχνητού νου και η θεωρία της επιβίωσης δεν μπορούν να ελεγχθούν εμπειρικά -θα έπρεπε στην πραγματικότητα να μεταφορτώσουμε τους εαυτούς μας για να το μάθουμε.
Επομένως, το mind uploading θα περιλαμβάνει πάντα ένα τεράστιο άλμα πίστης. Ο Δρ. Weber δηλώνει ότι θα έκανε αυτό το άλμα μόνο αν ήξερε με βεβαιότητα ότι το βιολογικό του hardware δεν θα κρατούσε για πολύ ακόμη.