Οι άνθρωποι που πετυχαίνουν μακροζωία μέχρι τα 100 κάποτε ήταν σπάνιοι. Πλέον, έχουν γίνει κοινός τόπος, αφού είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη δημογραφική ομάδα του παγκόσμιου πληθυσμού, με αριθμούς που διπλασιάζονται περίπου κάθε 10 χρόνια από τη δεκαετία του 1970.
Το πόσο καιρό μπορούν να ζήσουν οι άνθρωποι και τι καθορίζει μια μακρά και υγιή ζωή, παρουσίαζε ανέκαθεν ενδιαφέρον. Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης συζήτησαν και έγραψαν για τη διαδικασία της γήρανσης πριν από περισσότερα από 2.300 χρόνια.
Ωστόσο, η επιδίωξη της κατανόησης των μυστικών πίσω από την εξαιρετική μακροζωία δεν είναι εύκολη. Περιλαμβάνει την αποκάλυψη της περίπλοκης αλληλεπίδρασης της γενετικής προδιάθεσης και των παραγόντων του τρόπου ζωής και του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν σε όλη τη ζωή ενός ατόμου.
Τώρα, πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο GeroScience, αποκάλυψε ορισμένους κοινούς βιοδείκτες, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων χοληστερόλης και γλυκόζης, σε άτομα που ζουν μετά τα 90.
Οι αιωνόβιοι παρουσιάζουν εδώ και καιρό έντονο ενδιαφέρον για τους επιστήμονες, καθώς μπορεί να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πώς να ζήσουμε περισσότερο και ίσως επίσης πώς να γερνάμε με καλύτερη υγεία. Μέχρι στιγμής, οι μελέτες για αιωνόβιους ήταν συχνά μικρής κλίμακας και επικεντρώθηκαν σε μια επιλεγμένη ομάδα, για παράδειγμα, εξαιρουμένων των αιωνόβιων που ζουν σε γηροκομεία.
Τεράστιο σύνολο δεδομένων
Η νέα μελέτη είναι η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα που συγκρίνει τα προφίλ βιοδεικτών που μετρήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μεταξύ των εξαιρετικά μακρόβιων ανθρώπων και των συνομηλίκων τους με μικρότερη διάρκεια ζωής.
Οι επιστήμονες συνέκριναν τα προφίλ βιοδεικτών των ανθρώπων που συνέχισαν να ζουν μετά την ηλικία των 100 ετών και άλλων με μικρότερη διάρκεια ζωής και διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ των προφίλ και της πιθανότητας να γίνουν αιωνόβιοι. Η έρευνα περιελάμβανε δεδομένα από 44.000 Σουηδούς που υποβλήθηκαν σε αξιολογήσεις υγείας σε ηλικίες 64-99 ετών, ως δείγμα της λεγόμενης κοόρτης Amoris.
Αυτοί οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν στη συνέχεια μέσω δεδομένων σουηδικού μητρώου για έως και 35 χρόνια. Από αυτούς τους ανθρώπους, οι 1.224 (2,7%) έζησαν μέχρι τα 100 χρόνια. Η συντριπτική πλειοψηφία (85%) των αιωνόβιων ήταν γυναίκες.
Συμπεριλήφθηκαν 12 βιοδείκτες με βάση το αίμα που σχετίζονται με τη φλεγμονή, το μεταβολισμό, τη λειτουργία του ήπατος και των νεφρών, καθώς και τον πιθανό υποσιτισμό και την αναιμία. Όλα αυτά έχουν συσχετιστεί με τη γήρανση ή τη θνησιμότητα σε προηγούμενες μελέτες. Ο βιοδείκτης που σχετίζεται με τη φλεγμονή ήταν το ουρικό οξύ -ένα απόβλητο προϊόν στο σώμα που προκαλείται από την πέψη ορισμένων τροφών.
Εξετάστηκαν επίσης δείκτες που συνδέονται με τη μεταβολική κατάσταση και τη λειτουργία, όπως η ολική χοληστερόλη και η γλυκόζη, καθώς και δείκτες που σχετίζονται με τη λειτουργία του ήπατος, όπως η αμινοτρανσφεράση της αλανίνης, η ασπαρτική αμινοτρανσφεράση, η αλβουμίνη, η γ-γλουταμυλοτρανσφεράση, η αλκαλική φωσφατάση και η γαλακτική αφυδρογονάση.
Εξετάστηκε επίσης η κρεατινίνη, η οποία συνδέεται με τη λειτουργία των νεφρών, και τον σίδηρο και την ολική ικανότητα δέσμευσης σιδήρου, η οποία συνδέεται με την αναιμία. Τέλος, ερευνήθηκε η λευκωματίνη, ένας βιοδείκτης που σχετίζεται με τη διατροφή.
Ευρήματα
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι, συνολικά, όσοι έφτασαν στα εκατοστά γενέθλιά τους έτειναν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα γλυκόζης, κρεατινίνης και ουρικού οξέος από τα 60 τους και μετά. Αν και οι διάμεσες τιμές δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ αιωνόβιων και μη αιωνόβιων για τους περισσότερους βιοδείκτες, οι αιωνόβιοι σπάνια εμφάνιζαν εξαιρετικά υψηλές ή χαμηλές τιμές.
Για παράδειγμα, πολύ λίγοι από τους αιωνόβιους είχαν επίπεδο γλυκόζης πάνω από 6,5 νωρίτερα στη ζωή τους ή επίπεδο κρεατινίνης πάνω από 125. Για πολλούς από τους βιοδείκτες, τόσο οι αιωνόβιοι όσο και οι μη αιωνόβιοι είχαν τιμές εκτός του εύρους που θεωρούνται φυσιολογικές στις κλινικές οδηγίες. Αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν καθοριστεί με βάση έναν νεότερο και υγιέστερο πληθυσμό.
Κατά τη διερεύνηση του ποιοι βιοδείκτες συνδέονταν με την πιθανότητα να φτάσει κανείς τα 100, διαπιστώθηκε ότι όλοι εκτός από δύο (αμινοτρανσφεράση της αλανίνης και λευκωματίνη) από τους 12 βιοδείκτες έδειξαν σχέση με την πιθανότητα να γίνει 100 ετών.
Τα άτομα στις χαμηλότερες από τις πέντε ομάδες για επίπεδα ολικής χοληστερόλης και σιδήρου είχαν μικρότερες πιθανότητες να φτάσουν τα 100 χρόνια σε σύγκριση με εκείνους με υψηλότερα επίπεδα. Επίσης, άτομα με υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης, κρεατινίνης, ουρικού οξέος και δεικτών για τη λειτουργία του ήπατος μείωσαν επίσης την πιθανότητα να γίνουν αιωνόβιοι.
Σε απόλυτους όρους, οι διαφορές ήταν μάλλον μικρές για ορισμένους από τους βιοδείκτες, ενώ για άλλους οι διαφορές ήταν κάπως πιο ουσιαστικές.
Για το ουρικό οξύ, για παράδειγμα, η απόλυτη διαφορά ήταν 2,5 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα στην ομάδα με το χαμηλότερο ουρικό οξύ είχαν 4% πιθανότητα να γίνουν 100 ετών, ενώ στην ομάδα με τα υψηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος μόνο το 1,5% έφτασε στην ηλικία των 100 ετών.
Ακόμα κι αν οι διαφορές που ανακάλυψαν οι ερευνητές ήταν συνολικά μάλλον μικρές, υποδηλώνουν μια πιθανή σχέση μεταξύ της μεταβολικής υγείας, της διατροφής και της εξαιρετικής μακροζωίας. Η μελέτη, ωστόσο, δεν επιτρέπει συμπεράσματα σχετικά με το ποιοι παράγοντες ή γονίδια του τρόπου ζωής ευθύνονται για τις τιμές των βιοδεικτών.
«Ωστόσο, είναι λογικό να πιστεύουμε ότι παράγοντες όπως η διατροφή και η πρόσληψη αλκοόλ παίζουν ρόλο. Το να παρακολουθείτε τις τιμές των νεφρών και του ήπατος, καθώς και τη γλυκόζη και το ουρικό οξύ καθώς μεγαλώνετε, μάλλον δεν είναι κακή ιδέα», λέει η Karin Modig, αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο Ινστιτούτο Karolinska.
Βάσει αυτών, το να φτάσει κανείς σε μια εξαιρετικά μεγάλη ηλικία έχει να κάνει και με τις πιθανότητες. Αλλά το γεγονός ότι οι διαφορές στους βιοδείκτες θα μπορούσαν να παρατηρηθούν πολύ καιρό πριν από το θάνατο υποδηλώνει ότι τα γονίδια και ο τρόπος ζωής μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο.