Οι επιστήμονες μελετούν τα γονίδια των «υπερηλίκων» με την ελπίδα να εντοπίσουν στόχους για θεραπείες που θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να ζήσουν πιο μακροχρόνια και υγιή ζωή.
Όταν η 97χρονη Σαρλότ Γκουντ ρωτάται για την ηλικία της, σηκώνει τα χέρια της και γελάει. «Αυτό είναι γελοίο», αναφέρει η κάτοικος του Όλμπανι στη San Francisko Chronicle, που μεγάλωσε κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, παντρεύτηκε αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έχει ζήσει περισσότερο από τα τρία αδέρφια της.
Μακροζωία: 6 κοινές συνήθειες των ανθρώπων που ζουν έως τα 100, σύμφωνα με ειδικούς
«Η γήρανση δεν είναι κάτι που σκέφτηκα πολύ. Πραγματικά δεν ξέρω γιατί είμαι ακόμα εδώ».
Οι επιστήμονες, ωστόσο, ενδιαφέρονται πολύ για το πώς η Γκουντ μπόρεσε να φτάσει σε μια τόσο προχωρημένη ηλικία με καλή υγεία. Και πιστεύουν ότι η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στα γονίδιά της.
Ο Γκουντ και περίπου 500 άλλοι «superagers» 95 ετών και άνω που είναι γενικά υγιείς – αποτελούν μέρος μιας συνεχιζόμενης μελέτης που επιδιώκει να κατανοήσει καλύτερα τον ρόλο της γενετικής στην υγιή γήρανση.
Η έρευνα θα μπορούσε να βοηθήσει τους παρασκευαστές φαρμάκων να εντοπίσουν στόχους για θεραπείες που θα βοηθήσουν όσους δεν κληρονομούν γονίδια μακροζωίας να ζήσουν μεγαλύτερη και υγιέστερη ζωή.
Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες για το θέμα, που περιελάμβαναν μερικές χιλιάδες άτομα ή λιγότερα, αυτή η μελέτη στοχεύει να μελετήσει 10.000 υπερήλικες σε όλη τη χώρα για μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος, δήλωσε η κύρια ερευνήτρια της μελέτης Dr. Sofiya Milman, αναπληρώτρια καθηγήτρια ιατρικής στην ενδοκρινολογία και ειδική στη γηριατρική στο Albert Einstein School of Medicine στη Νέα Υόρκη.
Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, η Milman και οι συνεργάτες της ελπίζουν να συλλέξουν δείγματα σάλιου και άλλες πληροφορίες από τους υπερήλικες, καθώς και από τα παιδιά τους και τους συζύγους των παιδιών τους. Οι σύζυγοι των παιδιών των υπερήλικων είναι σημαντικοί επειδή η μελέτη επιδιώκει να συγκρίνει τα χαρακτηριστικά των υπερήλικων και των παιδιών τους με εκείνα των ενηλίκων των οποίων οι γονείς δεν έχουν ξεπεράσει τα 90.
Μακροζωία: Αυτό είναι το πρωινό που πρέπει να τρώτε για να ζήσετε πολλά χρόνια σύμφωνα με ειδικούς
Πώς να φτάσετε στα 100
Προηγούμενες έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος ζωής που περιλαμβάνει μια θρεπτική διατροφή, άσκηση και αποφυγή υπερβολικού αλκοόλ – παίζει σημαντικό ρόλο για τον μέσο άνθρωπο που θέλει να φτάσει στα 100.
«Αλλά για να φτάσεις στα 100, πρέπει να είσαι μια εξαίρεση», είπε ο Χάο Λι, διευθυντής του Κέντρου Βιολογίας της Γήρανσης του UCSF Hillblom, ο οποίος δεν συμμετέχει στη μελέτη των υπεραιωνόβιων. «Για να γίνεις η εξαίρεση, χρειάζεσαι πραγματικά βοήθεια από τα γονίδιά σου».
Η New England Centenarian Study, μια από τις πιο γνωστές και μακροβιότερες μελέτες για άτομα που ζουν έως 100 ετών και άνω, έχει βρει ότι οι αιωνόβιοι τείνουν να συγκεντρώνονται σε οικογένειες και ότι τα αδέρφια των αιωνόβιων έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να ζήσουν μετά τα 100 από άλλους που γεννήθηκαν την ίδια χρονιά.
Τα γονίδια που χαρίζουν μακροζωία
Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει πολλά γονίδια που σχετίζονται με τη μακροζωία, αλλά εξακολουθούν να μαθαίνουν πώς ακριβώς λειτουργούν.
Το ένα είναι το γονίδιο APOE, το οποίο δημιουργεί μια πρωτεΐνη που εμπλέκεται στη μεταφορά και το μεταβολισμό της χοληστερόλης. Μια παραλλαγή του APOE, που ονομάζεται APOE2, φαίνεται να προστατεύει από την ανάπτυξη της νόσου Αλτσχάιμερ και σχετίζεται με τη μακροζωία.
Οι πιθανότητες να είσαι αιωνόβιος είναι περίπου 30% μεγαλύτερες για όσους φέρουν τουλάχιστον ένα γονίδιο APOE2, αναφέρει η Milman.
Ένα άλλο γονίδιο είναι το FOXO3, ένα γονίδιο που βοηθά στη ρύθμιση πολλών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένης της απόκρισης στο στρες και των αυξητικών παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν τη διάρκεια ζωής.
Τι βοήθησε στην μακροζωία τους;
Η Γκουντ, από το Albany, δεν μπορεί να προσδιορίσει ακριβώς γιατί έχει ξεπεράσει τους περισσότερους συνομηλίκους της. Όμως, σύμφωνα με τα λόγια της, έζησε μια «μαγική ζωή» γεμάτη στόχους και είχε ένα ισχυρό σύστημα υποστήριξης στα 74 χρόνια γάμου της με τον εκλιπόντα σύζυγό της Hy. Αποδίδει στον Hy την επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού που πέρασε όταν ήταν 50 ετών.
«Βασικά μου είπαν ότι είχα περίπου δύο χρόνια ζωής. Ό,τι θα μπορούσε να πάει στραβά πήγε στραβά με αυτό. Ο άντρας μου τότε μου είπε: “Θα τα καταφέρεις. Κάνουν απόλυτο λάθος. Ήταν η θέλησή του να με πιέσει”», ανέφερε.
Η Γκουντ επιδεικνύει παλιές φωτογραφίες και σκέφτεται φίλους που έχουν ήδη πεθάνει. «Είναι πολύ μοναχικό και δεν είναι κάτι που μπορεί να καταλάβει κανείς μέχρι να φτάσει σε αυτό το σημείο. Αλλά βλέπετε, είχα μια υπέροχη ζωή. Μέχρι το 85 νόμιζα ότι ήμουν 40. Ήμουν ενεργή από το πρωί μέχρι το βράδυ», λέει.
Στη Φλόριντα, η Γκουντ προσφέρθηκε εθελοντικά ως συνήγορος για τα παιδιά σε νομικές υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου. Η ενασχόλησή της μεγάλωσε τόσο που μέχρι τα 85 της, ήταν υπεύθυνη για την απόκτηση εκατοντάδων χριστουγεννιάτικων δώρων για παιδιά, την εκπαίδευση άλλων κηδεμόνων και την οργάνωση εορταστικών καλαθιών τροφίμων για οικογένειες που είχαν ανάγκη.
Έπαιζε γκολφ, διοργάνωσε δείπνα και είχε φίλους για ποτό. Σκεπτόμενη τη μελέτη των υπερηλίκων, υποθέτει ότι οι ερευνητές θα ανακαλύψουν τελικά ότι κάθε superager είναι διαφορετικός.
«Η μόνη ομοιότητα που νομίζω ότι μπορεί να βρουν είναι ότι έχω μια πολύ θετική στάση, μια στάση χωρίς κριτική», δήλωσε.
Η θετική στάση ζωής είναι κρίσιμη για τη μακροζωία
Η Ντόροθυ Μπλακ χρησιμοποιεί μια ελαστική ταινία για να κάνει καθημερινές ασκήσεις κινητικότητας στο σπίτι της. Ανήκει σε μια ομάδα στην περιοχή East Bay που βοηθά στη σύνδεση ηλικιωμένων. «Ήμουν τυχερή», λέει. «Η μοναξιά… μπορεί να καταστρέψει τα πάντα για έναν ηλικιωμένο άνθρωπο». Η εμπειρία της Μπλακ συνάδει με αυτά που έχουν παρατηρήσει οι γηρίατροι κατά τη διάρκεια της θεραπείας ηλικιωμένων.
«Συνήθως πρόκειται για πολλαπλούς παράγοντες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους για να παράγουν ένα αποτέλεσμα, είτε αυτό είναι μια ασθένεια είτε μια εξαιρετικά μακρά ζωή», δήλωσε η γηρίατρος του Στάνφορντ, Δρ. Ντεμπορά Κάντο, η οποία δεν συμμετέχει στην έρευνα για τους υπεραιωνόβιους.
«Η διατροφή που επιλέγετε… η σωματική σας δραστηριότητα, πιθανόν η κοινωνικοποίηση, η ανάπαυση και ο ύπνος, ο σκοπός και πιθανόν επίσης η στάση σας στη ζωή παίζουν σημαντικό ρόλο. Και τα γονίδια».
Ωστόσο, καθώς οι άνθρωποι φτάνουν σε εξαιρετικά προχωρημένη ηλικία, γίνονται πιο διαφορετικοί παρά όμοιοι. Αυτό συμβαίνει εν μέρει λόγω του πώς τα γονίδια των ατόμων αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, το οποίο είναι διαφορετικό για τον καθένα.
«Καθώς γερνάμε, δεν γινόμαστε περισσότερο ίδιοι», είπε η Κάντο, συνδιευθύντρια του Κέντρου Μακροχρόνιας Ζωής του Στάνφορντ. «Αν έχετε δει έναν 100χρονο, έχετε απλά δει άλλον έναν 100χρονο. Υπάρχουν κάποιες ομοιότητες, αλλά αυτό δεν λέει όλη την ιστορία.»
Ένα πράγμα που βλέπει η Κάντο, ωστόσο, είναι ότι η αίσθηση σκοπού φαίνεται να προβλέπει τα αποτελέσματα της υγείας. Η στάση και ο αισιοδοξία παίζουν επίσης ρόλο.
«Αν κάποιος είναι άρρωστος στο νοσοκομείο και έχει έναν αγαπημένο άνθρωπο στο σπίτι που τον χρειάζεται, θα είναι πιο παρακινημένος να γίνει καλά και να επιστρέψει σε αυτό που είναι σημαντικό για αυτόν», είπε. «Η στάση έχει σημασία… Οι άνθρωποι με πιο θετική στάση συνήθως τα πηγαίνουν καλύτερα».
Το να ζεις περισσότερο από τους συνομηλίκους σου μπορεί να είναι μοναχικό
Μια άλλη κοινή εμπειρία των superagers είναι να ζουν περισσότερο από τους συνομηλίκους τους και, κατά συνέπεια, να πρέπει να πουν αντίο σε πολλούς φίλους. Όπως η Μπλακ, έτσι και η Γκουντ ξέρουν πώς είναι αυτό το είδος μοναξιάς.
Ο γηραιότερος άνδρας της Ιρλανδίας είναι 108 ετών – Τα 3 μυστικά που ενίσχυσαν τη μακροζωία του
«Έχω μια υπέροχη μεγάλη οικογένεια, αλλά δεν έχω συνομήλικους», είπε η Γκουντ. «Έτσι είναι πολύ μοναχικό και δεν είναι κάτι που καταλάβει κανείς μέχρι να φτάσει σε αυτό το σημείο». Όταν συνομιλεί με φίλους, αστειεύονται: «Ξέρεις, είναι σαν να περιμένουμε τον Γκοντό. «Αλλά βλέπετε», είπε, «έζησα μια υπέροχη ζωή. Και αυτό είναι εντάξει. Δεν μπορείς να βγεις ζωντανός από αυτή τη ζωή».