Μπορεί η απώλεια βάρους να αντιστρέψει το λιπώδες ήπαρ και να βελτιώσει τη συνολική σας υγεία; Ανακαλύψτε πώς το αδυνάτισμα σε συνδυασμό με άλλες στοχευμένες αλλαγές, μπορούν να ενεργοποιήσουν την ικανότητα του ήπατος να θεραπεύεται και να αναγεννάται.
Η λιπώδης νόσος του ήπατος δεν είναι συνήθως ανεξάρτητη διάγνωση. Ο παθολόγος σας που σας κάνει την ενημέρωση για τα αποτελέσματα των εξετάσεων σας σάς βοηθάει και στη διάγνωση αλλά και την αντιμετώπιση του λιπώδους ήπατος. Και η συνήθης συμβουλή για τη σωστή αντιμετώπιση είναι αρκετά απλή: απώλεια βάρους.
Αλλά πόσο βάρος πρέπει να χάσετε; Δεν υπάρχει ένας αριθμός που να ταιριάζει σε όλους. «Γνωρίζουμε όμως ότι ακόμα και μια απώλεια βάρους κατά 7%-10% μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην αντιστροφή της λιπώδους νόσου του ήπατος πριν αυτή εξελιχθεί σε κίρρωση», δηλώνει η Allison Arnett, διαιτολόγος στο Πανεπιστήμιο του New Haven από την Αμερική, σύμφωνα με το WebMD.
Και υπάρχει κάτι ακόμα πιο σημαντικό που μπορεί να μην αναφέρει ο γιατρός σας: Αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι να μην επιστρέψει το χαμένο βάρος. Ας δούμε τι πρέπει να γνωρίζετε εάν ήρθε η ώρα να χάσετε βάρος – και να βελτιώσετε την υγεία του ήπατός σας.
Γιατί αγνοούμε το ήπαρ μας;
Ακόμα και όταν δεν περιβάλλεται από λίπος, το ήπαρ δεν θεωρείται «γοητευτικό» όργανο. Η κωνική του δομή εκτελεί πάνω από 500 συνεχείς λειτουργίες απαραίτητες για την επιβίωσή μας, καθιστώντας το έναν από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στο σώμα, καθώς και το μεγαλύτερο εσωτερικό όργανο.
Παράγει χολή για τη διευκόλυνση της πέψης των λιπών. Φιλτράρει τις τοξίνες από την κυκλοφορία του αίματος. Ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα για αποδοτική ενεργειακή χρήση. Συνθέτει πρωτεΐνες κρίσιμες για την πήξη του αίματος και την ανοσολογική απόκριση.
Όταν όμως συσσωρεύεται υπερβολικό λίπος στο ήπαρ, όπως συμβαίνει σε περίπου 1 στους 4 ενήλικες παγκοσμίως, όλες αυτές οι διεργασίες επιβαρύνονται. Το αποθηκευμένο λίπος στο ήπαρ καταλαμβάνει το 5%-10% του συνολικού βάρους του οργάνου σε άτομα με λιπώδη νόσο του ήπατος που σχετίζεται με μεταβολική δυσλειτουργία (MASLD, παλαιότερα γνωστή ως μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος ή NAFLD).
Τείνουμε να μη σκεφτόμαστε πολύ το ήπαρ μας, ειδικά αν δεν αντιμετωπίζουμε πρόβλημα κατάχρησης αλκοόλ. Η λιπώδης νόσος του ήπατος είναι ευκολότερο να αγνοηθεί από άλλους δείκτες που μετρώνται πιο επιθετικά, όπως η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο και η χοληστερόλη, επειδή το ήπαρ δεν «παραπονιέται» όταν υποφέρει.
Όμως το βλάπτουμε καθημερινά με ανθυγιεινές επιλογές. Εάν το βάρος σας αυξάνεται σταδιακά – ειδικά αν έχετε περιττό βάρος στην κοιλιά σας, γνωστό ως σπλαχνικό λίπος – σχεδόν σίγουρα αντιμετωπίζετε κάποιας μορφής λιπώδες ήπαρ.
Τρόπος ζωής για τη διαχείριση των MASLD και MASH
Ο τρόπος ζωής – συμπεριλαμβανομένης μιας διατροφής πλούσιας σε επεξεργασμένα τρόφιμα, προστιθέμενα σάκχαρα, κορεσμένα λίπη και εξευγενισμένους υδατάνθρακες – και/ή η γενετική προδιάθεση δημιουργούν το υπόβαθρο για τη λιπώδη νόσο του ήπατος, εξηγεί η Arnett. Γι’ αυτό δεν υπάρχει θεραπευτικό πλάνο για το λιπώδες ήπαρ που να μην περιλαμβάνει αλλαγή τρόπου ζωής και απώλεια βάρους.
Ακόμα και το resmetirom, το μοναδικό φάρμακο εγκεκριμένο από τον FDA για τη θεραπεία ουλών στο ήπαρ σε προχωρημένα στάδια της λιπώδης νόσου του ήπατος που ονομάζονται μεταβολική δυσλειτουργία που σχετίζεται με τη στεατοηπατίτιδα MASH, έχει μελετηθεί μόνο σε συνδυασμό με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, λέει ο James Lewis, MD, διευθυντής ηπατολογίας στο MedStar Georgetown University Hospital στην Ουάσιγκτον, D.C.
Μια γρήγορη ματιά στην επιστήμη δείχνει ότι η απώλεια βάρους, συνήθως μέσω διατροφικών αλλαγών και σωματικής δραστηριότητας, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να αντιστραφεί το λιπώδες ήπαρ πριν εξελιχθεί σε κίρρωση.
Για παράδειγμα, μια ανασκόπηση του 2021 για την απώλεια βάρους και τη στεατοτική ηπατική νόσο MASLD έδειξε ότι το 85%-90% των ανθρώπων με μεταβολική δυσλειτουργία που σχετίζεται με τη στεατοηπατίτιδα MASH που έχασαν 10% του αρχικού τους βάρους ή έκαναν βαριατρική χειρουργική είδαν την κατάσταση να επιλύεται μέσα σε ένα έτος.
Την ίδια χρονιά, μια διαφορετική ανάλυση 43 μελετών έδειξε ότι με κάθε επιπλέον κιλό που έχανε ένας ασθενής, τα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων που συχνά αυξάνονται στις περιπτώσεις στεατοτικής ηπατικής νόσου MASLD και μεταβολικής δυσλειτουργίας που σχετίζεται με τη στεατοηπατίτιδα MASH μειώνονταν.
Η φλεγμονή, συγκεκριμένα, υποχωρούσε ολοένα και περισσότερο καθώς μειωνόταν το βάρος. Οι συγγραφείς το διατύπωσαν έτσι στο συμπέρασμά τους: «Κλινικά σημαντικές βελτιώσεις στη μη αλκοολική λιπώδη ηπατική νόσο NAFLD [που τώρα ονομάζεται στεατοτική ηπατική νόσος MASLD] επιτυγχάνονται ακόμα και με μέτρια απώλεια βάρους, αλλά μεγαλύτερη απώλεια βάρους συνδέεται με μεγαλύτερες βελτιώσεις».
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για την απώλεια βάρους, όπως η αλλαγή στο τι ή πόσο τρώτε, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η λήψη φαρμάκων απώλειας βάρους με ιατρική συνταγή ή η βαριατρική χειρουργική. Οι έρευνες δείχνουν ότι το να διατηρήσετε το νέο σας βάρος μετά την απώλεια βάρους, σε οποιοδήποτε βαθμό, μπορεί να αντιστρέψει ορισμένα επίπεδα λιπώδους νόσου του ήπατος. Αυτό οφείλεται εν μέρει σε μία από τις υπερδυνάμεις του ήπατος: Είναι εξαιρετικό στην επισκευή και αναγέννηση.
Τι πρέπει να κάνετε;
Όπως γνωρίζουν πολύ καλά πολλοί, η απώλεια βάρους απαιτεί προσαρμογές τόσο στη διατροφή σας όσο και στη σωματική σας δραστηριότητα. Αυτό συνοδεύεται από διάφορα οφέλη για ολόκληρο το σώμα σας. Για το ήπαρ σας, η απώλεια βάρους απελευθερώνει και βελτιώνει τους μεταβολικούς πόρους που το όργανο χρησιμοποιεί για να καθαρίσει τη συσσώρευση λίπους.
Επιπλέον, επειδή καταστάσεις όπως ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να επηρεάζονται από τη σχέση τους με τη λιπώδη νόσο του ήπατος, η αποδοτική και αποτελεσματική διατροφική αλλαγή και απώλεια βάρους – με ή χωρίς τη βοήθεια εργαλείων όπως η βαριατρική χειρουργική και τα φάρμακα απώλειας βάρους GLP-1 αγωνιστών, όπως η σεμαγλουτίδη και η τιρζεπατίδη – μπορούν να βελτιώσουν πολλές παθήσεις ταυτόχρονα.
Όταν συστήνονται επιπλέον παρεμβάσεις, συνήθως είναι για να αντιστραφεί η ηπατική βλάβη και να αποφευχθεί περαιτέρω επιδείνωση και προβλήματα υγείας. Οι συγκεκριμένες διατροφικές αλλαγές έχουν επίσης σημασία, ειδικά για τη διατήρηση του βάρους μετά την απώλεια.
«Τα λιπαρά τρόφιμα δεν βάζουν λίπος στο ήπαρ σας», λέει ο Lewis. «Η απώλεια βάρους από μόνη της – είναι σημαντική, αλλά είναι απίθανο να σας δώσει τα ίδια αποτελέσματα με τον συνδυασμό μιας δίαιτας χαμηλής σε υδατάνθρακες και ενός προγράμματος άσκησης».
Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση των ζαχαρούχων ποτών ή τροφίμων χωρίς θρεπτική αξία – συμπεριλαμβανομένου του αλκοόλ (παρόλο που η MASLD δεν προκαλείται άμεσα από το αλκοόλ, αυτό περιέχει κενές θερμίδες και ακόμη και μέτριες ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο ήπαρ) – και γλυκών ποτών. Θα πρέπει επίσης να περιορίσετε αμυλούχα τρόφιμα όπως το λευκό ψωμί, το λευκό ρύζι και τις πατάτες υπέρ προϊόντων πλούσιων σε φυτικές ίνες.
Γιατί λιγότερους υδατάνθρακες;
Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε απλούς υδατάνθρακες μπορούν να ενεργοποιήσουν το σώμα σας για να αποθηκεύσει λίπος, και η εμπλοκή του ήπατος σε αυτή τη διαδικασία θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε περισσότερο λίπος που αποθηκεύεται στο ίδιο το ήπαρ. Είναι όλα μέρος του μεταβολικού συνδρόμου/διαβήτη τύπου 2/παχυσαρκίας.
Και ενώ το να υποκύψετε περιστασιακά σε ένα γλύκισμα που ανήκει στην κατηγορία των επεξεργασμένων τροφίμων είναι εντάξει, «αυτό το στυλ δίαιτας μακροπρόθεσμα είναι αυτό που μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη – και, ανάλογα με το πότε ένας ασθενής αναγνωρίζει ότι έχει λιπώδες ήπαρ, στην αναστροφή – ορισμένων συμπτωμάτων», λέει η Arnett.
Επειδή η MASLD σπάνια υπάρχει μεμονωμένα, οι στόχοι και οι προτεραιότητες της διατροφής και της απώλειας βάρους, ειδικά στα πρώιμα στάδια, μπορεί να ποικίλλουν ευρέως. Σχεδόν πάντα εναπόκειται σε εσάς και τον γιατρό σας να το σχεδιάσετε μαζί.
Το πιο σημαντικό, λέει ο Lewis, είναι ότι ένα θεραπευτικό πλάνο πρέπει να είναι διαχειρίσιμο και βιώσιμο. «Η λιπώδης νόσος του ήπατος αναπτύσσεται για χρόνια και δεκαετίες», λέει ο Lewis. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε κάποιος να μπορέσει αμέσως να εξαλείψει διατροφικά το μισό του παρελθόν».
Λίπος στο συκώτι: Γιατί παρουσιάζει αύξηση η λιπώδης ηπατική νόσος – Πώς αντιμετωπίζεται
Γι’ αυτό το «μακροπρόθεσμα» είναι το κλειδί εδώ, καθώς οι επιλογές τρόπου ζωής σας στο εξής θα καθορίσουν αν το λιπώδες ήπαρ σας – και οι σχετικές του παθήσεις – θα διαχειρίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για το υπόλοιπο της ζωής σας. Μόλις ελεγχθεί, ο τρόπος ζωής σας θα επηρεάσει έντονα αν θα παραμείνει έτσι.
Πηγές: WebMD, Mayo clinic, NIH