Μια σπάνια ιατρική περίπτωση έχει προκαλέσει ανησυχία σε όλο τον κόσμο, καθώς κάτοικος του Michigan έφυγε απροσδόκητα από τη ζωή λίγες μόλις εβδομάδες μετά από μεταμόσχευση οργάνου που υποτίθεται ότι θα του έσωζε τη ζωή. Τώρα, οι αρμόδιοι της δημόσιας υγείας των ΗΠΑ ερευνούν πώς η λύσσα, μια ασθένεια που έχει σχεδόν εξαλειφθεί, βρέθηκε σε δότη οργάνου. Η περίπτωση αυτή έχει προκαλέσει άμεση αντίδραση από το CDC—και έχει εγείρει δύσκολα ερωτήματα σχετικά με το πώς γίνεται ο έλεγχος για αυτές τις αόρατες απειλές.
Όροι και προδιαγραφές λειτουργίας των Μονάδων Μεταμόσχευσης
CDC: Επιβεβαιώνεται σπάνια περίπτωση μετάδοσης λύσσας μέσω μεταμόσχευσης νεφρού
Σε μια εξαιρετικά σπάνια και τραγική περίπτωση, κάτοικος του Michigan έφυγε από τη ζωή μετά από λοίμωξη λύσσας αφού έλαβε μεταμόσχευση νεφρού από δότη που, χωρίς να το γνωρίζει, ήταν φορέας του ιού. Το περιστατικό, που επιβεβαιώθηκε από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), αποτελεί την πρώτη ανθρώπινη περίπτωση λύσσας στο Michigan από το 2009 και μία από τις λίγες τεκμηριωμένες περιπτώσεις μετάδοσης λύσσας μέσω μεταμόσχευσης οργάνων.
Αν και η λύσσα είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρα μόλις εμφανιστούν τα συμπτώματα, τέτοιες μεταδόσεις παραμένουν εξαιρετικά σπάνιες — εγείροντας κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τον έλεγχο των δοτών και την αντίδραση της δημόσιας υγείας.
Λύσσα: Τύποι και συμπτώματα
Η λύσσα είναι ιογενής νόσος που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας φλεγμονή στον εγκέφαλο και, αν δεν αντιμετωπιστεί, θάνατο. Η περίοδος επώασης—ο χρόνος μεταξύ έκθεσης και εμφάνισης συμπτωμάτων—κυμαίνεται συνήθως από 1 έως 3 μήνες, αλλά μπορεί να διαφέρει από λιγότερο από μία εβδομάδα έως και πάνω από έναν χρόνο, ανάλογα με παράγοντες όπως το σημείο λοίμωξης και το ιικό φορτίο.
Αρχικά συμπτώματα:
Τα πρώτα σημάδια είναι συχνά μη ειδικά και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πυρετό
- Πονοκέφαλο
- Γενική αδυναμία ή δυσφορία
- Πόνο ή ασυνήθιστο μυρμήγκιασμα, τσιμπήματα ή αίσθηση καύσου στο σημείο του τραύματος
Αυτά τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν αρκετές ημέρες.
Προχωρημένα συμπτώματα:
Καθώς η νόσος εξελίσσεται, εμφανίζονται πιο σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα, όπως:
- Δυσλειτουργία του εγκεφάλου
- Άγχος
- Σύγχυση
- Διέγερση
- Παραλήρημα
- Ασυνήθιστη συμπεριφορά
- Παραισθήσεις
- Αϋπνία
Μόλις εμφανιστούν αυτά τα κλινικά σημεία, η λύσσα είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρα.
Τύποι λύσσας:
Υπάρχουν δύο κύριες μορφές της νόσου:
- Μανιακή λύσσα: Χαρακτηρίζεται από υπερδιέγερση, ευερεθιστότητα, υδροφοβία (φόβος για το νερό) και μερικές φορές αεροφοβία (φόβος για ρεύματα ή καθαρό αέρα). Ο θάνατος συνήθως επέρχεται μέσα σε λίγες ημέρες λόγω καρδιοαναπνευστικής ανακοπής.
- Παραλυτική λύσσα: Αντιστοιχεί σε περίπου 20% των περιπτώσεων σε ανθρώπους. Αυτή η μορφή εξελίσσεται πιο αργά, με σταδιακή παράλυση των μυών, ξεκινώντας από το σημείο δαγκώματος ή γρατζουνιάς. Στη συνέχεια ο ασθενείς πέφτει σε κώμα και έπειτα ακολουθεί ο θάνατος. Αυτή η μορφή συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα, συμβάλλοντας σε λιγότερες αναφορές περιστατικών.
Michigan: Πρώτη ανθρώπινη περίπτωση λύσσας από το 2009 μετά από μεταμόσχευση οργάνου
Σε μια «εξαιρετικά σπάνια» περίπτωση, Αμερικανός πέθανε από λύσσα μετά από μεταμόσχευση οργάνου σε νοσοκομείο του Ohio. Ο κάτοικος του Michigan έλαβε τη μεταμόσχευση νεφρού τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, δήλωσε σε ανακοίνωσή της η εκπρόσωπος του Michigan Department of Health and Human Services (MDHHS), Lynn Sutfin, σύμφωνα με το Associated Press. Πέθανε τον Ιανουάριο του 2025.
Αυτό σηματοδοτεί την πρώτη ανθρώπινη περίπτωση λύσσας στο Michigan από το 2009. «Η μετάδοση λύσσας από άνθρωπο σε άνθρωπο είναι εξαιρετικά σπάνια, αν και έχει καταγραφεί σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων που περιλαμβάνουν μεταμόσχευση οργάνων», αναφέρει ανακοίνωση του UTMC, σύμφωνα με το τοπικό μέσο WTOL 11.
Η λύσσα στην Ελλάδα
Η λύσσα είναι σπάνια ασθένεια στην Ελλάδα, χωρίς αναφερόμενες ανθρώπινες περιπτώσεις από το 1970. Η νόσος επανεμφανίστηκε σε ζώα την περίοδο 2012 έως 2014, με 48 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις, κυρίως σε κόκκινες αλεπούδες. Το τελευταίο καταγεγραμμένο περιστατικό σε ζώο ήταν τον Μάιο του 2014. Έκτοτε, η Ελλάδα διατηρεί το καθεστώς της ως «χώρα απαλλαγμένη από λύσσα», μέσω συνεχούς επιτήρησης και μέτρων ελέγχου.
Νεφρά: 8 κοινά φάρμακα που μπορούν να τα βλάψουν – Τι να προσέχετε όταν τα παίρνετε
Λύσσα: Μια σπάνια αλλά σχεδόν πάντα θανατηφόρα ιογενής λοίμωξη
Η λύσσα είναι μια θανατηφόρα νόσος που προκαλείται από τον ιό της λύσσας και επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα των θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων. Ο ιός μεταδίδεται συνήθως μέσω του σάλιου ενός μολυσμένου ζώου, μέσω δαγκωμάτων και ανοιχτών πληγών, όπως οι γρατζουνιές.
Η λύσσα είναι σχεδόν πάντα θανατηφόρα μόλις εμφανιστούν τα συμπτώματα. Ο χρόνος από την έκθεση μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων ποικίλλει από εβδομάδες έως μήνες, αλλά τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται πιο γρήγορα όταν η πληγή βρίσκεται πιο κοντά στον εγκέφαλο.
Αρχικά τα συμπτώματα μοιάζουν με γρίπη (πυρετός, πονοκέφαλος, αδυναμία), αλλά εξελίσσονται σε νευρολογικά προβλήματα όπως σύγχυση, παραισθήσεις, παράλυση, υδροφοβία (φόβος για το νερό) και καταλήγουν σε κώμα και θάνατο. Λιγότερα από 20 άτομα έχουν επιβιώσει από λύσσα μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Περίπου 10 άτομα πεθαίνουν από λύσσα στις Η.Π.Α. κάθε χρόνο, σύμφωνα με εκτιμήσεις του CDC. Σύμφωνα με το CDC, η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων λύσσας στις Η.Π.Α. οφείλεται σε έκθεση σε νυχτερίδες, ρακούν, ασβούς και αλεπούδες. Στις Η.Π.Α., 7 στους 10 ανθρώπους που πεθαίνουν από λύσσα έχουν μολυνθεί από νυχτερίδες, ενώ παγκοσμίως, τα σκυλιά προκαλούν πάνω από το 95% των εκτιμώμενων 70.000 ετήσιων θανάτων από λύσσα.
CDC: Επιβεβαιώνει σπάνια περίπτωση μετάδοσης λύσσας μέσω μεταμόσχευσης οργάνου
Η λύσσα στον κάτοικο του Michigan επιβεβαιώθηκε από το Εργαστήριο Λύσσας του CDC. Σε ανακοίνωσή του, το CDC δήλωσε ότι ο δότης του οργάνου εκτέθηκε σε λύσσα από άγριο ζώο στο Idaho πέντε εβδομάδες πριν πεθάνει και το όργανό του μεταμοσχευθεί, σύμφωνα με το ABC News. Ο δότης δεν είχε πεθάνει με«παραδοσιακά συμπτώματα λύσσας» και δεν είχε ζητήσει ιατρική βοήθεια ούτε είχε ειδοποιήσει τις αρμόδιες αρχές δημόσιας υγείας μετά την έκθεσή του στο ζώο.
Μετά από δάγκωμα ζώου, η λύσσα μπορεί να προληφθεί με μετεκθεσιακή προφύλαξη (PEP). Αυτό περιλαμβάνει άμεσο πλύσιμο της πληγής με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 15 λεπτά, και χορήγηση τεσσάρων ή πέντε δόσεων του εμβολίου κατά της λύσσας μέσα σε 14 ημέρες μετά το δάγκωμα.
Το εμβόλιο βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα να παράγει αντισώματα κατά του ιού της λύσσας. Αν το άτομο δεν έχει προηγουμένως εμβολιαστεί για λύσσα, θα λάβει επίσης ανοσοσφαιρίνη λύσσας (RIG) την ημέρα του δαγκώματος, η οποία παρέχει άμεση παθητική ανοσία ενώ το εμβόλιο ενεργοποιεί την αντίδραση του ίδιου του οργανισμού. Περίπου 800.000 άτομα λαμβάνουν ιατρική φροντίδα σχετική με λύσσα από τοπικά ή κρατικά τμήματα υγείας κάθε χρόνο στις Η.Π.Α.
Έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις λύσσας που αποκτήθηκαν μέσω μεταμοσχευμένων οργάνων στο παρελθόν. Μελέτη του 2005 στο περιοδικό New England Journal of Medicine ανέφερε ότι τέσσερις λήπτες νεφρών, ενός ήπατος και ενός τμήματος αρτηρίας πέθαναν ως αποτέλεσμα δότη που είχε προσβληθεί από λύσσα από νυχτερίδα, και μια μελέτη του 2020 στο περιοδικό Transplantation αποκάλυψε ότι ένα κορίτσι 5 ετών και ένας ακόμη λήπτης πέθαναν από λύσσα μετά από μεταμόσχευση νεφρού.
CDC: Ακυρώνει τέταρτη μεταμόσχευση κερατοειδούς μετά από επιβεβαιωμένη έκθεση σε λύσσα
«Εκτός από τον νεφρό του δότη, οι γιατροί εμφύτευσαν μοσχεύματα κερατοειδούς από τα μάτια του δότη σε τρεις διαφορετικούς ασθενείς σε τρεις πολιτείες», ανέφερε η τελευταία ανακοίνωση των CDC. «Λόγω των ανησυχητικών συμπτωμάτων του λήπτη του νεφρού που έφυγε από τη ζωή, το CDC συνεργάστηκε με τις υγειονομικές αρχές του Missouri για να αποτρέψει την εμφύτευση ενός τέταρτου μοσχεύματος κερατοειδούς σε κάτοικο της ομώνυμης πολιτείας».
Όλοι οι ασθενείς που είχαν λάβει μοσχεύματα κερατοειδούς από τον δότη έχουν από τότε λάβει ενέσεις μετεκθεσιακής προφύλαξης για τη λύσσα και είναι σε καλή κατάσταση, σύμφωνα με το CDC.
Περιπτώσεις όπως αυτή παραμένουν εξαιρετικά σπάνιες και δεν θα πρέπει να αποτρέπουν τους ασθενείς από το να γίνονται λήπτες οργάνων μέσω μεταμοσχεύσεων, δήλωσε ο Αμερικανός Dr. Daniel Kaul, κλινικός καθηγητής στην Κλινική Λοιμωδών Νοσημάτων του Πανεπιστημίου του Michigan, ο οποίος δεν συμμετείχε στη θεραπεία, στον τοπικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό WOOD TV8. «Ο κίνδυνος να μην λάβετε μεταμόσχευση αν πάσχετε από ανεπάρκεια οργάνου είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτό το είδος εξαιρετικά σπάνιου αλλά τραγικού περιστατικού», δήλωσε.
Παρόλο που τα όργανα ελέγχονται πριν από τη μεταμόσχευση, οι εξετάσεις για λύσσα και άλλες σπάνιες ασθένειες θα χρειάζονταν αρκετές ημέρες, ενώ τα όργανα που έχουν δωρηθεί είναι κατάλληλα για μεταμόσχευση μόνο για λίγες ώρες, πρόσθεσε ο Kaul. Ωστόσο, οι δότες αποκλείονται αν δηλώσουν ότι έχουν λύσσα ή εμφανίζουν οποιοδήποτε ορατό σύμπτωμα μόλυνσης από λύσσα.
Πέτρες στα νεφρά: Η κοινή βιταμίνη που μειώνει τον κίνδυνο κατά 22% – Πόσο πρέπει να παίρνουμε
Το MDHHS σημείωσε ότι όλοι οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης και οποιοσδήποτε άλλος εκτέθηκε στον ασθενή μεταμόσχευσης από το Michigan έχουν αξιολογηθεί για πιθανή έκθεση σε λύσσα και έχουν λάβει μετεκθεσιακή προφύλαξη, στην περίπτωση που ήταν απαραίτητο.
Πηγές: LiveScience, WOAH, ResearchGate, CDC (1), WHO, Mayo Clinic, CDC (2)