Έρευνες αποκαλύπτουν μισ πιθανή σύνδεση ανάμεσα σε γνωστό αντιισταμινικό φάρμακο –για την καταπολέμηση του κρυολογήματος και των αλλεργιών– και τη γνωστική έκπτωση. Μάθετε ποιο είναι και πώς να προστατευθείτε.
Κοινό αντιισταμινικό συνδέεται με πιθανώς αυξημένο κίνδυνο για άνοια
Κοινό φάρμακο με δραστική ουσία τη διφαινυδραμίνη, βοηθά το σώμα να αντιμετωπίσει τον κνησμό, τις εποχικές αλλεργίες και ορισμένες αλλεργικές αντιδράσεις. Παρόλο που προσφέρει ανακούφιση σε περιπτώσεις ανάγκης, οι ειδικοί προειδοποιούν για πιθανές μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις από τη χρήση του, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κινδύνου άνοιας.
Τι προκαλεί γνωστική έκπτωση;
Η γνωστική έκπτωση, μια φυσιολογική πτυχή της γήρανσης, περιλαμβάνει την επιδείνωση της σκέψης, της μνήμης, της κατανόησης και της μάθησης. Παρότι η γνωστική έκπτωση συνδέεται συχνά με την άνοια (όπως η νόσος Αλτσχάιμερ), ευθύνεται μόνο για το 41%. Μελέτη από το Ohio State University κατέδειξε ότι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, η σωματική υγεία και οι συμπεριφορές που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής (όπως η άσκηση και το κάπνισμα) συμβάλλουν σημαντικά, εξηγώντας το 38% της διακύμανσης στη γνωστική λειτουργία στην ηλικία των 54 ετών.
Βασικοί προγνωστικοί παράγοντες είναι η εκπαίδευση, ο πλούτος, η φυλή, το επάγγελμα και η κατάθλιψη, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τη γνωστική υγεία μέσω διαφόρων μηχανισμών. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι συνθήκες της πρώιμης παιδικής ηλικίας και ορισμένες συμπεριφορές των ενηλίκων είχαν περιορισμένο αντίκτυπο, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 5,6% της διακύμανσης στην έκπτωση μεταξύ 54 και 85 ετών, γεγονός που υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της γνωστικής γήρανσης.
Γνωστική έκπτωση: Συμπτώματα
- Μνήμη και μάθηση: Δυσκολία στην ανάκληση πρόσφατων γεγονότων ή στην εκμάθηση νέων πληροφοριών.
- Συλλογιστική ικανότητα: Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων ή στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων.
- Προσοχή: Δυσκολία στη συγκέντρωση ή στον αποκλεισμό περισπασμών.
- Γλώσσα: Δυσκολία στην εύρεση της κατάλληλης λέξης κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης.
- Ενδιαφέροντα και κίνητρα: Μειωμένο ενδιαφέρον για τις συνήθεις δραστηριότητες ή τα χόμπι.
Η εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων για αρκετούς μήνες μπορεί να υποδηλώνει ήπια γνωστική εξασθένηση. Η ήπια γνωστική εξασθένηση συχνά εκδηλώνεται με δυσκολία στην ανάμνηση ή με μια αίσθηση «ομίχλης» στον εγκέφαλο, όπου η σκέψη δεν είναι καθαρή. Ενώ οι περιπτώσεις περιστασιακής αμνησίας ή οι διαλείψεις στη σκέψη είναι φυσιολογικές, ειδικά λόγω κούρασης, άγχους ή ηλικίας, τα επίμονα προβλήματα απαιτούν προσοχή.
Διφαινυδραμίνη: Το κοινό φάρμακο για τις αλλεργίες που μπορεί να εξασθενήσει τον εγκέφαλο
Παρόλο που η ονομασία του συγκεκριμένου φαρμάκου είναι ευρέως γνωστή, πρόκειται για έναν τύπο φαρμάκου που ανήκει σε μια ευρύτερη κατηγορία, τα αντιισταμινικά φάρμακα με αντιχολινεργική δράση. Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, αυτά τα φάρμακα δρουν αναστέλλοντας τη δράση της ακετυλοχολίνης, ενός νευροδιαβιβαστή.
Λόγω της ικανότητάς τους να ρυθμίζουν το νευρικό σύστημα, ορισμένα φάρμακα αυτής της κατηγορίας χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία σοβαρών παθήσεων, όπως η νόσος Πάρκινσον, η υπερδραστήρια ουροδόχος κύστη και το άσθμα. Ωστόσο, επειδή το συγκεκριμένο φάρμακο και άλλα φάρμακα χωρίς συνταγή που περιέχουν διφαινυδραμίνη προκαλούν υπνηλία, ορισμένοι τα χρησιμοποιούν επίσης για την αντιμετώπιση της αϋπνίας.
Δυστυχώς, όσοι βασίζονται σε προϊόντα όπως το εν λόγω σκεύασμα με δραστική ουσία τη διφαινυδραμίνη πολύ συχνά μπορεί να αυξάνουν τους μακροπρόθεσμους κινδύνους για τη γνωστική τους υγεία. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA Internal Medicine, ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε δεδομένα που παρείχαν 3.500 συμμετέχοντες ηλικίας 65 ετών και άνω.
Όλοι συμμετείχαν σε μια μακροχρόνια κοινή μελέτη γνωστή ως Adult Changes in Thought (ACT), η οποία έδωσε στην ομάδα πρόσβαση στις συνταγές των συμμετεχόντων και στα φάρμακα που αγόραζαν για μια δεκαετία πριν από την έναρξη της μελέτης.
Οι ερευνητές στη συνέχεια παρακολούθησαν τους συμμετέχοντες για περίπου επτά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων περίπου 800 από αυτούς διαγνώστηκαν με άνοια, σύμφωνα με το Harvard Health Press. Τελικά, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι είχαν χρησιμοποιήσει αντιχολινεργικά φάρμακα όπως το γνωστό σκεύασμα με δραστική ουσία την διφαινυδραμίνη ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν γνωστική έκπτωση.
Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για τους συμμετέχοντες που έπαιρναν τα φάρμακα τακτικά, με την ομάδα να διαπιστώνει ότι όσοι έπαιρναν ένα από τα φάρμακα για τρία χρόνια ή περισσότερο είχαν 54% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια από τους συμμετέχοντες που τα έπαιρναν μόνο για τρεις μήνες ή λιγότερο.
Κόκκινα μάτια: Με ποια συνοδά συμπτώματα πρέπει να ανησυχήσετε – Πότε να πάτε άμεσα στον οφθαλμίατρο
Τα αντιισταμινικά με αντιχολινεργική δράση μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τους ηλικιωμένους
Εκτός από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την υγεία του εγκεφάλου, υπάρχουν σημαντικές βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις που θα μπορούσαν συγκεκριμένα να δημιουργήσουν προβλήματα σε ηλικιωμένα άτομα. Σύμφωνα με το Harvard Health Press, το σώμα αρχίζει να παράγει λιγότερη ακετυλοχολίνη όσο μεγαλώνουμε, πράγμα που σημαίνει ότι μια φυσιολογική δόση μπορεί να έχει μεγαλύτερη επίδραση από ό,τι σε ένα υγιές νεότερο άτομο.
Άλλες αλλαγές στο σώμα μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο. Δεδομένου ότι τα ζωτικά όργανα μπορεί να λειτουργούν πιο αργά στους ηλικιωμένους, τα επίπεδα του φαρμάκου μπορεί μερικές φορές να παραμείνουν υψηλότερα για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Και δεδομένου ότι οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να λαμβάνουν περισσότερα φάρμακα με συνταγή, υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος αλληλεπίδρασης μεταξύ της καθημερινής τους αγωγής και των φαρμάκων χωρίς συνταγή, σύμφωνα με το Harvard.
Πώς να αποφύγετε την διφαινυδραμίνη
Για πολλούς ασθενείς, η υπερβολική χρήση ή η κακή χρήση αντιχολινεργικών φαρμάκων τείνει να προέρχεται από άλλα ζητήματα. Σύμφωνα με τον Αμερικανό Philip Alapat, MD, βοηθό καθηγητή στην Ιατρική Σχολή Baylor, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας εάν εξακολουθείτε να δυσκολεύεστε – ειδικά η δυσκολία στον ύπνο, έγραψε για τον ιστότοπο της σχολής.
«Για πολλούς ανθρώπους, η αϋπνία είναι βραχυπρόθεσμη λόγω ενός αγχωτικού γεγονότος ή οικογενειακών προβλημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, για μια σύντομη περίοδο, δεν είναι παράλογο να εξετάσουμε φαρμακολογικούς παράγοντες που θα σας βοηθήσουν να κοιμηθείτε, αλλά ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, οι άνθρωποι θα πρέπει να συμβουλευτούν έναν ειδικό για να καθορίσουν ποιο φάρμακο μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα», είπε σύμφωνα με το Best Life.
Η έρευνα έχει δείξει ότι τα αντιισταμινικά με αντιχολινεργική δράση όπως το εν λόγω σκεύασμα μπορεί να ενέχουν αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη, από τους 3.500 ασθενείς που έπαιρναν τακτικά τα φάρμακα ήταν πιο πιθανό να αναπτύξουν την πάθηση.
Παγκόσμια Ημέρα Αλλεργίας– Κατά 50% αυξήθηκαν τα κρούσματα αλλεργιών στην Ελλάδα
Αντί να χρησιμοποιείτε το αντιισταμινικό για σκοπούς εκτός από τους προτεινόμενους από τους οργανισμούς υγείας, ειδικοί προτείνουν να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια για να αντιμετωπίσετε προβλήματα όπως η αϋπνία.
Πηγές: Best Life, MNT, Alzheimer’s Society, Jama Network, Harvard Health Publishing