Το PAC-MANN, μια νέα εξέταση αίματος, φέρνει επανάσταση στο πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος του παγκρέατος, καθώς τον ανιχνεύει με ακρίβεια 85% ακόμη και στα αρχικά στάδια. Μπορεί η νέα ανακάλυψη να βελτιώσει τα ποσοστά επιβίωσης για μια από τις πιο θανατηφόρες μορφές καρκίνου;
PAC-MANN: Η νέα εξέταση αίματος με 85% επιτυχία που διαγιγνώσκει τον καρκίνο στο πάγκρεας ακόμη και στα αρχικά στάδια
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Υγείας & Επιστημών του Όρεγκον ανέπτυξαν μια εξέταση με την ονομασία PAC-MANN (ακρωνύμιο του όρου «protease activity-based assay using a magnetic nanosensor» – δοκιμασία βασισμένη στη δραστηριότητα πρωτεάσης με χρήση μαγνητικού νανοαισθητήρα).
Η εξέταση χρησιμοποιεί ένα μικρό δείγμα αίματος για να ανιχνεύσει αλλαγές στη δραστηριότητα της πρωτεάσης, ενός βασικού δείκτη του αδενοκαρκινώματος των πόρων του παγκρέατος (PDAC), της πιο κοινής και θανατηφόρας μορφής καρκίνου του παγκρέατος.
Ο καρκίνος του παγκρέατος συχνά διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες. Οι υπάρχουσες εξετάσεις, όπως η μέτρηση του αντιγόνου υδατανθράκων 19-9 (CA 19-9), αν και χρήσιμες για την πρόγνωση, δεν είναι αρκετά ευαίσθητες για την έγκαιρη ανίχνευση. Η νέα εξέταση PAC-MANN καλύπτει αυτό το κενό, εντοπίζοντας σημάδια καρκινικής δραστηριότητας στο αίμα και συμβάλλοντας στην έγκαιρη διάγνωση.
Καρκίνος του παγκρέατος: Συμπτώματα
Ο καρκίνος του παγκρέατος συχνά δεν εμφανίζει συμπτώματα μέχρι να εξελιχθεί η νόσος. Όταν εμφανιστούν, τα σημεία και συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πόνο στην κοιλιά που μπορεί να επεκτείνεται στα πλάγια ή στην πλάτη.
- Απώλεια όρεξης.
- Απώλεια βάρους.
- Ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών).
- Αποχρωματισμένα ή επιπλέοντα κόπρανα.
- Σκούρα ούρα.
- Κνησμός.
- Νέα εμφάνιση διαβήτη ή δυσκολία στον έλεγχο του ήδη υπάρχοντος διαβήτη.
- Πόνος και οίδημα σε ένα χέρι ή πόδι, που μπορεί να οφείλονται σε θρόμβωση.
- Αίσθημα κόπωσης ή αδυναμία.
Καρκίνος του παγκρέατος: Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος περιλαμβάνουν:
- Κάπνισμα.
- Διαβήτης τύπου 2.
- Χρόνια παγκρεατίτιδα (φλεγμονή του παγκρέατος).
- Κληρονομικές γενετικές μεταβολές που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου, όπως μεταλλάξεις στο γονίδιο BRCA2, σύνδρομο Lynch και οικογενειακό άτυπο σύνδρομο πολλαπλών σπίλων-μελανώματος (FAMMM).
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος.
- Παχυσαρκία.
- Ηλικία άνω των 65 ετών (η πλειονότητα των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος είναι άνω αυτής της ηλικίας).
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Καρκίνος του παγκρέατος: Διάγνωση
Εάν ο γιατρός σας σάς παραπέμψει σε ειδικό, θα χρειαστείτε εξετάσεις και απεικονιστικές μελέτες για να ελεγχθεί αν έχετε καρκίνο του παγκρέατος. Αυτές οι εξετάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις αίματος
- Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα (ενίοτε και ενδοσκοπικό, με τη χρήση λεπτού, εύκαμπτου σωλήνα), αξονική τομογραφία (CT), τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) ή μαγνητική τομογραφία (MRI)
- Λήψη μικρού δείγματος κυττάρων από το πάγκρεας (βιοψία) για ιστολογική εξέταση
- Μια μικρή χειρουργική επέμβαση για την επισκόπηση του εσωτερικού της κοιλιάς, γνωστή ως λαπαροσκόπηση
- Μια εξέταση που ονομάζεται ERCP (ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία), όπου ένα ενδοσκόπιο εισάγεται από το στόμα στο στομάχι και λαμβάνονται ακτινογραφίες του παγκρέατος.
Ενδέχεται να μην χρειαστεί να υποβληθείτε σε όλες αυτές τις εξετάσεις. Επιπλέον, αυτές οι εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό προβλημάτων και σε άλλα κοντινά όργανα, όπως τα χοληφόρα, η χοληδόχος κύστη ή το ήπαρ.
Καρκίνος στο πάγκρεας: Το διαδικτυακό τεστ των 2 λεπτών που αποκαλύπτει εάν κινδυνεύετε
Η έγκαιρη διάγνωση είναι η μεγαλύτερη πρόκληση
«Το πρόβλημα με τον καρκίνο του παγκρέατος είναι ότι συχνά τον εντοπίζουμε πολύ αργά», δήλωσε ο Αμερικανός Jared Fischer, Ph.D., επιστήμονας στο Κέντρο Προηγμένης Έρευνας για την Πρώιμη Ανίχνευση του Καρκίνου (CEDAR) του Ινστιτούτου Καρκίνου Knight του OHSU.
«Στόχος μας με το PAC-MANN είναι να παρέχουμε στους κλινικούς γιατρούς ένα εργαλείο που μπορεί να ανιχνεύσει τη νόσο πολύ νωρίτερα, όταν υπάρχουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές και οι πιθανότητες επιβίωσης είναι μεγαλύτερες».
Ο Fischer, επίκουρος καθηγητής μοριακής και ιατρικής γενετικής στην Ιατρική Σχολή του OHSU, είναι ο συγγραφέας της νέας μελέτης που περιγράφει τη νέα τους εξέταση. Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, Jose L. Montoya Mira, Ph.D., είναι Ισπανός ερευνητής μηχανικός στο CEDAR του OHSU.
Με εκπαίδευση μηχανικού και βιολόγου, εντάχθηκε στην ερευνητική ομάδα για να συνεισφέρει την εκτεταμένη γνώση του στη δημιουργία μιας πιο οικονομικής εξέτασης υψηλής απόδοσης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί οπουδήποτε, όχι μόνο σε εξειδικευμένα εργαστήρια ή μεγάλα ιατρικά πανεπιστήμια.
«Η εξέτασή μας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για άτομα με υψηλό κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος, μια ομάδα που δεν καλύπτεται από τις τρέχουσες εξετάσεις», είπε. «Επιτρέπει έναν πιο αξιόπιστο και λιγότερο επεμβατικό έλεγχο, σε αντίθεση με το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα και άλλες εξετάσεις βιοψίας υγρού που απαιτούν μεγάλους όγκους αίματος, επιτρέποντας έτσι την πιο συχνή εφαρμογή της εξέτασής μας για έγκαιρη ανίχνευση».
Γρήγορος, προσβάσιμος και ακριβής έλεγχος
Οι ερευνητές δημιούργησαν μια μη επεμβατική εξέταση χρησιμοποιώντας δείγματα αίματος από 350 ασθενείς από το Κέντρο Φροντίδας Παγκρέατος Brenden-Colson και το CEDAR του OHSU. Οι ασθενείς είτε είχαν καρκίνο του παγκρέατος, είτε ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου, είτε αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου. Η ερευνητική ομάδα αναζήτησε συγκεκριμένες πρωτεΐνες, και συγκεκριμένα πρωτεάσες, στο αίμα που γίνονται πιο ενεργές σε άτομα με PDAC.
Με την αναγνώριση αυτών των πρωτεϊνών, ανέπτυξαν μια εξέταση που θα μπορούσε να ανιχνεύσει ειδικά τον καρκίνο του παγκρέατος. Η εξέταση PAC-MANN ήταν σε θέση να διακρίνει με ακρίβεια 98% τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος από τους υγιείς και από εκείνους με μη καρκινικά προβλήματα του παγκρέατος. Επίσης, βοήθησε στον εντοπισμό καρκίνου σε πρώιμο στάδιο με ακρίβεια 85% όταν χρησιμοποιήθηκε σε συνδυασμό με την εξέταση CA 19-9.
Τα ευρήματά τους έδειξαν επίσης ότι το PAC-MANN θα μπορούσε να παρακολουθεί την ανταπόκριση στη θεραπεία. Μετά τη χειρουργική επέμβαση, οι ερευνητές παρατήρησαν μείωση της δραστηριότητας της πρωτεάσης, υποδηλώνοντας ότι η εξέταση μπορεί να βοηθήσει στην παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών.
Η έγκαιρη διάγνωση στον καρκίνο του παγκρέατος είναι σημαντική για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας
«Αυτή η εξέταση δεν αφορά μόνο την ανίχνευση – θα μπορούσε επίσης να μας βοηθήσει να μετρήσουμε την αποτελεσματικότητα των θεραπειών και να καθοδηγήσουμε τις θεραπευτικές επιλογές», δήλωσε ο Fischer. «Εάν μπορούμε να παρακολουθήσουμε την ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία σε πραγματικό χρόνο, μπορούμε να λάβουμε καλύτερες αποφάσεις και να βελτιώσουμε τις εκβάσεις».
Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές εξετάσεις, το PAC-MANN απαιτεί μόνο ένα μικροσκοπικό δείγμα αίματος και παρέχει μια απλή φθορίζουσα ένδειξη, καθιστώντας το μια γρήγορη και προσιτή επιλογή για έλεγχο.
«Η μεγάλη διαφορά με αυτή την εξέταση είναι το κόστος: απαιτεί μόνο 8 μικρολίτρα αίματος και 45 λεπτά για την ολοκλήρωση της εξέτασης με κόστος μικρότερο από ένα σεντ ανά δείγμα», δήλωσε ο Montoya. «Αυτό θα μπορούσε εύκολα να χρησιμοποιηθεί σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές, όπου οι παραδοσιακές εξετάσεις δεν είναι διαθέσιμες ή δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν».
Επόμενα βήματα: Κλινικές δοκιμές σε ομάδες υψηλού κινδύνου
Ο Montoya και ο Fischer σχεδιάζουν περαιτέρω δοκιμές, συγκεκριμένα μια δοκιμή που θα ξεκινήσει από ερευνητές σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Καρκίνου Knight του OHSU και το CEDAR σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος.
Εάν επικυρωθεί περαιτέρω σε κλινικές δοκιμές, το PAC-MANN θα μπορούσε να γίνει ένα πολύτιμο εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του παγκρέατος, προσφέροντας στους ασθενείς περισσότερες θεραπευτικές επιλογές και καλύτερη πιθανότητα επιβίωσης. «Ας ελπίσουμε», είπε ο Fischer, «να είναι αυτό ένα βήμα προς την εξάλειψη του καρκίνου όπως τον γνωρίζουμε».
Πηγές: Medical Xpress, Science, Mayo Clinic, NHS