Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ασυμπτωματικός στα αρχικά στάδια και οι ειδικοί υπογραμμίζουν την ανάγκη προληπτικού ελέγχου του πληθυσμού.
Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί την τέταρτη σε θνητότητα κακοήθεια στην Ευρώπη καθώς ευθύνεται για το 7.4% των θανάτων από καρκίνο. Εάν και η πενταετής επιβίωση έχει αυξηθεί από 5% στο 12% συγκριτικά με τις προηγούμενες δεκαετίες, ωστόσο η πρόγνωση παραμένει δυσμενής.
Δεδομένου ότι ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ασυμπτωματικός στα αρχικά στάδια με αποτέλεσμα το 80% των ασθενών να διαγιγνώσκoνται ήδη με προχωρημένη νόσο, υπάρχει ανάγκη προληπτικού ελέγχου του πληθυσμού και κυρίως των ατόμων που έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αυτή τη νόσο.
Καρκίνος του παγκρέατος: Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου
Άτομα που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο παγκρέατος είναι αυτά με θετικό οικογενειακό ιστορικό ή με κληρονομούμενες μεταλλάξεις.
Κληρονομούμενες μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA και PALB2 που προδιαθέτουν σε καρκίνο παγκρέατος ανευρίσκονται στο 5-9% των ασθενών με αυτή τη νόσο, ενώ όταν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό, αυτή η συχνότητα, ειδικά για τις μεταλλάξεις στο BRCA2, αυξάνεται στο 17%.
Άλλες μεταλλάξεις που προδιαθέτουν για καρκίνο παγκρέατος είναι αυτές στο γονίδιο ΑΤΜ (2.4% των ασθενών με θετικό οικογενειακό ιστορικό) και του PALB2 (1-5%).
Προληπτικός έλεγχος για καρκίνο του παγκρέατος
Τα τελευταία έτη συστήνεται η διενέργεια προληπτικού ελέγχου για καρκίνο παγκρέατος σε συγγενείς ασθενών που έχουν ήδη διαγνωσθεί με τη νόσο. Ωστόσο, δεν υπάρχουν σαφείς οδηγίες ως προς την εξέταση που πρέπει να πραγματοποιηθεί ή την ηλικία έναρξης του προληπτικού ελέγχου.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής), Δρ. Αγγελική Ανδρικοπούλου και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, αναφέρουν ότι προσφάτως δημοσιεύτηκε μελέτη στο έγκριτο περιοδικό Jama Oncology.
Σύμφωνα με την αυτή, ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος με ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) ή μαγνητική τομογραφία (MRI) σε άτομα υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του παγκρέατος, δηλαδή άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό ή φορείς παθογόνου μετάλλαξης, οδήγησε σε πιο έγκαιρη διάγνωση, ριζικότερη χειρουργική αντιμετώπιση και επομένως αυξημένη επιβίωση των ασθενών.
Συγκεκριμένα, η μελέτη έδειξε πως ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος οδήγησε σε διάγνωση σε πρωϊμότερο στάδιο της νόσου: το 38.5% και 30.8% των ασθενών διεγνώσθησαν με σταδίου Ι και ΙΙ νόσο αντίστοιχα έναντι μόλις του 10.3% και του 25.1% αντίστοιχα στην ομάδα ελέγχου.
Ταυτόχρονα, ο προληπτικός έλεγχος αύξησε το ποσοστό επιβίωσης στην πενταετία (50% έναντι 9%) καθώς και τη μέση συνολική επιβίωση από 8 σε 61.7 μήνες. Αυτή η μελέτη έδειξε πως ο προληπτικός έλεγχος ατόμων υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου παγκρέατος οδηγεί στην διάγνωση μικρότερων όγκων, σε πρωιμότερο στάδιο και βελτιωμένη επιβίωση στους ασθενείς αυτούς.