Οι ωοθήκες έχουν μέγεθος ενός αμυγδάλου και είναι τα όργανα -ένα σε κάθε πλευρά της μήτρας- που αποθηκεύουν τα ωάρια και παράγουν γυναικείες ορμόνες. Στον καρκίνο των ωοθηκών, τα κακοήθη κύτταρα αρχίζουν να αναπτύσσονται στις ωοθήκες.
Οι ερευνητές έχουν πολλές θεωρίες, αλλά κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς προκαλεί τον καρκίνο των ωοθηκών. Οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να βρουν ούτε μία χημική ουσία στο περιβάλλον ή στη διατροφή μας που να μπορεί να συνδεθεί συγκεκριμένα με αυτόν τον καρκίνο, σε αντίθεση με κάποια άλλα είδη.
Ορισμένα πράγματα –τα γονίδια ή ο τρόπος ζωής– μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες για καρκίνο των ωοθηκών, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα προσβληθείτε.
Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο των ωοθηκών
Ορισμένοι καρκίνοι των ωοθηκών συνδέονται με γονιδιακές αλλαγές που ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά σε οικογένειες με πολλές περιπτώσεις καρκίνου του μαστού. Ένα άλλο σύνολο γονιδιακών μεταλλάξεων που αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών είναι αυτό που προκαλεί το σύνδρομο Lynch, που ονομάζεται επίσης κληρονομικός μη πολυποδικός καρκίνος του παχέος εντέρου.
Επιπλέον, εάν κάποιος στενός συγγενείς σας (γιαγιά, μητέρα, αδερφή, κόρη) είχε τον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, έχετε επίσης αυξημένο κίνδυνο, ακόμα κι αν ο καρκίνος αυτός δεν συνδέθηκε με γενετική μετάλλαξη. Ο κίνδυνος αυξάνεται επίσης εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, καρκίνου του παχέος εντέρου, καρκίνου της μήτρας ή καρκίνου του ορθού.
Ο κίνδυνος είναι επίσης υψηλότερος εάν είχατε άλλο τύπο καρκίνου, όπως μελάνωμα ή καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Άλλα πράγματα που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών περιλαμβάνουν:
- Ηλικία. Λίγες γυναίκες κάτω των 40 ετών παθαίνουν τη νόσο. Οι περισσότερες γυναίκες παθαίνουν καρκίνο των ωοθηκών μετά την εμμηνόπαυση.
- Παχυσαρκία. Εάν ο δείκτης μάζας σώματος είναι 30 ή υψηλότερος, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι ο κίνδυνος μπορεί να αυξηθεί, αλλά αυτές οι μελέτες είναι ασαφείς.
- Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Αν και δεν είναι σαφές, ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η χρήση οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο.
Οι πιθανότητες να πάθετε τον συγκεκριμένο καρκίνο επηρεάζονται επίσης από το αναπαραγωγικό σας ιστορικό: πότε άρχισε και τελείωσε η περίοδός σας, αν είχατε παιδιά και σχετικά θέματα. Έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθετε καρκίνο των ωοθηκών εάν:
- Δεν γεννήσατε ποτέ.
- Κάνατε το πρώτο σας παιδί μετά τα 30.
- Η περίοδός σας ξεκίνησε πριν από την ηλικία των 12 ετών.
- Ξεκινήσατε την εμμηνόπαυση μετά τα 50.
- Δεν πήρατε ποτέ αντισυλληπτικά χάπια.
- Βιώσατε υπογονιμότητα, ακόμα κι αν δεν πήρατε φάρμακα γονιμότητας για τη θεραπεία της.
Άλλα πράγματα που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών περιλαμβάνουν:
- Κάπνισμα
- Χρήση ενδομήτριας συσκευής (οι ερευνητές διαφωνούν σχετικά με το αν αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο)
- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ένα πρόβλημα με το ενδοκρινικό σύστημα που οδηγεί σε μεγέθυνση των ωοθηκών
- Λήψη μεγάλων δόσεων οιστρογόνων για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς προγεστερόνη
- Ιστορικό ενδομητρίωσης (η επένδυση της μήτρας μεγαλώνει σε λάθος μέρος)
Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η χρήση ταλκ κοντά στα γεννητικά όργανα συνδέεται με καρκίνο των ωοθηκών, αλλά τα στοιχεία σχετικά με αυτό δεν είναι ξεκάθαρα.
Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με επιλογές πρώιμου προληπτικού ελέγχου, όπως εξετάσεις αίματος και απεικόνιση πυέλου, εάν οποιοσδήποτε από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου ισχύει για εσάς.
Πώς μπορείτε να αποτρέψετε τον καρκίνο των ωοθηκών
Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι δύσκολο να εντοπιστεί και εξαπλώνεται πιο γρήγορα από οποιονδήποτε άλλο καρκίνο στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Επειδή τόσο λίγα είναι γνωστά για τις συγκεκριμένες αιτίες του συγκεκριμένου καρκίνου, δεν υπάρχει μεγάλος κατάλογος τρόπων πρόληψης.
Εάν το οικογενειακό σας ιστορικό δείχνει υψηλότερο κίνδυνο, ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να αποφασίσετε πώς να διαχειριστείτε καλύτερα την κατάστασή σας. Οι επιλογές περιλαμβάνουν γενετικό έλεγχο και συμβουλευτική.
Εάν ο κίνδυνος είναι υψηλός, ίσως αποφασίσετε να αφαιρέσετε τις ωοθήκες σας προληπτικά. Αυτή η χειρουργική επέμβαση ονομάζεται προφυλακτική ωοθηκεκτομή.
Η κατανάλωση μιας δίαιτας χαμηλής σε λιπαρά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών και γενικά, η άσκηση και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο πολλών ασθενειών.
Άλλα πράγματα που μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες περιλαμβάνουν:
- Θηλασμός
- Απολίνωση σαλπίγγων για την πρόληψη της εγκυμοσύνης
- Λήψη ορμονικού αντισυλληπτικού
- Καθημερινή χρήση ασπιρίνης (αν δεν το κάνετε ήδη για άλλο ιατρικό λόγο, δεν πρέπει να ξεκινήσετε μόνο για την πρόληψη του καρκίνου των ωοθηκών)
- Υστερεκτομή (χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της μήτρας και του τραχήλου της μήτρας)