Μελέτη που παρατηρεί αλλαγές σε υγιή κύτταρα του μαστού εξηγεί γιατί μπορεί να αναπτυχθεί καρκίνος του μαστού μετά την εγκυμοσύνη. Αρχίζει έτσι να ξεμπερδεύεται η περίπλοκη σχέση μεταξύ γενετικών μεταλλάξεων, εγκυμοσύνης και κινδύνου καρκίνου του μαστού.
Ερευνητές από το Imperial College του Λονδίνου εξέτασαν υγιή κύτταρα μαστού από 29 γυναίκες που είχαν γεννήσει σε διαφορετικές ηλικίες και γυναίκες που δεν είχαν παιδιά, για να εξετάσουν γενετικές μεταλλάξεις και πώς διαιρούνται τα κύτταρα. Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature Communications.
Είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται μια τέτοια μελέτη και παρέχει σημαντικές ενδείξεις για το τι συμβαίνει όταν τα κύτταρα του μαστού γίνονται καρκινικά. Το πιο κρίσιμο είναι ότι μπορεί να εξηγήσει γιατί οι γυναίκες που κάνουν το πρώτο τους παιδί αργότερα στη ζωή τους φαίνεται να έχουν υψηλότερο μακροπρόθεσμο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με τις γυναίκες που κάνουν παιδιά νωρίτερα.
«Τις τελευταίες δεκαετίες, οι γυναίκες άρχισαν να κάνουν παιδιά αργότερα λόγω κοινωνικών αλλαγών και προσωπικών προτιμήσεων. Προηγούμενη έρευνα είχε βρει ότι αυτό σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού», επισημαίνει η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Biancastella Cereser, από το Τμήμα Χειρουργικής και Καρκίνου του Imperial και προσθέτει:
«Η έρευνά μας διερευνά τα γενετικά μυστήρια που διέπουν αυτόν τον κίνδυνο. Βρήκαμε ότι το ανθρώπινο στήθος συσσωρεύει μεταλλάξεις με την ηλικία. Και ότι η εγκυμοσύνη έχει μια πρόσθετη επίδραση που σημαίνει ότι οι μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες που γίνονται μητέρες για πρώτη φορά μπορεί να έχουν περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης επιβλαβών αλλαγών στα κύτταρα του μαστού τους σε σύγκριση με άλλες γυναίκες».
Κίνδυνοι καρκίνου του μαστού
Ο κίνδυνος μιας γυναίκας να αναπτύξει καρκίνο του μαστού επηρεάζεται από την εγκυμοσύνη -αλλά η σχέση είναι πολύπλοκη.
Αρκετές μελέτες αναφέρουν ότι οι γυναίκες που γίνονται πρώτη φορά μητέρες σε νεαρή ηλικία (σε γενικές γραμμές, γυναίκες κάτω των 24 ετών κατά την πρώτη εγκυμοσύνη) έχουν περίπου 20%-35% χαμηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού μακροπρόθεσμα σε σύγκριση με γυναίκες που δεν έχουν παιδιά.
Ωστόσο, ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού αυξάνεται προοδευτικά για τις μητέρες που κάνουν το πρώτο τους παιδί μετά την ηλικία των 24 ετών, με 5% αύξηση του κινδύνου για κάθε πέντε χρόνια.
Αλλάζει ο ιστός του μαστού
Στην τελευταία μελέτη, η Δρ. Cereser και η ομάδα της εξέτασαν λεπτομερώς τις κυτταρικές και γενετικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στον φυσιολογικό, υγιή ιστό του μαστού σε διάφορες ομάδες γυναικών: εκείνες που γίνονται για πρώτη φορά μητέρες κάτω των 25 ετών, μεταξύ 35 και 55 ετών και γυναίκες χωρίς παιδιά (ηλικίας μεταξύ 25 και 53 ετών).
Οι επιστήμονες ακολούθησαν τα γονιδιώματα 29 κατεψυγμένων υγιών ιστών μαστού από δότες χωρίς προηγούμενη χρήση ορμονικής αντισύλληψης και χωρίς κληρονομικές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 ή BRCA2 (τα οποία αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού).
Διαπίστωσαν λοιπόν ότι το υγιές στήθος συσσωρεύει μεταλλάξεις με την ηλικία, με ρυθμό περίπου 15 μεταλλάξεων το χρόνο στον επιθηλιακό ιστό (τον κυτταρικό τύπο από τον οποίο συνήθως προκύπτει ο καρκίνος του μαστού). Η πλειονότητα αυτών των μεταλλάξεων δεν έχει καθόλου αρνητική επίδραση και δεν ήταν σε γονίδια που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με τον καρκίνο -όπως θα ήταν αναμενόμενο σε υγιείς ιστούς.
Οι ερευνητές μπόρεσαν επίσης να εξετάσουν ομάδες κυττάρων με το ίδιο γενετικό προφίλ. Αυτά προκύπτουν όταν ένα μεταλλαγμένο κύτταρο μοιράζεται τη μετάλλαξή του με τα θυγατρικά του κύτταρα, επεκτείνοντας τον πληθυσμό των μεταλλαγμένων κυττάρων. Είναι σημαντικό ότι ο ιστός του μαστού από γυναίκες που έγιναν μητέρες μεταξύ 35 και 55 ετών είχε σημαντικά περισσότερα και μεγαλύτερα τέτοια κύτταρα.
Με βάση αυτά τα στοιχεία, η Δρ. Cereser πιστεύει ότι καθώς οι γυναίκες γερνούν, τα κύτταρα του μαστού τους συσσωρεύουν φυσικά περισσότερες μεταλλάξεις, και εάν δοθεί περισσότερος χρόνος, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα μία ή περισσότερες από αυτές τις μεταλλάξεις να συμβούν σε γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο.
Αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό για να προκαλέσει καρκίνο από μόνο του. Αλλά η εγκυμοσύνη θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο, επειδή προκαλεί μια ταχεία επέκταση των κυττάρων του μαστού, κατά την προετοιμασία για το θηλασμό.
Εάν τα κύτταρα που φιλοξενούν τέτοιες μεταλλάξεις αντιγραφούν και επεκταθούν, θα μπορούσαν να έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των γειτονικών μη μεταλλαγμένων κυττάρων, δυνητικά οδηγώντας σε ένα φαινόμενο φυγής των υγιών κυττάρων και τελικά να δημιουργώντας έναν καρκινικό όγκο.
Το χάσμα υγείας των γυναικών
Ωστόσο, η ειδικός προειδοποιεί ότι υπάρχουν ακόμη πολύ περισσότερες έρευνες που πρέπει να γίνουν και η μελέτη δεν μπορεί να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα, όπως ο αντίκτυπος του θηλασμού, η ηλικία της πρώτης περιόδου και η εμμηνόπαυση στον κίνδυνο καρκίνου του μαστού.
«Κανείς δεν έχει εξετάσει ολόκληρο το γονιδίωμα του υγιούς μαστού στο παρελθόν, πόσο μάλλον να διαφοροποιηθεί σε ομάδες γυναικών που είχαν γεννήσει σε διαφορετικές ηλικίες, καθώς και σε γυναίκες που δεν είχαν παιδιά», σχολιάζει η Δρ. Cereser και καταλήγει:
«Ελπίζω ότι αυτή η μελέτη θα μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ως πηγή για ερευνητές που εξετάζουν τη γενετική του υγιούς ιστού γενικά, εκτός από το στήθος, και φυσικά άλλους ερευνητές του καρκίνου του μαστού, οι οποίοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το σύνολο δεδομένων των μεταλλάξεων που βρήκαμε ως αναφορά».