Όταν σκεφτόμαστε τη χοληστερίνη, τις περισσότερες φορές την συνδέουμε με την καρδιά μας. Μπορεί, λοιπόν, να εκπλαγείτε όταν μάθετε ότι η HDL, η λεγόμενη «καλή» χοληστερίνη, μπορεί στην πραγματικότητα να προκαλέσει σε ένα σοβαρό πρόβλημα στα μάτια σας, που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε τύφλωση.
Τι είναι η χοληστερίνη
Η χοληστερίνη είναι μια λιπαρή, κηρώδης ουσία που βρίσκεται στο αίμα και είναι ζωτικής σημασίας για τις σωματικές λειτουργίες, όπως:
- η πέψη,
- η παραγωγή βιταμίνης D και
- η παραγωγή ορμονών.
Ωστόσο, παράγοντες κινδύνου όπως:
- η κατανάλωση λιπαρών τροφών,
- η μη επαρκής άσκηση,
- το υπερβολικό βάρος,
- το κάπνισμα και
- η κατανάλωση αλκοόλ
μπορούν να οδηγήσουν σε συσσώρευσή της στα τοιχώματα των αρτηριών, η οποία με τη σειρά της μπορεί να «φράξει» τις αρτηρίες. Η υψηλή ολική χοληστερίνη δεν προκαλεί συμπτώματα, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη των αιμοφόρων αγγείων και να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων.
Ποια είναι η «καλή» χοληστερίνη
Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) θεωρείται η «καλή» χοληστερίνη λόγω πληθώρας στοιχείων που δείχνουν ότι προστατεύει την καρδιά. Συγκεκριμένα, αφαιρεί τη χοληστερόλη από τις αρτηρίες και τη μεταφέρει στο συκώτι για να διασπαστεί και να αφαιρεθεί από το σώμα, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών.
«Καλή» χοληστερίνη: Πότε είναι υψηλή και πότε χαμηλή
Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) συνιστά στους ενήλικες να ελέγχουν τις τιμές της χοληστερίνης τους κάθε 4-6 χρόνια, ξεκινώντας από την ηλικία των 20 ετών, καθώς τότε τα επίπεδα χοληστερόλης μπορούν να αρχίσουν να ανεβαίνουν.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 2018 για τη διαχείριση της χοληστερίνης που δημοσιεύθηκαν στο Journal of the American College of Cardiology (JACC), οι αποδεκτές, χαμηλές και υψηλές μετρήσεις της «καλής» χοληστερίνης για τους ενήλικες είναι οι εξής:
- Φυσιολογική HDL: Οι ιδανικές τιμές είναι άνω των 60 mg/dL, αλλά θεωρείται αποδεκτές οι τιμές άνω των 40 mg/dL για τους άνδρες και άνω των 50 mg/dL για τις γυναίκες.
- Υψηλή HDL: Πάνω από 60 mg/dL
- Χαμηλή HDL: Λιγότερο από 40 mg/dL για τους άνδρες και λιγότερο από 50 mg/dL για τις γυναίκες
Πώς σχετίζεται η χοληστερίνη με τα μάτια
Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, η χοληστερίνη μπορεί να δημιουργήσει εναποθέσεις γύρω από τα μάτια, οι οποίες σχηματίζουν λιπαρά, κιτρινωπά εξογκώματα πάνω ή κοντά στο βλέφαρο, γνωστά ως ξανθελάσματα. Ένα ξανθέλασμα μπορεί να μην έχει αιτία. Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί να υποδηλώνει υψηλή χοληστερίνη, υποθυρεοειδισμό ή ηπατική πάθηση.
Πρόσφατα, λοιπόν, κάποιες έρευνες άρχισαν να αμφισβητούν την άποψη ότι η υψηλότερη HDL είναι ωφέλιμη. Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο British Journal of Opthalmology, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης στο αίμα αύξησαν τον κίνδυνο μιας ανίατης πάθησης των ματιών, του γλαυκώματος.
Κέιτ Μίντλετον: Το «υπερπρωινό» που απολαμβάνει κάθε μέρα για να μειώσει τη χοληστερίνη
Πιο αναλυτικά, οι σχεδόν 7.000 Βρετανοί συμμετέχοντες με υψηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης στο αίμα τους είχαν 10% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν την πάθηση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης, σε σύγκριση με εκείνους με τα χαμηλότερα επίπεδα.
Αντίθετα, οι συμμετέχοντες με τα υψηλότερα επίπεδα λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας (LDL) -που συνήθως θεωρείται επιβλαβής- είχαν 8% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν γλαύκωμα. Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι ο κίνδυνος παρατηρήθηκε μόνο σε άτομα άνω των 55 ετών.
«Η HDL χοληστερόλη θεωρείται η “καλή” χοληστερόλη εδώ και επτά δεκαετίες. Ωστόσο, αυτή η μελέτη καταδεικνύει ότι τα υψηλά επίπεδά της δεν συνδέονται σταθερά με ένα ευνοϊκό προγνωστικό αποτέλεσμα», ανέφεραν οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Sun Yatsen στην Κίνα και πρόσθεσαν:
«Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε επαναξιολόγηση των στρατηγικών διαχείρισης των λιπιδίων σε ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο για γλαύκωμα. Χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για τη διερεύνηση των μηχανισμών πίσω από αυτές τις συσχετίσεις».
Πώς διεξήχθη η μελέτη για την «καλή» χοληστερίνη και το γλαύκωμα
Στη μελέτη, οι ερευνητές ρώτησαν πάνω από 400.000 Βρετανούς ηλικίας 40 έως 69 ετών σχετικά με το ιστορικό της υγείας τους, ενώ όλοι υποβλήθηκαν και σε εξετάσεις αίματος, συμπεριλαμβανομένων αυτών για τη μέτρηση των λιπών στο αίμα. Σε μια παρακολούθηση 14 ετών, 6.868 (σχεδόν το 2%) εμφάνισαν γλαύκωμα.
Σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες που δεν εμφάνισαν γλαύκωμα, εκείνοι που ανέπτυξαν την πάθηση των ματιών ήταν πιο πιθανό να:
- ήταν πρώην καπνιστές,
- να λάμβαναν στατίνες και
- να είχαν διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση ή καρδιαγγειακή νόσο.
Όμως, η ανάλυση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων αίματος έδειξε ότι τα υψηλότερα επίπεδα «καλής»-HDL χοληστερόλης συγκεκριμένα, συσχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο γλαυκώματος. Συγκεκριμένα, κάθε αύξηση των επιπέδων της HDL σχετιζόταν με 5% υψηλότερο κίνδυνο.
Πάντως, οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι η μελέτη είχε ορισμένους περιορισμούς, όπως η χρήση μόνο ενός δείγματος αίματος από κάθε συμμετέχοντα. «Αυτό μπορεί να μην καταγράφει με ακρίβεια τα τυπικά επίπεδα λιπιδίων των ατόμων», σημείωσαν.
Ωστόσο, τα ευρήματα βασίζονται σε προηγούμενες έρευνες που υποδεικνύουν ότι μπορεί να υπάρχει σύνδεση μεταξύ των υψηλών επιπέδων χοληστερόλης και του αυξημένου κινδύνου γλαυκώματος.
Τι είναι το γλαύκωμα – Συμπτώματα και θεραπεία
Το γλαύκωμα προκαλείται συνήθως από υγρό που συσσωρεύεται σταδιακά στο μπροστινό μέρος του ματιού, το οποίο αυξάνει την πίεση στο εσωτερικό του. Ως αποτέλεσμα, το οπτικό νεύρο, που συνδέει το μάτι με τον εγκέφαλο, καταστρέφεται.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το γλαύκωμα δεν εμφανίζει συμπτώματα στα αρχικά του στάδια. Επηρεάζει κυρίως άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών, αλλά άτομα οποιασδήποτε ηλικίας μπορούν να το νοσήσουν. Ενδεικτικά συμπτώματα της οφθαλμολογικής πάθησης, όμως, μπορεί να είναι:
- ο πόνος στα μάτια,
- τα δακρυσμένα μάτια
- η θολή όραση και
- ο έμετος είναι όλα ενδεικτικά συμπτώματα της.
Το γλαύκωμα, το οποίο συνήθως αναπτύσσεται αργά για πολλά χρόνια, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η θεραπεία στοχεύει στη μείωση αυτής της πίεσης μέσω συνταγογραφούμενων οφθαλμικών σταγόνων, από του στόματος φαρμάκων, επαναθεραπείας με λέιζερ, χειρουργικής επέμβασης ή συνδυασμού αυτών των επιλογών.
Πηγές: British Journal of Opthalmology, Cleveland Clinic, AHA, Journal of the American College of Cardiology