Το AIDS είναι χρόνια κατάσταση που προκαλείται από τον ιό HIV. Ο HIV καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα, με αποτέλεσμα το σώμα να είναι λιγότερο ικανό να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις και τις ασθένειες.
Εάν ο HIV δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να χρειαστούν χρόνια μέχρι να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα αρκετά ώστε να εξελιχθεί σε AIDS. Χάρη στη θεραπεία, οι περισσότεροι άνθρωποι στις μέρες μας δεν παθαίνουν πλέον AIDS.
Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον HIV – Τι περιλαμβάνει και ποιοι είναι οι στόχοι του
Τι είναι HIV
HIV ονομάζεται ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας, ο οποίος καταστρέφει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και αποδυναμώνει την ικανότητά τους να καταπολεμούν τις καθημερινές λοιμώξεις και ασθένειες.
Τι είναι AIDS
Το AIDS (σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας) είναι το όνομα που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια σειρά από δυνητικά απειλητικές για τη ζωή λοιμώξεις και ασθένειες που συμβαίνουν όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έχει υποστεί σοβαρή βλάβη από τον ιό HIV. Ενώ το AIDS δεν μπορεί να μεταδοθεί από ένα άτομο σε άλλο, ο ιός HIV μπορεί.
Συμπτώματα HIV – Πότε εμφανίζονται
Σύμφωνα με τη Mayo Clinic, τα συμπτώματα του HIV και του AIDS ποικίλλουν ανάλογα με το άτομο και τη φάση της λοίμωξης.
Πρωτοπαθής λοίμωξη
Κάποιοι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV παρουσιάζουν μια ασθένεια που μοιάζει με γρίπη μέσα σε 2 έως 4 εβδομάδες μετά την είσοδο του ιού στο σώμα. Αυτό το στάδιο μπορεί να διαρκέσει από μερικές ημέρες έως αρκετές εβδομάδες. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν συμπτώματα σε αυτό το στάδιο.
Τα πιθανά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Πυρετός
- Πονοκέφαλο
- Μυϊκούς πόνους και πόνους στις αρθρώσεις
- Εξάνθημα
- Πονόλαιμο και επώδυνες πληγές στο στόμα
- Πρησμένους λεμφαδένες, κυρίως στο λαιμό
- Διάρροια
- Απώλεια βάρους
- Βήχα
Νυχτερινές εφιδρώσεις
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο ήπια που να μην τα παρατηρήσετε. Ωστόσο, η ποσότητα του ιού στην κυκλοφορία του αίματός σας, που ονομάζεται ιικό φορτίο, είναι υψηλή αυτή τη στιγμή. Ως αποτέλεσμα, η λοίμωξη εξαπλώνεται σε άλλους πιο εύκολα κατά τη διάρκεια της πρωτοπαθούς λοίμωξης παρά κατά το επόμενο στάδιο.
Κλινική λανθάνουσα λοίμωξη
Σε αυτό το στάδιο της λοίμωξης, ο HIV βρίσκεται ακόμα στο σώμα και στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, που ονομάζονται λευκά αιμοσφαίρια. Αλλά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν συμπτώματα ή τις λοιμώξεις που μπορεί να προκαλέσει ο HIV.
Ασθενής θεραπεύτηκε από HIV και λευχαιμία με βλαστοκύτταρα – «Είμαι ευγνώμων», λέει 5 χρόνια μετά
Αυτό το στάδιο μπορεί να διαρκέσει για πολλά χρόνια για άτομα που δεν λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία. Κάποιοι άνθρωποι παθαίνουν πιο σοβαρή ασθένεια πολύ νωρίτερα.
Συμπτωματική λοίμωξη HIV
Καθώς ο ιός συνεχίζει να πολλαπλασιάζεται και να καταστρέφει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, μπορεί να εμφανίσετε ήπιες λοιμώξεις ή μακροχρόνια συμπτώματα όπως:
- Πυρετό
- Κούραση
- Πρησμένους λεμφαδένες, που είναι συχνά ένα από τα πρώτα συμπτώματα μόλυνσης από τον ιό HIV
- Διάρροια
- Απώλεια βάρους
- Στοματική λοίμωξη (άφθες)
- Έρπη ζωστήρα
- Πνευμονία
Εξέλιξη σε AIDS
Οι καλύτερες αντιικές θεραπείες έχουν μειώσει σημαντικά τους θανάτους από AIDS παγκοσμίως. Χάρη σε αυτές τις σωτήριες θεραπείες, τα περισσότερα άτομα με HIV στις ΗΠΑ σήμερα δεν παθαίνουν AIDS. Χωρίς θεραπεία, ο HIV μετατρέπεται συχνότερα σε AIDS σε περίπου 8 έως 10 χρόνια.
Το να έχετε AIDS σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι πολύ κατεστραμμένο. Τα άτομα με AIDS είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ασθένειες που δεν θα πάθαιναν, εάν είχαν υγιές ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτές ονομάζονται ευκαιριακές λοιμώξεις. Κάποιοι άνθρωποι παθαίνουν ευκαιριακές λοιμώξεις κατά το οξύ στάδιο της νόσου.
Τα συμπτώματα ορισμένων από αυτές τις λοιμώξεις μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Εφίδρωση
- Κρυάδες
- Πυρετό που επιστρέφει συνέχεια
- Συνεχής διάρροια
- Πρησμένους λεμφαδένες
- Συνεχείς λευκές κηλίδες ή σημάδια στη γλώσσα ή στο στόμα
- Συνεχή κόπωση
- Αδυναμία
- Γρήγορη απώλεια βάρους
- Δερματικά εξανθήματα ή εξογκώματα.
HIV και εξανθήματα
Κανένα μεμονωμένο εξάνθημα δεν είναι ειδικό για τον HIV. Καθώς ο HIV περιλαμβάνει αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία δερματικών αντιδράσεων. Ωστόσο, το εξάνθημα που εμφανίζεται στο αρχικό στάδιο είναι συνήθως κοκκινισμένο, αποχρωματισμένο ή κοκκινωπό σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα ή σκούρο μοβ σε άτομα με σκούρο δέρμα. Οι κηλίδες είναι επίπεδες και μπορεί να υπάρχει ήπιος κνησμός.
Ένα εξάνθημα μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι του HIV, που εμφανίζεται ως αποτέλεσμα ορομετατροπής. Αυτό είναι το οξύ ή πρώιμο στάδιο του HIV, το οποίο, σύμφωνα με το CDC, εμφανίζεται συνήθως 2-4 εβδομάδες μετά την έκθεση στον ιό. Κατά το στάδιο της ορομετατροπής ή του οξέος HIV, το σώμα παράγει αντισώματα κατά του ιού.
Μεταξύ του 50% και του 80-90% όλων των ατόμων με HIV εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη σε αυτό το στάδιο και ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν εξάνθημα. Μερικές φορές, το εξάνθημα είναι το μόνο σύμπτωμα του HIV, αλλά επειδή ο HIV επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα, συχνά υπάρχουν και άλλα συμπτώματα.
Τεστ HIV
Ο μόνος τρόπος για να μάθετε αν νοσείτε από HIV είναι να κάνετε εξετάσεις. Η γνώση της κατάστασής σας παρέχει ισχυρές πληροφορίες για να διατηρήσετε εσάς και τους γύρω σας υγιείς.
Υπάρχουν πολλές επιλογές για γρήγορο, δωρεάν και ανώδυνο τεστ HIV. Εάν το αποτέλεσμα του τεστ σας είναι θετικό, μπορείτε να πάρετε φάρμακα για τη θεραπεία του HIV για να σας βοηθήσουν να ζήσετε μια μακρά, υγιή ζωή και να προστατέψετε τους άλλους. Εάν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι αρνητικό, μπορείτε να λάβετε μέτρα για την πρόληψη του HIV.
Μετά από πόσο καιρό κάνουμε τεστ
Κανένα τεστ HIV δεν μπορεί να ανιχνεύσει τον HIV αμέσως μετά τη μόλυνση. Αυτό οφείλεται στο χρονικό παράθυρο ανάμεσα στη στιγμή της έκθεσης στον ιό HIV και του χρόνου που ένα τεστ μπορεί να ανιχνεύσει τον HIV στο σώμα σας.
- Τα τεστ αντισωμάτων μπορούν συνήθως να ανιχνεύσουν τον HIV 23 έως 90 ημέρες μετά την έκθεση. Τα περισσότερα rapid και self tests είναι τεστ αντισωμάτων.
- Ένα rapid test αντιγόνου/αντισωμάτων που γίνεται με αίμα από ένα δάχτυλο μπορεί συνήθως να ανιχνεύσει τον HIV 18 έως 90 ημέρες μετά την έκθεση.
- Μια εργαστηριακή εξέταση αντιγόνου/αντισωμάτων που χρησιμοποιεί αίμα από φλέβα μπορεί συνήθως να ανιχνεύσει τον HIV 18 έως 45 ημέρες μετά την έκθεση.
- Ένα NAT μπορεί συνήθως να ανιχνεύσει τον HIV 10 έως 33 ημέρες μετά την έκθεση.
Μετά από πόσο καιρό ξανακάνουμε τεστ
Το CDC συμβουλεύει εάν κάνετε τεστ HIV μετά από πιθανή έκθεση στον ιό HIV και το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, να κάνετε ξανά εξέταση μετά το χρονικό παράθυρο που ορίζεται από την εξέταση που κάνατε.
Εάν χρησιμοποιείτε οποιονδήποτε τύπο εξέτασης αντισωμάτων και έχετε θετικό αποτέλεσμα, θα χρειαστείτε ένα τεστ παρακολούθησης για να επιβεβαιώσετε τα αποτελέσματά σας.
- Εάν κάνετε τεστ σε ένα κοινοτικό πρόγραμμα ή κάνετε self test για τον HIV και είναι θετικό, θα πρέπει να πάτε σε έναν γιατρό περίθαλψης για έλεγχο παρακολούθησης.
- Εάν κάνετε τεστ σε περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης ή εργαστήριο και είναι θετικό, το εργαστήριο θα πραγματοποιήσει τον έλεγχο παρακολούθησης, συνήθως στο ίδιο δείγμα αίματος με το πρώτο τεστ.
- Εάν το τεστ παρακολούθησης είναι επίσης θετικό, σημαίνει ότι έχετε HIV.
Η θετική εξέταση για HIV δεν σημαίνει ότι έχετε AIDS, το πιο προχωρημένο στάδιο της νόσου του HIV. Ωστόσο, ο HIV μπορεί να οδηγήσει σε AIDS εάν ένα άτομο με HIV δεν λάβει θεραπεία ή δεν φροντίσει την υγεία του.
Τεστ για HIV στα φαρμακεία στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, Ο έλεγχος για HIV/AIDS είναι πάντα εμπιστευτικός, εθελοντικός μετά από την πλήρη και κατανοητή ενημέρωση του ατόμου που επιθυμεί να εξεταστεί. O έλεγχος μπορεί να είναι και ανώνυμος στην περίπτωση που το επιθυμεί ο/η εξεταζόμενος/η. Διεξάγεται σε δημόσια νοσοκομεία, σε Κέντρα Αναφοράς & Ελέγχου AIDS, σε ιδιωτικές δομές και σε δομές στην κοινότητα. Rapid test και self test αυτοδιάγνωσης του HIV διατίθενται στα φαρμακεία στην Ελλάδα από το 2015.
Τι σημαίνει εάν το τεστ hiv με αντισώματα είναι αρνητικό
Τα τεστ αντισωμάτων είναι οι πιο κοινές εξετάσεις για τον έλεγχο του HIV. Ψάχνουν για αντισώματα κατά του ιού HIV στο αίμα, στο στοματικό υγρό ή στα ούρα. Τα αντισώματα είναι πρωτεΐνες που το σώμα κατασκευάζει για να εντοπίσει ένα μικρόβιο -σε αυτή την περίπτωση τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας- και να καταστραφεί από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Εάν έχετε εκτεθεί στον ιό HIV, το σώμα σας θα παράγει αντισώματα σε αυτόν τον ιό μετά από έναν έως τρεις μήνες. Η περίοδος μεταξύ της έκθεσης στον HIV και της παραγωγής αντισωμάτων από το σώμα ονομάζεται «περίοδος παραθύρου». Εάν ένα τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου αντισωμάτων είναι αρνητικό για HIV και βρίσκεστε εκτός της περιόδου παραθύρου (3 μήνες μετά την έκθεσή σας), δεν έχετε HIV.
HIV – Αντιμετώπιση
Όπως αναφέρει η Mayo Clinic, επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για το HIV/AIDS. Από την στιγμή που μολυνθείτε από τον ιό, το σώμα σας δεν μπορεί να απαλλαγεί. Υπάρχουν όμως φάρμακα που μπορούν να ελέγξουν τον HIV και να αποτρέψουν τις επιπλοκές.
Όλοι όσοι έχουν διαγνωστεί με HIV θα πρέπει να λαμβάνουν αντιρετροϊκά φάρμακα, που ονομάζονται επίσης ART. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η ασθένεια ή ποιες είναι οι επιπλοκές.
Τα ART είναι συνήθως ένας συνδυασμός δύο ή περισσότερων φαρμάκων από διάφορες κατηγορίες. Αυτή η προσέγγιση έχει τις καλύτερες πιθανότητες να μειώσει την ποσότητα του HIV στο αίμα. Υπάρχουν πολλές επιλογές ART που αναμειγνύουν περισσότερα από ένα φάρμακα για τον HIV σε ένα μόνο χάπι, που λαμβάνεται μία φορά την ημέρα.
Οι κατηγορίες των φαρμάκων κατά του HIV περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Τα raltegravirαπενεργοποιούν μια πρωτεΐνη που χρειάζεται ο HIV για να δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του. Παραδείγματα περιλαμβάνουν το efavirenz, το rilpivirine και το doravirine.
- Τα NRTI είναι ελαττωματικές εκδοχές των δομικών στοιχείων που χρειάζεται ο HIV για να δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τα abacavir, tenofovir disoproxil fumarate, emtricitabine (Emtriva), lamivudine και zidovudine. Το zidovudine δεν προτείνεται πλέον για χρήση ρουτίνας στις ΗΠΑ λόγω των υψηλών ποσοστών τοξικών επιδράσεων. Διατίθενται επίσης μείγματα φαρμάκων, όπως emtricitabine-tenofovir disoproxil fumarate και emtricitabine-tenofovir alafenamide fumarate.
- Τα PI καθιστούν την πρωτεάση HIV ανενεργή. Η πρωτεάση του HIV είναι μια άλλη πρωτεΐνη που χρειάζεται ο HIV για να κάνει αντίγραφα του εαυτού του. Παραδείγματα περιλαμβάνουν αταζαναβίρη, δαρουναβίρη και λοπιναβίρη-ριτοναβίρη.
- Οι αναστολείς της ιντεγκράσης σταματούν τη δράση μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται ιντεγκράση. Ο HIV χρησιμοποιεί ιντεγκράση για να τοποθετήσει το γενετικό του υλικό στα CD4 Τ κύτταρα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν bictegravir sodium-emtricitabine-tenofovir fumarate alafenamide, raltegravir, dolutegravir και cabotegravir.
- Οι αναστολείς εισόδου ή σύντηξης εμποδίζουν την είσοδο του HIV στα CD4 Τ κύτταρα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τα enfuvirtide και maraviroc (Selzentry). Τα νεότερα φάρμακα περιλαμβάνουν το ibalizumab-uiyk και το fostemsavir.
Εμβόλιο HIV
Προς το παρόν δεν υπάρχουν εμβόλια για την πρόληψη ή τη θεραπεία του HIV, αλλά τα άτομα με HIV μπορούν να επωφεληθούν από τα εμβόλια κατά άλλων ασθενειών, ειδικά επειδή διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να τις κολλήσουν.
Ανάμεσα σε αυτά είναι τα εμβόλιο για:
- COVID-19
- Ηπατίτιδα Α
- Ηπατίτιδα Β
- HPV
- Γρίπη
- RSV