Οδηγίες προς τις Μονάδες Υγείας για τη διαχείριση κρούσματος γρίπης των πτηνών δίνει σε έκθεσή του το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC).
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι υπεύθυνοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ελέγχου Nοσημάτων (ECDC), για την εμφάνιση κρουσμάτων γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους, καλώντας τις υγειονομικές μονάδες σε επαγρύπνηση και ετοιμότητα για την επιτήρηση και αντιμετώπιση περιστατικών.
Σε έκθεση του ECDC, σημειώνεται πως τους καλοκαιρινούς μήνες παρατηρείται μαζική θνησιμότητα σε αποικίες θαλάσσιων πτηνών, συμπεριλαμβανομένων των γλάρων, αυξάνοντας την πιθανότητα έκθεσης ανθρώπων σε άρρωστα ή νεκρά πτηνά.
“Η μετάδοση στον άνθρωπο δεν μπορεί να αποκλειστεί όταν η γρίπη των πτηνών κυκλοφορεί σε άγρια πτηνά και θηλαστικά και οι άνθρωποι εκτίθενται απευθείας χωρίς προστατευτικό εξοπλισμό“, αναφέρει το ECDC.
Οι οδηγίες
Για τον εντοπισμό σοβαρών ανθρώπινων λοιμώξεων από τον ιό της γρίπης των πτηνών σε νοσοκομειακό περιβάλλον το ECDC, προτείνει τα εξής:
- Άτομα που εισάγονται σε νοσοκομεία με αναπνευστικά συμπτώματα θα πρέπει να ερωτώνται σχετικά με την έκθεση σε πτηνά (άγρια πτηνά ή πουλερικά) ή άλλα άγρια ζώα (νεκρά ή ζωντανά) δύο εβδομάδες πριν από την εισαγωγή.
- Να εξετάζεται το ενδεχόμενο διενέργειας τεστ για τον ιό της γρίπης σε νοσηλευόμενους με ανεξήγητη ιογενή εγκεφαλίτιδα – μηνιγγοεγκεφαλίτιδα χωρίς διάγνωση αιτιολογικού παράγοντα.
- Όλα τα θετικά δείγματα γρίπης Α σε νοσηλευόμενους ασθενείς θα πρέπει να εξετάζονται για το εάν αφορούν υπότυπους A(H1) pdm09 και A (H3).
- Τα δείγματα που είναι θετικά για τον ιό της γρίπης τύπου Α, αλλά αρνητικά στους A (H1) pdm09 ή A (H3) θα πρέπει να στέλνονται άμεσα στα εθνικά εργαστήρια αναφοράς γρίπης για περαιτέρω ανάλυση και δοκιμές Η5.
Το ECDC προτείνει ότι τα άτομα που εκτίθενται στον ιό της γρίπης των πτηνών πρέπει να εντοπίζονται γρήγορα, ιδιαίτερα εκείνα που ασχολούνται με δραστηριότητες σφαγής. Θα πρέπει να παρακολουθούνται κάθε 10 – 14 ημέρες από την τελευταία έκθεσή τους για να εντοπιστεί η εμφάνιση συμπτωμάτων και να ξεκινά ο έλεγχος το συντομότερο δυνατό.
Η λοίμωξη στον άνθρωπο μπορεί να είναι ασυμπτωματική, μπορεί όμως να προκαλέσει και σοβαρές επιπλοκές.
Τα άτομα με λοίμωξη από τον ιό της γρίπης των πτηνών μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού, αλλά και άτυπα μη αναπνευστικά συμπτώματα, όπως νευρολογικά.
Τρόποι μετάδοσης και προφύλαξης
Η γρίπη των πτηνών και ιδιαίτερα ορισμένοι υπότυποι/γενότυποι μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή νόσο στον άνθρωπο όμως η μετάδοση απαιτεί στενή και χωρίς προφυλάξεις επαφή με πτηνά και ο ιός δεν μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, όσο ο ιός παραμένει σε κυκλοφορία έχει την ικανότητα να εξελίσσεται και να αποκτά νέα χαρακτηριστικά, αναφέρουν οι επιστήμονες του ΕΟΔΥ.
Αυτό που ανησυχεί τους ειδικούς είναι ο κίνδυνος εμφάνισης νέου υπότυπου/γενότυπου του ιού με τη δυνατότητα να μεταδίδεται εύκολα από τα πτηνά στον άνθρωπο και μεταξύ των ανθρώπων ο οποίος θα μπορεί να προκαλεί σοβαρή νόσο, καθώς θα πρόκειται για νέο ιό και ο ανθρώπινος πληθυσμός δε θα προστατεύεται από κάποιο βαθμό ανοσίας.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων, ο κίνδυνος μετάδοσης της γρίπης των πτηνών για τον γενικό πληθυσμό είναι χαμηλός, ενώ για όσους έρχονται σε επαφή με πτηνά θεωρείται αυξημένος.
Προσοχή χρειάζεται από άτομα που διατηρούν οικόσιτα πουλερικά να τηρούν τα μέτρα βιοασφάλειας και τα μέτρα πρόληψης και προστασίας κατά την επαφή τους με τα πτηνά. Αυξημένος κίνδυνος υπάρχει και για το προσωπικό που συμμετέχει σε δράσεις αντιμετώπισης εστιών γρίπης σε πτηνά ή ζώα για αυτό και πρέπει να τηρούνται όλα τα προβλεπόμενα μέτρα προστασίας. Στις γενικές συστάσεις για τους εργαζομένους στην πτηνοτροφία και όσους διατηρούν οικόσιτα πουλερικά περιλαμβάνονται:
- Ο περιορισμός στο ελάχιστο δυνατό της έκθεσης σε πουλερικά ή πτηνά
- Η τήρηση των κανόνων για την ασφαλή διαχείριση κρέατος και αυγών πουλερικών και των μέτρων βιοασφάλειας που εκδίδονται από τις Κτηνιατρικές Αρχές.
- Η υγιεινή των χεριών: μετά από κάθε επαφή με πτηνά πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή εφαρμογή αντισηπτικού (μπορούν να γίνονται και συνδυαστικά).
- Η ενημέρωση: Σε υπόνοια παρουσίας γρίπης πτηνών σε πουλερικά πρέπει να ενημερώνεται άμεσα η οικεία Κτηνιατρική Αρχή.
Τι ξέρουμε για την γρίπη των πτηνών
Η γρίπη των πτηνών είναι ιογενής, μεταδοτική νόσος των πτηνών που προκαλείται από τον ιό της γρίπης τύπου Α. Ο τύπος Α του ιού της γρίπης διαφοροποιείται περαιτέρω σε υπότυπους ανάλογα µε τους συνδυασμούς δύο πρωτεϊνών (Η και Ν) της επιφάνειάς του.
Η γρίπη των πτηνών ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά το 1996 σε χήνα στην Κίνα. Το 1997 σημειώθηκαν τα πρώτα ανθρώπινα κρούσματα (Hong Kong) όπου από τους 18 ασθενείς κατέληξαν οι 6.
Κατά την περίοδο μέχρι το 2004 ο ιός κυκλοφορούσε αποκλειστικά στη Ν/Α Ασία προσβάλλοντας εκτός από πτηνά και άλλα είδη ζώων όπως αιλουροειδή, σκύλους, ασβούς, νυφίτσες, μινκς, και σποραδικά ανθρώπους. Η επίμονη παρουσία του ιού στην περιοχή και σε μεγάλο αριθμό πτηνών, αλλά και άλλων ζώων συνέβαλε στην γενετική του εξέλιξη. Οι συνεχιζόμενες προσπάθειες περιορισμού δεν έφεραν αποτέλεσμα και το 2005 ο ιός έκανε την εμφάνισή του στη Β/Δ Κίνα, προκαλώντας μαζικούς θανάτους άγριων υδρόβιων πτηνών (λίμνη Qinghai). Το γεγονός αυτό θεωρείται κομβικό γιατί από εκεί ο ιός πέρασε στη Σιβηρία, στη συνέχεια μεταδόθηκε σε παρακείμενες χώρες και η γρίπη των πτηνών εξαπλώθηκε παγκόσμια.
Το 2022, ήταν και η πρώτη χρονιά που εντοπίστηκε ο ιός της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους στην Ευρώπη, αναφέρει ο ΕΟΔΥ. Τον Οκτώβριο του 2022 ανακοινώθηκε ότι ανιχνεύτηκε H5N1 σε 2 εργάτες που συμμετείχαν σε αντιμετώπιση εστίας γρίπης σε πουλερικά στην Ισπανία. Εκτιμάται όμως ότι δεν επρόκειτο για συστηματική λοίμωξη αλλά πιθανόν για επιφανειακή επιμόλυνση των βλεννογόνων, καθώς δεν εμφάνισαν συμπτώματα ούτε βρέθηκε ικανή ποσότητα ιού στα δείγματα. Το ίδιο θεωρείται ότι συνέβη και με την περίπτωση ατόμου στην Αγγλία που διατηρούσε πάπιες που εμφάνισαν σημαντική νοσηρότητα και θανάτους από H5N1.
Το διάστημα εκείνο (Ιανουάριος του 2022) βρέθηκε και ο ίδιος θετικός για H5N1, αλλά δεν νόσησε ούτε ανέπτυξε συμπτώματα. Αυτό συνάδει με την μέχρι τώρα γνώση ότι η μετάδοση του H5N1 στον άνθρωπο συμβαίνει δύσκολα επειδή απαιτεί στενή και χωρίς προφυλάξεις επαφή με τα νοσούντα πτηνά ή το μολυσμένο περιβάλλον, όμως όταν ο ιός μεταδοθεί η νόσος μπορεί να είναι βαρύτατη, τονίζει ο ΕΟΔΥ.