Σε μια παγκόσμια πρώτη ανακάλυψη προχώρησαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Οτάγκο, διαπιστώνοντας ότι η γλουτένη σίτου προκαλεί φλεγμονή στον εγκέφαλο των ποντικιών.
Η έρευνα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Alex Tups, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Neuroendocrinology, μπορεί να είναι σημαντική για την ανθρώπινη φυσιολογία.
«Τα ποντίκια είναι ένα εξαιρετικό μοντέλο για τη μελέτη της ανθρώπινης φυσιολογίας. Έχουν ένα πολύ παρόμοιο κυκλοφορικό, αναπαραγωγικό, πεπτικό, ορμονικό και νευρικό σύστημα. Έτσι, είναι πολύ πιθανό η ίδια φλεγμονή που βρήκαμε στα ποντίκια να συμβαίνει και στους ανθρώπους», εξηγεί ο Δρ. Tups.
Η μελέτη διερεύνησε εάν μια τυπική δίαιτα, που αναφέρεται ως δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, εμπλουτισμένη με 4,5% γλουτένη (που αντιστοιχεί στην ανθρώπινη μέση ημερήσια κατανάλωση) ή μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά με την ίδια ποσότητα της πρωτεΐνης, προκαλεί μεταβολές στο σωματικό βάρος, τους μεταβολικούς δείκτες ή την κεντρική φλεγμονή σε αρσενικά ποντίκια.
«Η γλουτένη, η οποία βρίσκεται σε δημητριακά όπως το σιτάρι, η σίκαλη και το κριθάρι, αποτελεί σημαντικό διατροφικό συστατικό στις περισσότερες δυτικές χώρες. Ενώ προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι προάγει την αύξηση της μάζας σώματος και τη φλεγμονή στο εντερικό νευρικό σύστημα και στο γαστρεντερικό σύστημα ποντικιών, τώρα ερευνήσαμε την επίδρασή της στον εγκέφαλο», αναφέρει ο ειδικός.
Τι έδειξε η μελέτη για τη γλουτένη στα ποντίκια
Αν και ήταν κάπως αναμενόμενο, η μελέτη επιβεβαίωσε μια μέτρια παχυσαρκική επίδραση της γλουτένης σε ποντίκια που εκτέθηκαν σε δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Για πρώτη φορά όμως, οι επιστήμονες αναφέρουν φλεγμονή του υποθαλάμου (εγκεφάλου) που προκαλείται από την πρωτεΐνη.
«Ο εγκέφαλος έχει δύο τύπους ανοσοκυττάρων παρόμοια με τα μακροφάγα στο αίμα. Αυτά ονομάζονται αστροκύτταρα και μικρογλοιακά κύτταρα. Βρήκαμε ότι η γλουτένη καθώς και η δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά αυξάνουν τον αριθμό αυτών των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος», εξηγεί ο Δρ. Tups και προσθέτει:
«Η επίδραση της γλουτένης που προστίθεται στην κανονική διατροφή αύξησε τον αριθμό των κυττάρων στον ίδιο βαθμό με τη δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά των ποντικιών. Όταν μάλιστα στη δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά προστέθηκε γλουτένη, ο αριθμός των κυττάρων αυξήθηκε ακόμη περισσότερο».
Η υποθαλαμική περιοχή του εγκεφάλου είναι ζωτικής σημασίας για τον συντονισμό βασικών μεταβολικών λειτουργιών όπως η ρύθμιση του σωματικού βάρους και η ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.
Αν η πρωτεΐνη αυτή οδηγεί σε φλεγμονή του υποθαλάμου στον άνθρωπο και συνεπώς σε εγκεφαλική βλάβη, μπορεί να είναι κακό μακροπρόθεσμα, με αποτελέσματα όπως αύξηση του σωματικού βάρους και η μειωμένη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Εάν αυτές οι επιδράσεις γίνουν επίμονες, μπορεί να επιδεινώσουν τον κίνδυνο που συνδέεται με διαταραγμένη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.
«Αυτό είναι εντελώς νέο, δεν γνωρίζουμε ακόμα γιατί συμβαίνει. Θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι τα ανθεκτικά στην πέψη συστατικά της γλουτένης σίτου μπορεί να οδηγήσουν σε μια ανοσολογική απόκριση, όπως αυτή σε ασθενείς με κοιλιοκάκη, η οποία στη συνέχεια εκδηλώνεται στον εγκέφαλο. Μελλοντικές μελέτες θα επιβεβαιώσουν εάν αυτό έχει επιπτώσεις στην κοιλιοκάκη ή στους ευαίσθητους στη γλουτένη ανθρώπους».
Ωστόσο, ο αναπληρωτής καθηγητής επισημαίνει ότι το εύρημα δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι πρέπει να σταματήσουν ξαφνικά να τρώνε γλουτένη.
«Δεν λέμε ότι είναι κακή για όλους. Αν τα άτομα με ανεκτικότητα στη γλουτένη την σταματήσουν εντελώς, μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην υγεία που ίσως να υπερβαίνουν τα πιθανά οφέλη. Συχνά οι άνθρωποι δεν καταναλώνουν προϊόντα ολικής αλέσεως και τα προϊόντα υψηλής επεξεργασίας χωρίς γλουτένη έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη», καταλήγει ο ειδικός.
Οι επιστήμονες καταλήγουν ότι μελλοντικές μελέτες θα αποκαλύψουν εάν τα ευρήματά τους σε ποντίκια μπορούν να μεταφραστούν στον άνθρωπο και εάν τα αστροκύτταρα και τα μικρογλοιακά κύττταρα που προκαλούνται από την πρωτεΐνη αυτή μπορούν επίσης να αναπτυχθούν σε άτομα ευαίσθητα στη γλουτένη.