Βρέθηκε επιτέλους η εξήγηση για την πιο ευρέως συνταγογραφούμενη κατηγορία, τα αντικαταθλιπτικά. Η ανακάλυψη εξηγεί γιατί καθυστερούν να ανταποκριθούν στη θεραπεία της κατάθλιψης και αυτό, μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων στοχευμένων θεραπειών.
Μέχρι τώρα δεν ήταν σαφές γιατί χρειάζεται τόσος χρόνος – συνήθως μερικές εβδομάδες – για να επιτύχουν αξιοσημείωτα οφέλη τα αντικαταθλιπτικά και συγκεκριμένα οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs). Η κατανόηση της καθυστέρησης μπορεί να βοηθήσει τους ειδικούς να ενθαρρύνουν τους ασθενείς να συνεχίσουν τη θεραπεία ενώ δίνει ελπίδα στα εκατομμύρια άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη.
Η πρώτη ανθρώπινη μελέτη του είδους της για τα αντικαταθλιπτικά
Στην πρώτη ανθρώπινη μελέτη του είδους της, μια παγκόσμια ομάδα μέτρησε τις φυσικές αλλαγές στις εγκεφαλικές συνάψεις μετά από θεραπεία με SSRI σε υγιείς ενήλικες.
«Διαπιστώσαμε ότι όσοι λάμβαναν αντικαταθλιπτικά SSRI, με την πάροδο του χρόνου παρατηρήθηκε σταδιακή αύξηση των συνάψεων στο νεοφλοιό και στον ιππόκαμπο του εγκεφάλου», λέει η νευροεπιστήμονας Gitte Knudsen από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης στη Δανία.
Η αύξηση των επιπέδων του εγκεφάλου του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνης είναι υπεύθυνη για την επίδραση των αντικαταθλιπτικών SSRI που τονώνουν τη διάθεση. Δυστυχώς δεν λειτουργούν για όλους και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη τον ακριβή μηχανισμό δράσης τους.
Έχει υποτεθεί ότι αυξάνουν τη συναπτική πλαστικότητα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αυτή η ικανότητα των συνάψεων να ενισχύονται ή να εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου πιστεύεται ότι είναι σημαντική για τη μάθηση, τη μνήμη και τη ρύθμιση της διάθεσης.
Για να ελεγχθεί η υπόθεση, διεξήχθη μια διπλή-τυφλή, ημι-τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή σε 32 ενήλικες χωρίς ιστορικό κατάθλιψης. Στους συμμετέχοντες δόθηκαν τυχαία ημερήσιες δόσεις των 20 ml είτε εσιταλοπράμης είτε placebo για έως και 5 εβδομάδες.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) για να μετρήσουν τα επίπεδα μιας πρωτεΐνης στον εγκέφαλο, που ονομάζεται γλυκοπρωτεΐνη 2Α των συναπτικών κυστιδίων (SV2A). Το επίπεδο της πρωτεΐνης SV2A στον εγκέφαλο υποδηλώνει παρουσία συνάψεων. Τα υψηλότερα επίπεδα σε μια συγκεκριμένη περιοχή σημαίνουν μεγαλύτερη πυκνότητα συνάψεων σε αυτήν την περιοχή.
Οι τομογραφίες αποκάλυψαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων στην εξέλιξη της συναπτικής πυκνότητας. Τα άτομα που είχαν λάβει εσιταλοπράμη παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα SV2A στον νεοφλοιό και τον ιππόκαμπό τους σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.
Ο νεοφλοιός, ο οποίος καταλαμβάνει περίπου το ήμισυ του όγκου του εγκεφάλου μας, είναι μια περίπλοκη δομή υπεύθυνη για νοητικές διαδικασίες υψηλότερου επιπέδου όπως το συναίσθημα, η αισθητηριακή αντίληψη και η γνώση. Όσοι έλαβαν εσιταλοπράμη παρουσίασαν μικρότερες αυξήσεις στα επίπεδα του SV2A στον ιππόκαμπο, μια περιοχή βαθιά μέσα στον εγκέφαλό μας που μας βοηθά να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε.
«Δείχνει ότι οι SSRI αυξάνουν τη συναπτική πυκνότητα στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται κρίσιμα στην κατάθλιψη», λέει ο Knudsen. «Αυτό υποδηλώνει ότι η συναπτική πυκνότητα στον εγκέφαλο μπορεί να εμπλέκεται στον τρόπο λειτουργίας αυτών των αντικαταθλιπτικών, κάτι που μας δίνει ελπίδα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων κατά της κατάθλιψης».
«Η καθυστέρηση στη θεραπευτική δράση των αντικαταθλιπτικών αποτελούσε ένα παζλ για τους ψυχιάτρους από τότε που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά πριν από 50 χρόνια», λέει ο David Nutt, νευροψυχοφαρμακολόγος από το Imperial College του Λονδίνου.
«Έτσι, αυτά τα νέα δεδομένα σε ανθρώπους που χρησιμοποιούν απεικονίσεις αιχμής στον εγκέφαλο για να καταδείξουν την αύξηση στις εγκεφαλικές συνδέσεις που αναπτύσσονται κατά την περίοδο που άρει την κατάθλιψη είναι πολύ συναρπαστικά».
Η μελέτη έγινε δεκτή για δημοσίευση σε περιοδικό με κριτές και παρουσιάστηκε στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Νευροψυχοφαρμακολογίας.
Δεύτερη μελέτη: Γιατί το Zanax είναι λιγότερο αποτελεσματικό;
Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι το πιο ευρέως συνταγογραφούμενο είδος ηρεμιστικού μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικό από ότι πιστεύουν οι κλινικοί γιατροί και οι επιστήμονες, με βάση δημοσιεύσεις σε ιατρικά περιοδικά.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychological Medicine, εξέτασε δημοσιευμένα και αδημοσίευτα δεδομένα από πέντε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές δοκιμές που αναθεωρήθηκαν από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων για την αλπραζολάμη, γνωστή με την εμπορική ονομασία Xanax XR. Είναι ένα από μια κατηγορία ηρεμιστικών γνωστών ως βενζοδιαζεπίνες, που συνταγογραφούνται ευρέως από τη δεκαετία του 1970 για τη θεραπεία ιατρικών καταστάσεων όπως το άγχος και η αϋπνία.
Τα τελευταία χρόνια, οι βενζοδιαζεπίνες έχουν συσχετιστεί με σοβαρούς κλινικούς κινδύνους, όπως εξάρτηση, στέρηση, πτώσεις και γνωστική εξασθένηση.
«Οι κλινικοί γιατροί γνωρίζουν καλά αυτά τα ζητήματα ασφάλειας, αλλά ουσιαστικά δεν αμφισβητήθηκε η αποτελεσματικότητά τους», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας Erick Turner, M.D., καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Υγείας & Επιστήμης του Όρεγκον και πρώην ελεγκτής του FDA. «Η μελέτη μας δείχνει ότι μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικό από ό,τι έχουν υποθέσει οι άνθρωποι».
Ο Turner και συν-συγγραφέας Rosa Ahn-Horst, M.D., M.P.H., κάτοχος ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, εξέτασαν τα δημόσια διαθέσιμα δεδομένα του FDA από κλινικές δοκιμές φάσης 2 και φάσης 3 που πραγματοποιήθηκαν για αλπραζολάμη παρατεταμένης αποδέσμευσης για τη θεραπεία της διαταραχής πανικού. Το σκεύασμα παρατεταμένης αποδέσμευσης εγκρίθηκε από τον FDA το 2003, ενώ το αρχικό σκεύασμα άμεσης αποδέσμευσης εγκρίθηκε το 1981.
Διαπίστωσαν ότι είχαν διεξαχθεί πέντε δοκιμές, αλλά μόνο τρεις από αυτές είχαν δημοσιευθεί σε ιατρικά περιοδικά. Επιπλέον, όταν ο FDA εξέτασε τα αποτελέσματα των δοκιμών της φαρμακευτικής εταιρείας σχετικά με το πόσο καλά απέδωσε το φάρμακο σε σύγκριση με ένα εικονικό φάρμακο, ο Turner είπε ότι διαπίστωσαν ότι μόνο μία από τις πέντε δοκιμές είχε σαφώς θετικό αποτέλεσμα.