Οι φραγμένες αρτηρίες μπορούν να διακόψουν τη ροή του αίματος με σοβαρές επιπτώσεις. Ποια είναι τα πρώτα σημάδια και πώς μπορείτε να προστατέψετε την καρδιά σας;
Οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά σε όλα τα κύτταρα του σώματος. Όταν αυτή η παροχή αίματος διακόπτεται, μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα, τα οποία διαφέρουν ως προς τη σοβαρότητά τους. Ορισμένοι ιστοί και όργανα μπορούν να αντέξουν μια μικρή μείωση της αιμάτωσης και να ανακάμψουν, ενώ άλλοι μπορεί να υποστούν μόνιμη βλάβη.
Παρακάτω θα δούμε ποιοι είναι οι τύποι φραγμένων αρτηριών, τα πιθανά σημεία απόφραξης και τα συμπτώματα που μπορεί να παρατηρήσετε. Επίσης, θα δούμε ποιες είναι οι διαγνωστικές εξετάσεις και οι θεραπείες που μπορεί να χρειαστούν σε περίπτωση που έχετε φραγμένη αρτηρία.
Ποια είναι τα αρχικά συμπτώματα της φραγμένης αρτηρίας;
Η στεφανιαία καρδιακή νόσος (CAD) είναι από τις πιο συχνές μορφές καρδιοπάθειας. Εμφανίζεται όταν οι αρτηρίες που τροφοδοτούν την καρδιά σας με αίμα στενεύουν ή αποφράσσονται σταδιακά. Αυτές οι αποφράξεις συνήθως οφείλονται σε συσσώρευση λιπαρών ουσιών που σχηματίζουν πλάκα.
Η πλάκα αυτή μπορεί να συσσωρευθεί τόσο ώστε να σταματήσει εντελώς τη ροή του αίματος ή να σπάσει και να φράξει άλλα σημεία των αιμοφόρων αγγείων. Ένας άλλος κοινός τύπος αρτηριακής απόφραξης είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο. Ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται από απόφραξη, όπως και στη στεφανιαία νόσο, αλλά το μπλοκάρισμα συμβαίνει σε αγγείο που τροφοδοτεί τον εγκέφαλο με αίμα και οξυγόνο.
Στην περίπτωση τόσο της στεφανιαίας νόσου όσο και του ισχαιμικού εγκεφαλικού, ο χρόνος είναι κρίσιμος. Οι ιστοί της καρδιάς και του εγκεφάλου μπορεί να υποστούν μόνιμη βλάβη πολύ γρήγορα χωρίς οξυγόνο. Ένα μπλοκάρισμα στις στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή, ενώ ένα εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλεί νευρολογικά συμπτώματα.
Συμπτώματα φραγμένης στεφανιαίας αρτηρίας
Τα συμπτώματα μιας φραγμένης στεφανιαίας αρτηρίας περιλαμβάνουν:
- πόνο στο στήθος που μπορεί να επεκταθεί στον λαιμό, τη γνάθο, το χέρι ή την πλάτη
- υπερβολική εφίδρωση
- δύσπνοια
- ζάλη
- ξαφνική απώλεια συνείδησης (λιποθυμία ή συγκοπή)
Συμπτώματα φραγμένης εγκεφαλικής αρτηρίας
Τα συμπτώματα φραγμένης εγκεφαλικής αρτηρίας περιλαμβάνουν:
- πτώση της μιας μεριάς του προσώπου
- δυσκολία στην ομιλία
- προβλήματα ισορροπίας
- αλλαγές στην όραση
- απώλεια συνείδησης
Τα συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου εξαρτώνται από την περιοχή του εγκεφάλου όπου έχει διακοπεί η κυκλοφορία του αίματος. Όταν οι εγκεφαλικοί ιστοί υποστούν βλάβη, η λειτουργία στις συγκεκριμένες περιοχές δεν μπορεί να αποκατασταθεί. Αντίστοιχα, οι φραγμένες αρτηρίες σε άλλα σημεία του σώματος προκαλούν συμπτώματα που σχετίζονται με τις συγκεκριμένες περιοχές.
Για παράδειγμα, μια απόφραξη σε περιφερική αρτηρία μπορεί να προκαλέσει πρήξιμο στα πόδια, ενώ μια απόφραξη της αρτηρίας του αμφιβληστροειδούς μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όρασης. Οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα σε κάθε όργανο και ιστό του σώματος. Αν παρατηρήσετε συμπτώματα που μειώνουν τη λειτουργικότητα ή την αντοχή σε οποιοδήποτε σημείο του σώματός σας, ενημερώστε έναν γιατρό το συντομότερο δυνατό.
Ασυνήθιστα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν περιλαμβάνουν:
- αλλαγές στο χρώμα του δέρματος
- αλλαγές στην ούρηση
- πόνο στην πλάτη
- κρύα χέρια ή πόδια
- στυτική δυσλειτουργία
Ο πόνος στο στήθος, η δύσπνοια και η απώλεια συνείδησης είναι συμπτώματα που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα.
Στηθάγχη ή πόνος στο στήθος;
Η στηθάγχη είναι ο ιατρικός όρος για τον πόνο στο στήθος, αλλά δεν είναι όλοι οι τύποι πόνου στο στήθος ίδιοι. Συνήθως, η στηθάγχη εμφανίζεται όταν οι ιστοί της καρδιάς δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο.
Η σταθερή στηθάγχη προκύπτει όταν η μείωση του οξυγόνου προκαλεί δυσφορία, χωρίς όμως να επηρεάζει σοβαρά τη συνολική σας υγεία. Μπορεί να αισθανθείτε πόνο ή πίεση στο στήθος κατά τη διάρκεια της άσκησης, αλλά αυτά τα συμπτώματα υποχωρούν όταν ξεκουράζεστε. Συνήθως, δεν παρατηρούνται αλλαγές στην αρτηριακή πίεση ή στον καρδιακό ρυθμό σας.
Αντίθετα, η ασταθής στηθάγχη αποτελεί πιο σοβαρή πάθηση, καθώς η έλλειψη οξυγόνου είναι πιο έντονη και υπάρχει κίνδυνος μόνιμης βλάβης στην καρδιά. Αυτός ο τύπος πόνου στο στήθος μπορεί να εμφανιστεί κατά την άσκηση, αλλά πιο συχνά συμβαίνει σε κατάσταση ηρεμίας. Συνήθως οφείλεται σε σοβαρή απόφραξη ή θρόμβο στις αρτηρίες που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα και οξυγόνο. Εάν αισθανθείτε πόνο στο στήθος ενώ είστε σε κατάσταση ηρεμίας και ο πόνος δεν υποχωρεί όταν αλλάζετε θέση, ζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Τι προκαλεί φραγμένες αρτηρίες και ποιοι κινδυνεύουν;
Η υψηλή χοληστερίνη είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη φραγμένων αρτηριών. Η χοληστερίνη είναι ένα είδος λίπους που κυκλοφορεί στο αίμα και μπορεί να συσσωρευτεί στα τοιχώματα των αρτηριών και των φλεβών.
Καθώς η χοληστερίνη και άλλες ουσίες συσσωρεύονται, ο χώρος για τη ροή του αίματος γίνεται όλο και μικρότερος. Τελικά, οι αρτηρίες ή οι φλέβες μπορεί να φράξουν εντελώς. Η γενετική προδιάθεση και το οικογενειακό ιστορικό παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών παθήσεων και υψηλής χοληστερίνης.
Ορισμένοι άλλοι παράγοντες μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο φραγμένων αρτηριών, όπως:
- το κάπνισμα
- μια διατροφή υψηλή σε λιπαρά ή χοληστερίνη
- η καθιστική ζωή
- η έλλειψη τακτικής άσκησης
- το αυξημένο σωματικό βάρος ή η παχυσαρκία
Πώς μαθαίνω αν έχω φραγμένη αρτηρία;
Ο έλεγχος για φραγμένες αρτηρίες δεν μπορεί να γίνει στο σπίτι με κάποια απλή συσκευή μέτρησης. Η παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού, της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων οξυγόνου μπορεί να δώσει κάποιες ενδείξεις για πιθανά προβλήματα στο καρδιαγγειακό σύστημα. Ωστόσο, αλλαγές στην όραση ή στις συνήθειες ούρησης μπορεί επίσης να αποτελούν σημάδια αποφράξεων σε αρτηρίες άλλων περιοχών του σώματος.
Για να επιβεβαιώσουν ή να διαγνώσουν μια αρτηριακή απόφραξη, οι γιατροί μπορεί να πραγματοποιήσουν τις εξής εξετάσεις:
- ηλεκτροκαρδιογράφημα (ECG)
- υπερηχογράφημα καρδιάς
- τεστ κοπώσεως (exercise test)
- δοκιμασία καρδιακής καταπόνησης (stress test)
- καθετηριασμό καρδιάς
- αγγειογραφία
- αξονική στεφανιογραφία ασβεστίου
- αιματολογικές εξετάσεις για τη μέτρηση χοληστερόλης και άλλων δεικτών καρδιακής υγείας
Αυτές οι εξετάσεις, σε συνδυασμό με μετρήσεις όπως ο καρδιακός ρυθμός, το επίπεδο οξυγόνου και η αρτηριακή πίεση, προσφέρουν στον γιατρό σας πολύτιμες πληροφορίες για τη λειτουργία της καρδιάς σας και για το αν το αίμα κυκλοφορεί επαρκώς στους ιστούς του σώματος.
Μπορώ να καταλάβω αν έχω φραγμένη αρτηρία από το σπίτι;
Δεν μπορείτε να ελέγξετε τις αρτηρίες σας άμεσα στο σπίτι, αλλά μπορείτε να κάνετε μετρήσεις που δείχνουν έμμεσα την κατάσταση της καρδιακής σας υγείας. Αν έχετε υψηλή χοληστερόλη, υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιαγγειακή νόσο ή άλλους παράγοντες κινδύνου για φραγμένη αρτηρία, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει να παρακολουθείτε τακτικά (ή ακόμη και καθημερινά) την αρτηριακή σας πίεση, τον κορεσμό οξυγόνου, τον καρδιακό ρυθμό και το βάρος σας.
Πώς αντιμετωπίζονται οι φραγμένες αρτηρίες;
Η αντιμετώπιση των φραγμένων αρτηριών εξαρτάται από:
- την αιτία της απόφραξης
- τα συμπτώματα που εμφανίζετε
- τη σοβαρότητα του προβλήματος
Εάν ο γιατρός γνωρίζει ότι έχετε υψηλή χοληστερόλη ή ότι οι αρτηρίες σας είναι στενωμένες ή σκληρυμένες, μπορεί να σας προτείνει έναν συνδυασμό αλλαγών στον τρόπο ζωής και φαρμακευτικής αγωγής. Αυτές οι προτάσεις συνήθως στοχεύουν στη μείωση της συσσώρευσης στις αρτηρίες και στη βελτίωση της συνολικής υγείας και δύναμης της καρδιάς σας.
Εάν οι αρτηρίες σας έχουν φραγεί σε τέτοιο βαθμό που έχει προκληθεί καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλη σοβαρή πάθηση, συνήθως απαιτούνται πιο επεμβατικές θεραπείες. Οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιήσουν ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές για να καθαρίσουν τις φραγμένες αρτηρίες. Αυτές οι θεραπείες συνήθως περιλαμβάνουν την τοποθέτηση ενός καθετήρα μέσω αρτηριών στο χέρι ή τη βουβωνική χώρα.
Καθετήρες
Οι καρδιοχειρουργοί περνούν μικρά εργαλεία μέσω αυτών των καθετήρων για να χορηγήσουν φάρμακα ή να αφαιρέσουν χειροκίνητα την απόφραξη στη συγκεκριμένη περιοχή. Η πιο κοινή τεχνική σε αυτή την κατηγορία, η διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ορισμένων τύπων καρδιακών προσβολών.
Οι μέθοδοι μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή του σώματος, αλλά ο στόχος είναι η απομάκρυνση της απόφραξης είτε με φάρμακα που αραιώνουν το αίμα είτε με μικροσκοπικά εργαλεία που καθαρίζουν το μπλοκάρισμα.
Στεντ (stent)
Οι γιατροί μπορεί να τοποθετήσουν ειδικές συσκευές που ονομάζονται στεντ (stent) στην περιοχή του θρόμβου, για να παραμείνει ανοιχτό το αιμοφόρο αγγείο. Μετά την τοποθέτηση του στεντ, ίσως χρειαστεί να λαμβάνετε αντιπηκτικά φάρμακα για ένα διάστημα ή ακόμη και μόνιμα, ώστε να αποτρέψετε τον σχηματισμό νέων θρόμβων. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται αγγειοπλαστική.
Bypass—Αφαίρεση αποφραγμένων τμημάτων
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ίσως χρειαστεί μια ανοικτή επέμβαση για την αφαίρεση των αποφραγμένων τμημάτων των αγγείων σας. Οι γιατροί αντικαθιστούν τα αιμοφόρα αγγεία με τμήματα από άλλες περιοχές του σώματός σας ή τα επανασυνδέουν σε νέες θέσεις. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται επέμβαση αορτοστεφανιαίας παράκαμψης ή απλώς bypass.
Πηγές: Healthline, NIH (1), NIH (2)