Ο ιός Mpox (πρώην ευλογιά των πιθήκων) είναι μια ιογενής ασθένεια που συνήθως μεταδίδεται από τα ζώα στον άνθρωπο. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο με τη στενή σωματική επαφή.
Παγκόσμιο συναγερμό για την ευλογιά των πιθήκων έχει κηρύξει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Μετά την ανίχνευση για πρώτη φορά του επικίνδυνου και περισσότερο μεταδοτικού στελέχους Clade 1 του ιού της mpox (ευλογιά των πιθήκων), σε ευρωπαϊκό έδαφος και συγκεκριμένα στη Σουηδία, η ανησυχία κορυφώνεται και τα κράτη εξετάζουν μέτρα πρόληψης.
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων
Ο ιός Mpox (πρώην ευλογιά των πιθήκων) είναι μια ιογενής ασθένεια που συνήθως μεταδίδεται από τα ζώα στον άνθρωπο. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο με τη στενή σωματική επαφή.
Η ασθένεια προκαλείται από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων (MPXV), ο οποίος υπάρχει στα άγρια ζώα (σε ορισμένα μικρά θηλαστικά) σε πολλές χώρες της κεντρικής και δυτικής Αφρικής.
Σύμφωνα με το ECDC, το 2022, μια επιδημία εκδηλώθηκε στην Ευρώπη και εξαπλώθηκε παγκοσμίως, κατά την οποία η ασθένεια μεταδόθηκε μεταξύ ανθρώπων, κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής.
Από τον Νοέμβριο του 2023, στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) καταγράφεται σημαντική αύξηση στα κρούσματα mpox, εξαιτίας της νέας παραλλαγής mpox clade I, η οποία είναι πιο μεταδοτική και θανατηφόρα.
Τα συμπτώματα της ευλογιά των πιθήκων
Τα συμπτώματα του Mpox εμφανίζονται συνήθως 6–13 ημέρες (έως 21 ημέρες) μετά τη μόλυνση. Η κλινική εκδήλωση της νόσου περιλαμβάνει:
- εμπύρετα συμπτώματα (πυρετός, πονοκέφαλος, ρίγη, σωματική αδυναμία, οίδημα λεμφαδένων)
- εξάνθημα στο δέρμα και πληγές στον βλεννογόνο (π.χ. στο στόμα, τη μύτη, το λαιμό ή το πεπτικό σύστημα)
- πόνους στην πλάτη και μυϊκούς πόνους
Μέσα σε τρεις ημέρες από την εμφάνιση των αρχικών συμπτωμάτων, το εξάνθημα μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα και τελικά να μετατραπεί σε μικρούς σάκους γεμάτους με υγρό γνωστούς ως κυστίδια. Εάν το εξάνθημα εξαπλωθεί σε όλο το σώμα, μπορεί επίσης να επηρεάσει τις παλάμες των χεριών και τα πέλματα των ποδιών.
Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν ήπια έως μέτρια συμπτώματα που συνήθως διαρκούν δύο έως τέσσερις εβδομάδες, ακολουθούμενα από πλήρη ανάρρωση. Η υποστηρικτική φροντίδα μπορεί να διευκολύνει την ανάρρωση και να μειώσει τον κίνδυνο για μόνιμες βλάβες (π.χ. ουλές στο δέρμα).
Κίνδυνος για τους ανθρώπους
Η βαρύτητα της νόσου μπορεί να ποικίλλει και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου μετάδοσης του ιού, της ευαισθησίας του ατόμου στον ιό, του φορτίου του ιού στον οποίο εκτίθεται ένα άτομο.
Οι επιπλοκές του mpox σε περιοχές όπου είναι πιο συνηθισμένο περιλαμβάνουν:
- εγκεφαλίτιδα
- βακτηριακές λοιμώξεις του δέρματος
- αφυδάτωση
- φλόγωση της μεμβράνης των βλεφάρων
- φλεγμονή του κερατοειδούς
- πνευμονία
- μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως παραμορφωτικές ουλές και μόνιμες βλάβες του κερατοειδούς.
Το ποσοστό θνησιμότητας του mpox κυμαίνεται από 0-11% με τα μικρά παιδιά να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα επίσης διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσου και οι οροθετικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν πιο σοβαρά συμπτώματα.
Πώς εξαπλώνεται η ευλογιά των πιθήκων
Το MPXV μεταδίδεται σε ανθρώπους μέσω στενής επαφής με μολυσμένα ζώα ή ανθρώπους ή αγγίζοντας υλικά μολυσμένα από ιούς. Εισέρχεται στο σώμα μέσω (συχνά αόρατων) τραυματισμών ή πληγών στο δέρμα ή στους βλεννογόνους. Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να μεταδοθεί από το ένα άτομο στο άλλο κατά τη σεξουαλική επαφή και ο κίνδυνος μόλυνσης αυξάνεται μετά τη σεξουαλική έκθεση.
Εμβολιασμός και θεραπεία
Οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν πλήρως από το mpox χωρίς θεραπεία. Η θεραπεία είναι πρωτίστως συμπτωματική και υποστηρικτική (ανακούφιση πυρετού, φαγούρα στο δέρμα, πόνος και ενυδάτωση), συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης και θεραπείας σχετικών βακτηριακών λοιμώξεων.
Αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένο εμβόλιο για το mpox, το εμβόλιο της ευλογιάς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προστασία ατόμων που εκτίθενται στον ιό. Αφού εμβολιαστούν, οι άνθρωποι μπορούν ακόμα να μολυνθούν, αλλά η σοβαρότητα της νόσου και ο κίνδυνος νοσηλείας μειώνονται.
Προστατευτικά μέτρα
Όταν κάποιος διαγνωστεί με mpox, είναι σημαντικό να απομονωθεί μέχρι να επουλωθεί πλήρως το εξάνθημά του, καθώς αυτό δείχνει ότι δεν μπορεί πλέον να μεταδώσει την ασθένεια. Οι γενικές συστάσεις προστασίας περιλαμβάνουν:
- Απομονωθείτε στο δωμάτιό σας και μην μοιράζεστε είδη σπιτιού με άλλα μέλη της οικογένειας.
- Αποφύγετε την επαφή με ανοσοκατεσταλμένα άτομα και άλλα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο σοβαρής νόσου έως ότου το εξάνθημα επουλωθεί πλήρως.
- Μπορείτε να φύγετε προσωρινά από το σπίτι σας, αλλά θα πρέπει να φοράτε ιατρική μάσκα προσώπου και να φροντίζετε να καλύπτετε το εξάνθημα πριν βγείτε έξω.
- Διατηρείτε καλή αναπνευστική υγιεινή και υγιεινή των χεριών και φοράτε μάσκα προσώπου όταν έρθετε σε επαφή με άλλα άτομα.
- Αποφύγετε τη σεξουαλική δραστηριότητα έως ότου το εξάνθημα επουλωθεί πλήρως.