Ο έρπης ζωστήρας, είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από την επανενεργοποίηση του ιού που προκαλεί επίσης την ανεμοβλογιά. Ο ιός παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση στο σώμα οποιουδήποτε έχει περάσει ποτέ ανεμοβλογιά και μπορεί να επανενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή.
Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι ο έρπης ζωστήρας είναι μια ασθένεια των ηλικιωμένων και δεν το σκεφτόμαστε καν μέχρι τα 60 ή τα 70 μας, ειδικά από τη στιγμή που το εμβόλιο συνιστάται εδώ και καιρό για άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι μπορεί να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή, με αφορμή το στρες -φυσικό ή ψυχολογικό.
Έρπης ζωστήρας: Το 86% των ενηλίκων υποτιμά τον κίνδυνο και την σοβαρότητά του
Αυξάνονται τα περιστατικά έρπητα ζωστήρα σε όλες τις ηλικίες
Ξεκινώντας από το 1998, τα ποσοστά έρπητα ζωστήρα αυξήθηκαν σε όλες τις ηλικίες για σχεδόν δύο δεκαετίες, μεταξύ άλλων και για τα άτομα ηλικίας 40 ετών, σύμφωνα με τα στοιχεία των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Τα ποσοστά έχουν σταθεροποιηθεί πρόσφατα, αλλά παραμένουν υψηλότερα από τη δεκαετία του 1990.
Μια μελέτη του 2016 στο περιοδικό Clinical Infectious Diseases διαπίστωσε υπερτετραπλάσια αύξηση σε όλες τις ηλικιακές ομάδες κατά τις τελευταίες έξι δεκαετίες στις ΗΠΑ.
Δεν είναι σαφές γιατί τα ποσοστά έρπητα ζωστήρα έχουν αυξηθεί. Ορισμένοι γιατροί θεωρούν ότι θα μπορούσε να σχετίζεται με το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς, το οποίο άρχισαν να λαμβάνουν τα παιδιά μετά την εισαγωγή του το 1995. Με λιγότερους ιούς που προκαλούν ανεμοβλογιά να κυκλοφορούν στον γενικό πληθυσμό, οι άνθρωποι δεν εκτέθηκαν τόσο πολύ σε αυτόν και δεν έλαβαν πλέον φυσική ενίσχυση της ανοσίας.
«Δεδομένου ότι έχουμε ουσιαστικά εξαλείψει την ανεμοβλογιά, αυτές οι επαναδιεγέρσεις του ανοσοποιητικού μας συστήματος δεν υπάρχουν πλέον», λέει ο Δρ William Schaffner, καθηγητής λοιμωδών νοσημάτων στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt.
Οι γιατροί που διαφωνούν λένε ότι οι αυξήσεις στα ποοστά παρατηρήθηκαν πριν αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς. Μέρος της αύξησης θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν φάρμακα που μπορεί να καταστέλλουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα, όπως φάρμακα για αυτοάνοσα νοσήματα ή στεροειδή για εξανθήματα ή άλλες καταστάσεις.
Έρπητας ζωστήρας: Γιατί παθαίνουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι κάτω των 50 ετών
Έρπης ζωστήρας: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο και ποιο λιγότερο;
Ο Dr. Donald Dumford, γιατρός λοιμωδών νοσημάτων στην Cleveland Clinic, λέει ότι οι άνθρωποι κάτω των 50 ετών έχουν περίπου το μισό έως το ένα τρίτο λιγότερες πιθανότητες να πάθουν έρπητα ζωστήρα. Ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά όταν είστε πάνω από 70 ετών, λέει. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του CDC, από το 2019, περίπου τέσσερα ανά 1.000 άτομα κάτω των 50 ετών παθαίνουν έρπητα ζωστήρα κάθε χρόνο.
Ο αριθμός αυτός αυξάνεται σε οκτώ ανά 1.000 άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω και σε 10 ανά 1.000 άτομα άνω των 70 ετών. «Κατά τη διάρκεια της ζωής, ένας στους τρεις ανθρώπους θα πάθει έρπητα ζωστήρα», λέει.
Τα στοιχεία για τον έρπητα ζωστήρα είναι χρήσιμα αλλά ελλιπή, επειδή δεν είναι μια ασθένεια που οι γιατροί υποχρεούνται να αναφέρουν στις υγειονομικές αρχές και τα στοιχεία του CDC αφορούν μόνο το 2019, οπότε δεν είναι σαφές πώς ή αν τα ποσοστά έχουν αλλάξει από την πανδημία της Covid-19.
Από τι προκαλείται ο έρπης ζωστήρας
Ο Dumford λέει ότι το έναυσμα είναι συνήθως το φυσιολογικό στρες, είτε πρόκειται για ανάρρωση από άλλη ασθένεια, όπως ο Covid, είτε για βακτηριακή λοίμωξη. Το συναισθηματικό και το κοινωνικό στρες μπορεί επίσης να αποτελέσει έναυσμα.
«Εάν το σώμα είναι απασχολημένο με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος για κάτι άλλο, αυτό είναι μια ευκαιρία για να φυτρώσει ο ιός του ζωστήρα», λέει. Ενώ ο έρπητας ζωστήρας δεν είναι θανατηφόρα ασθένεια και δεν οδηγεί συχνά σε σοβαρές επιπλοκές, ο Dumford λέει ότι μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλίτιδα σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις.
Ορισμένοι γιατροί θεωρούν ότι οι λοιμώξεις Covid-19 μπορεί να προκαλούν αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα που καθιστούν τους ανθρώπους πιο πιθανό να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Covid-19 είχε ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη επαναδραστηριοποίηση του ιού Epstein-Barr, ο οποίος παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση μετά από μια μόλυνση από μονοπυρήνωση.
Οι γιατροί λένε ότι πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες για να διαπιστωθεί αν αυτό ισχύει και για τον έρπητα ζωστήρα. Μια μετα-ανάλυση του 2024 στο Journal of Medical Virology εξέτασε πολλαπλές μελέτες και διαπίστωσε ότι τα άτομα με Covid-19 είχαν 2,16 φορές αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς Covid.
Η θεραπεία
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) δεν συμβουλεύει να κάνετε το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα μέχρι την ηλικία των 50 ετών ή μεγαλύτερη. Συνήθως οι νεότεροι άνθρωποι εμφανίζουν ηπιότερες περιπτώσεις έρπητα ζωστήρα και είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν μεταερπητική νευραλγία ή νευροπαθητικό πόνο στην περιοχή του έρπητα ζωστήρα, ο οποίος μπορεί να διαρκέσει μήνες.
Όμως τα άτομα κάτω των 50 ετών που είναι ανοσοκατεσταλμένα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα και το CDC συνιστά εμβολιασμό για τα άτομα αυτά, υπό την προϋπόθεση ότι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω. Δεν είναι σαφές πόσο καιρό το εμβόλιο προστατεύει από τη μόλυνση.
Οι γιατροί λένε ότι φαίνεται να προσφέρει καλή προστασία για τουλάχιστον έως και μια δεκαετία. Επί του παρόντος, το CDC δεν συνιστά αναμνηστικό εμβόλιο μετά το αρχικό σχήμα των δύο εμβολίων.
Ο Δρ Kenneth Schmader, καθηγητής ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Duke και ειδικός στον έρπητα ζωστήρα, λέει ότι συχνά τον ρωτούν νεότεροι άνθρωποι αν πρέπει να κάνουν το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα. Η απάντησή του είναι ότι δεν συνιστάται ούτε είναι απαραίτητο, εκτός εάν είναι ανοσοκατεσταλμένοι. «Καλό είναι να το κάνετε όταν ο κίνδυνος είναι υψηλότερος, όχι χαμηλότερος».