Τα ποσοστά εγκεφαλικών επεισοδίων αυξάνονται, με πάνω από μισό εκατομμύριο Αμερικανούς να παθαίνουν το πρώτο τους εγκεφαλικό κάθε χρόνο. Εφόσον όμως έως και το 80% των εγκεφαλικών επεισοδίων μπορεί να προληφθούν, γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό να κατανοήσετε και να μετριάσετε τους παράγοντες κινδύνου σας.
Αυτό τουλάχιστον ισχύει σύμφωνα με την American Stroke Association, η οποία αυτή την εβδομάδα κυκλοφόρησε τις πρώτες εδώ και μία δεκαετία νέες κλινικές οδηγίες για τα εγκεφαλικά.
Εγκεφαλικό: Τα προειδοποιητικά συμπτώματα που εμφανίζοναι 90 ημέρες πριν εκδηλωθεί
Οι «Οδηγίες του 2024 για την Πρωτογενή Πρόληψη του Εγκεφαλικού», που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Stroke και αντικαθιστούν την έκδοση του 2014, εστιάζει στον εντοπισμό και τη διαχείριση παραγόντων κινδύνου -ιδιαίτερα για τις γυναίκες- και υπογραμμίζουν συμπεριφορές υγιεινού τρόπου ζωής που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
«Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να μειωθεί η εμφάνιση εγκεφαλικού και σχετιζόμενου με εγκεφαλικό θανάτου είναι η πρόληψη του πρώτου εγκεφαλικού, που αναφέρεται ως πρωτογενής πρόληψη», δήλωσε η πρόεδρος της ομάδας συγγραφής των οδηγιών, Cheryl D. Bushnell.
«Ορισμένοι πληθυσμοί έχουν αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, είτε οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες, στον τρόπο ζωής, σε βιολογικούς παράγοντες ή/και σε κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας. Σε αρκετές περιπτώσεις, ωστόσο, οι άνθρωποι δεν λαμβάνουν τον κατάλληλο έλεγχο για τον προσδιορισμό του κινδύνου τους», συμπλήρωσε.
Τι είναι το εγκεφαλικό
Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο είναι αυτό που συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο σπάσει ή μπλοκαριστεί από θρόμβο αίματος, διακόπτοντας τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο.
Ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο για να λειτουργήσει σωστά, με αποτέλεσμα εγκεφαλική βλάβη που, ανάλογα με τη σοβαρότητα, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στη σκέψη, την ομιλία, το περπάτημα ή άλλη αναπηρία. Το εγκεφαλικό είναι η πέμπτη κύρια αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα σχεδόν 160.000 θανάτους ετησίως.
Παράγοντες κινδύνου για τις γυναίκες
Για πρώτη φορά, οι κατευθυντήριες γραμμές για το εγκεφαλικό περιλαμβάνουν συγκεκριμένες συστάσεις και σκιαγραφούν παράγοντες κινδύνου– που είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτοι αλλά χρήσιμο να ενημερώνονται για λόγους πρόληψης και παρακολούθησης- για τις γυναίκες. Αυτοί περιλαμβάνουν:
- Προεκλαμψία (υψηλή αρτηριακή πίεση) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- Άλλες επιπλοκές της εγκυμοσύνης συμπεριλαμβανομένου του πρόωρου τοκετού
- Ενδομητρίωση
- Χρήση από του στόματος αντισυλληπτικών
- Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (πριν από 40)
- Πρώιμη εμμηνόπαυση (πριν από τα 45)
- Σοβαρά αγγειοκινητικά συμπτώματα (όπως εξάψεις) στην εμμηνόπαυση
- Λήψη θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης που περιέχει οιστρογόνα για την εμμηνόπαυση μετά την ηλικία των 60 ετών περισσότερα από 10 χρόνια μετά τη φυσική εμμηνόπαυση
- Λήψη οιστρογόνων, ως τρανς γυναίκα ή άτομο με διαφορετικό φύλο, για επιβεβαίωση του φύλου
Παράγοντες κινδύνου για όλους
Οι πιο συνηθισμένες, πιο ελεγχόμενες συμπεριφορές τρόπου ζωής -που ονομάζονται μετρήσεις καρδιαγγειακής υγείας του Life’s Essential 8 από το Stroke Association– θα γίνουν, όταν αφεθούν ανεξέλεγκτοι, παράγοντες που είναι γνωστοί κίνδυνοι εγκεφαλικού. Αυτοί περιλαμβάνουν:
- Κακή διατροφή
- Κάπνισμα
- Καθιστική ζωή
- Υπερβολικό βάρος
- Κακός ύπνος
- Υψηλή χοληστερόλη
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Υψηλό σάκχαρο στο αίμα
Εγκεφαλικό: Ποια ομάδα αίματος αυξάνει έως και 16% τον κίνδυνο σε άτομα κάτω των 60
Για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων, οι νέες κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν:
- Να υιοθετήσετε μια μεσογειακή διατροφή, που αποτελείται κυρίως από φρούτα, λαχανικά, φασόλια, ξηρούς καρπούς, δημητριακά ολικής αλέσεως και ελαιόλαδο και ελάχιστες ποσότητες γαλακτοκομικών, αυγών, ψαριών και πουλερικών -ακόμα και αν δεν έχετε άλλους παράγοντες κινδύνου
- Να κάνετε τουλάχιστον 150 λεπτά εβδομαδιαίως μέτριας έντασης αερόβια δραστηριότητα ή 75 λεπτά εβδομαδιαία έντονη αερόβια δραστηριότητα -ή συνδυασμό και των δύο- κατανεμημένη όλη την εβδομάδα
- Να κοιμάστε αρκετά
- Να απέχετε/διακόψετε το κάπνισμα
- Να παρακολουθείτε την χοληστερόλη, την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να τα διατηρείτε σε υγιή όρια.
Τι άλλο μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε ένα εγκεφαλικό;
Όσον αφορά την πρόληψη του εγκεφαλικού, η κατευθυντήρια γραμμή τονίζει την ανάγκη για αξιολόγηση κινδύνου -και με τη χρήση υπολογιστή αξιολόγησης κινδύνου που υπολογίζει τον κίνδυνο 10 και 30 ετών για εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή νόσο από την ηλικία των 30 ετών. Η γνώση των αποτελεσμάτων μπορεί να βοηθήσει στην ενημέρωση των αποφάσεων προληπτικής θεραπείας.
Μπορεί να σας βοηθήσει να γνωρίζετε τις νέες θεραπευτικές επιλογές -όπως τα φάρμακα GLP-1 για τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού σε άτομα με διαβήτη και υψηλό κίνδυνο καρδιακής νόσου- και να ρωτήσετε το γιατρό σας για το τι μπορεί να είναι σωστό για εσάς.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τα προειδοποιητικά σημάδια ενός εγκεφαλικού. Η American Stroke Association χρησιμοποιεί το ακρωνύμιο FAST –για την πτώση του προσώπου, την αδυναμία των χεριών, τη δυσκολία ομιλίας και τον χρόνο να καλέσετε το 166, γρήγορα.
«Η εφαρμογή των συστάσεων αυτής της κατευθυντήριας γραμμής θα βοηθούσε να μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος των ατόμων να υποστούν ένα πρώτο εγκεφαλικό», σημείωσε η Bushnell.
Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο: Τα βασικά συμπτώματα, οι πρώτες βοήθειες και τα μέτρα πρόληψης
Επιπλέον, υπάρχει ένα πλεονέκτημα: «Οι περισσότερες στρατηγικές που προτείνουμε για την πρόληψη του εγκεφαλικού θα βοηθήσουν επίσης στη μείωση του κινδύνου άνοιας, μιας άλλης σοβαρής κατάστασης υγείας που σχετίζεται με αγγειακά προβλήματα στον εγκέφαλο», κατέληξε.