Οι επιστήμονες σημειώνουν σημαντική πρόοδο στη θεραπεία του διαβήτη, αντικαθιστώντας τα κρίσιμα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη που καταστρέφονται από την ασθένεια. Μία τέτοια θεραπεία έλαβε πρόσφατα και μία γυναίκα στις ΗΠΑ, αλλάζοντας τη ζωή της προς το καλύτερο.
Για αρκετά χρόνια, η Amanda Smith και ο σύζυγός της έμεναν ξύπνιοι τη νύχτα εξαιτίας ενός βόμβου -μιας ειδοποίησης ότι το σάκχαρό της ήταν πολύ υψηλό ή πολύ χαμηλό. Όταν συνέβαινε αυτό, έπινε χυμό από τα αμέτρητα κουτιά που ήταν αποθηκευμένα στο κομοδίνο της ή ρύθμιζε την αντλία της για να απελευθερώσει μια δόση ινσουλίνης.
Η Smith, μια 35χρονη νοσοκόμα, έχει διαβήτη τύπου 1, ο οποίος εξαφανίζει κρίσιμα κύτταρα νησιδίων στο πάγκρεας που παράγουν ινσουλίνη. Χωρίς αυτά, η Smith βασιζόταν σε ινσουλίνη και σε συνεχή επαγρύπνηση για να παραμείνει στη ζωή. «Πρέπει να προσέξεις τον διαβήτη σου, αλλιώς θα πεθάνεις», λέει η ίδια στη Washington Post.
Η θεραπεία για τον διαβήτη με βλαστοκύτταρα που εξάλειψε την ανάγκη για ινσουλίνη
Την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου του 2023, οι γιατροί μεταμόσχευσαν κύτταρα νησιδίων αντικατάστασης, που αναπτύχθηκαν σε εργαστήριο από εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, σε ένα αιμοφόρο αγγείο που τροφοδοτεί το ήπαρ της ασθενούς. Μέχρι τον Αύγουστο, δεν χρειαζόταν πλέον ινσουλίνη. Την παρήγαγαν τα νέα της κύτταρα.
«Νιώθω ξανά φυσιολογική», λέει η ίδια. Η Smith βρίσκεται στην πρώτη γραμμή ενός ιατρικού πειράματος που επιδιώκει να θεραπεύσει τη βασική αιτία του διαβήτη αντικαθιστώντας τα κύτταρα που καταστρέφει η ασθένεια.
Είναι ένα βασικό βήμα προς τα εμπρός στη μακρά προσπάθεια ανάπτυξης μιας θεραπείας για τον διαβήτη και πρωτοποριακό ώστε να επιτευχθεί επιτέλους η «ιδέα της επιστημονικής φαντασίας» που έχει τυλίξει το πεδίο των βλαστοκυττάρων για περισσότερες από δύο δεκαετίες.
Τα βλαστοκύτταρα έχουν την αξιοσημείωτη ικανότητα να εξελίσσονται σε οποιοδήποτε κύτταρο ή ιστό στο σώμα, και οι επιστήμονες ονειρευόντουσαν από καιρό να εκμεταλλευτούν την αναγεννητική τους δύναμη για να επιδιορθώσουν τη βλάβη που προκαλείται από ασθένεια ή τραυματισμό.
Σημαντική επιτυχία στην κλινική δοκιμή που συμμετείχε η Smith
Η Smith είναι μία από τους 12 ασθενείς που έχουν λάβει μια πλήρη δόση κυττάρων νησιδίων που δημιουργήθηκαν σε εργαστήριο από βλαστοκύτταρα. Έντεκα από τους ασθενείς στην κλινική δοκιμή μείωσαν δραστικά τη λήψη ινσουλίνης ή διέκοψαν εντελώς, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε συνεδρίαση της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας τον Ιούνιο.
Παρά τις υποσχέσεις, όμως, η θεραπεία που αναπτύχθηκε από την Vertex Pharmaceuticals παραμένει σε πρώιμα στάδια και πολλοί ειδικοί τη θεωρούν σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, αλλά όχι προς το τέλος.
Κανείς δεν γνωρίζει πόσο καιρό αυτά τα κύτταρα θα συνεχίσουν να παράγουν ινσουλίνη ή αν η θεραπεία είναι μακροπρόθεσμα ασφαλής μέχρι να δοκιμαστεί και να παρακολουθηθεί σε περισσότερους ασθενείς, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για να εμποδίσουν την απόρριψη των ξένων κυττάρων.
Για παράδειγμα, ένας ασθενής πέθανε από λοίμωξη που προκλήθηκε από επιπλοκή της χειρουργικής επέμβασης, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, που ήταν μεταξύ των παραγόντων που συνέβαλαν στο θάνατο του ασθενούς.
«Η ζωή μου άλλαξε»
Για την Amanda Smith, ο διαβήτης δεν ήταν μια διαχειρίσιμη ασθένεια. Στοίχειωσε τις μέρες της και θόλωσε το μέλλον της. Ένα μέλος της οικογένειας έχασε ένα χέρι εξαιτίας της ασθένειας.
Η Smith δυσκολευόταν ιδιαίτερα να προβλέψει τα χαμηλά επίπεδα, όταν το σάκχαρό της θα έπεφτε. Μόλις καταλάβαινε ότι συνέβαινε, ήταν πολύ αργά. Προσπαθώντας να αντιστρέψει τα χαμηλά επίπεδα, μπορούσε να φάει πάρα πολλούς υδατάνθρακες, προκαλώντας αύξηση του σακχάρου στο αίμα της.
Ως παιδί, θύμιζε στη μαμά της, η οποία έχει επίσης διαβήτη τύπου 1, να ελέγξει το σάκχαρό της. Μετά άρχισε να ακούει την οικογένειά της να κάνει το ίδιο. Η 9χρονη κόρη της, Ντράγια, δανείζεται το κινητό της μαμάς της για να παίξει παιχνίδια, αλλά τη διακόπτουν οι ειδοποιήσεις. «Έλεγξε το σάκχαρό σου», της υπενθυμίζει η Ντράγια, υποσχόμενη να γίνει γιατρός και να βρει μια θεραπεία.
Η Smith αναπολεί την ησυχία του περασμένου έτους – χωρίς βομβητές, χωρίς ειδοποιήσεις- με κάποια απορία. Η ιατρική της ομάδα αισθάνεται σχεδόν το ίδιο.
«Είναι εκπληκτικό να βλέπεις πώς είναι να ζεις με διαβήτη και έξι μήνες αργότερα, ουσιαστικά να μην τον έχεις», δήλωσε ο Trevor Reichman, διευθυντής του Προγράμματος Μεταμόσχευσης Παγκρέατος στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Η Andrea Norgate, μια νοσοκόμα που εργάζεται μαζί του, παρενέβη: «Είναι το πιο συναρπαστικό πράγμα που έχει συμβεί ποτέ στον κόσμο».
Τρεις φορές την ημέρα, η Smith παίρνει χάπια για να αποτρέψει το ανοσοποιητικό της σύστημα να καταστρέφει τα ξένα κύτταρα. Είχε κάποιες παρενέργειες -έπαθε άφθες και είναι προσεκτική όταν βρίσκεται κοντά σε αρρώστους. Αλλά για την ίδια, όλα αυτά είναι διαχειρίσιμα σε σύγκριση με τις προηγούμενες δυσκολίες και τους κινδύνους του διαβήτη για την υγεία.