Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μια νευροαναπτυξιακή κατάσταση σε παιδιά και εφήβους που εκτείνεται μέχρι την ενηλικίωση έως και τα δύο τρίτα περίπου των περιπτώσεων.
Παγκοσμίως, ο επιπολασμός της υπολογίζεται ότι είναι περίπου 5% σε παιδιά/έφηβους και 2,5% στους ενήλικες. Η ΔΕΠΥ έχει συνδεθεί με διαταραχές διάθεσης και άγχους σε μελέτες παρατήρησης, αλλά δεν είναι γνωστό εάν σχετίζεται αιτιολογικά με άλλες ψυχικές διαταραχές.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMJ Mental Health, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για πολλά κοινά και σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι σχετίζεται με μείζονα κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες, διατροφική διαταραχή με τη μορφή της νευρικής ανορεξίας και απόπειρες αυτοκτονίας. Βάσει αυτών, ερευνητές συστήνουν επαγρύπνηση από τους επαγγελματίες υγείας σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν αυτές τις διαταραχές αργότερα.
Ποια προβλήματα ψυχικής υγείας εξετάστηκαν για τη σχέση τους με τη ΔΕΠΥ
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την Μεντελιανή τυχαιοποίηση, μια τεχνική που χρησιμοποιεί γενετικές παραλλαγές ως υποδοχείς για έναν συγκεκριμένο παράγοντα κινδύνου -στην περίπτωση αυτή, τη ΔΕΠΥ- για να αποκτήσουν γενετικά στοιχεία για την υποστήριξη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος- σε αυτή τη μελέτη, επτά κοινά θέματα ψυχικής υγείας. Αυτά ήταν:
- μείζονα κλινική κατάθλιψη,
- διπολική διαταραχή,
- αγχώδης διαταραχή,
- σχιζοφρένεια,
- διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD),
- νευρική ανορεξία,
- και τουλάχιστον μία απόπειρα αυτοκτονίας.
Αρχικά, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνική για να καθορίσουν πιθανούς δεσμούς μεταξύ της ΔΕΠΥ και των επτά διαταραχών. Στη συνέχεια, την χρησιμοποίησαν για να δουν εάν οι διαταραχές που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι υπεύθυνες για τα αποτελέσματα που εντοπίστηκαν στην πρώτη ανάλυση.
Τέλος, συγκέντρωσαν τα δεδομένα και από τις δύο αναλύσεις για να υπολογίσουν τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της ΔΕΠΥ. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι δεν υπήρχαν στοιχεία για αιτιώδη σχέση μεταξύ της ΔΕΠΥ και της διπολικής διαταραχής, του άγχους ή της σχιζοφρένειας.
Ωστόσο, υπήρχαν στοιχεία για αιτιώδη σύνδεση με αυξημένο κίνδυνο νευρικής ανορεξίας (28%) και στοιχεία ότι η ΔΕΠΥ προκαλούσε (9% αυξημένο κίνδυνο) και προκλήθηκε από (76% αυξημένο κίνδυνο), μείζονα κλινική κατάθλιψη.
Μετά την προσαρμογή για την επίδραση της μείζονος κατάθλιψης, προέκυψε μια άμεση αιτιώδης συσχέτιση τόσο με την απόπειρα αυτοκτονίας (30% αυξημένος κίνδυνος) όσο και με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (18% αυξημένος κίνδυνος).
Τι πρέπει να προσέχουν οι γιατροί όταν παρακολουθούν θεραπευτικά άτομα με ΔΕΠΥ
Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι ενώ η Μεντελιανή τυχαιοποίηση είναι λιγότερο επιρρεπής από τις μελέτες παρατήρησης στην επιρροή μη μετρήσιμων παραγόντων και της αντίστροφης αιτιότητας –όπου η ΔΕΠΥ θα μπορούσε να είναι συνέπεια των διαφόρων διαταραχών που μελετήθηκαν και όχι το αντίστροφο– δεν έρχεται χωρίς περιορισμούς.
Για παράδειγμα, το ίδιο γονίδιο μπορεί να συσχετιστεί με διαφορετικά χαρακτηριστικά, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον εντοπισμό της σχετικής αιτιώδους επίδρασης, επισημαίνουν. Επιπλέον, στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν μόνο άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής, επομένως τα ευρήματα ενδέχεται να μην ισχύουν για άλλες εθνότητες.
Ωστόσο, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα ευρήματά τους θα πρέπει να ενθαρρύνουν τους κλινικούς γιατρούς να είναι πιο προνοητικοί όταν θεραπεύουν άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
«Αυτή η μελέτη ανοίγει νέες ιδέες για τα μονοπάτια μεταξύ ψυχιατρικών διαταραχών. Έτσι, στην κλινική πράξη, οι ασθενείς με ΔΕΠΥ θα πρέπει να παρακολουθούνται για τις ψυχιατρικές διαταραχές που περιλαμβάνονται σε αυτή τη μελέτη και θα πρέπει να ληφθούν προληπτικά μέτρα εάν είναι απαραίτητο», γράφουν.