Ο ύπνος και η χοληστερίνη είναι πιο συνδεδεμένα από όσο μπορεί να νομίζετε. Έρευνα δείχνει ότι τόσο ο ανεπαρκής όσο και ο υπερβολικός ύπνος μπορούν να διαταράξουν τον μεταβολισμό της χοληστερίνης, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις. Η κακή ποιότητα ύπνου έχει συνδεθεί με υψηλότερη «κακή» χοληστερίνη και χαμηλότερη «καλή» χοληστερίνη, ενώ η χρόνια στέρηση ύπνου μπορεί να αλλάξει βασικές ορμόνες που ρυθμίζουν τα επίπεδα των λιπιδίων.
Το «επώδυνο» σύμπτωμα στα πόδια που δείχνει φραγμένες αρτηρίες και υψηλή χοληστερίνη
Πώς επηρεάζει ο ύπνος τα επίπεδα της χοληστερίνης στον οργανισμό μας;
Ο ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της συνολικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ρύθμισης των επιπέδων χοληστερίνης. Είτε κοιμάστε πολύ λίγο είτε πολύ, η ικανότητα του σώματός σας να εξισορροπεί την «καλή» και την «κακή» χοληστερίνη μπορεί να διαταραχθεί, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
Έρευνα δείχνει ότι η κακή ποιότητα ύπνου και η ακανόνιστη ρουτίνα στον ύπνο μπορούν να οδηγήσουν σε μεταβολικές ανισορροπίες, επηρεάζοντας τον μεταβολισμό της χοληστερίνης και την καρδιαγγειακή υγεία.
Οι φυσιολογικές τιμές στους ενήλικες για χοληστερόλη και τριγλυκερίδια πρέπει να είναι:
- Ολική χοληστερόλη: κάτω από 200 mg/dL
- LDL χοληστερόλη: λιγότερο από 100 mg/dL, ή κάτω από 70 mg/dL για άτομα με καρδιακή νόσο ή διαβήτη
- HDL χοληστερόλη: 40 mg/dL ή υψηλότερη για τους άνδρες, 50 mg/dL ή υψηλότερη για τις γυναίκες
- Τριγλυκερίδια: λιγότερο από 150 mg/dL Η υψηλή LDL
Η «κακή» χοληστερίνη, προκαλεί τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες σας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή νόσο. Η HDL είναι η «καλή» χοληστερίνη επειδή βοηθά στην απομάκρυνση της LDL για την πρόληψη καρδιακών παθήσεων. Τα υψηλά τριγλυκερίδια μπορεί επίσης να προκαλέσουν συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες σας.
Υψηλή χοληστερίνη: Συμπτώματα
Η υψηλή χοληστερίνη, ή αλλιώς υπερχοληστερολαιμία, που συχνά αποκαλείται «σιωπηλή» πάθηση, συνήθως δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Πολλοί άνθρωποι παραμένουν δεν γνωρίζουν ότι έχουν αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης μέχρι να εμφανίσουν σοβαρές επιπλοκές, όπως καρδιακές προσβολές ή εγκεφαλικά επεισόδια. Επομένως, οι τακτικές αιματολογικές εξετάσεις είναι απαραίτητες για την ανίχνευση και τον έλεγχο. Παρόλα αυτά, όμως, σε σπάνιες περιπτώσεις τα εξαιρετικά υψηλά επίπεδα χοληστερίνης μπορούν να οδηγήσουν σε συμπτώματα όπως:
- Ξανθελάσματα ματιών: Αυτές είναι λιπαρές εναποθέσεις που σχηματίζονται κάτω από το δέρμα, παρουσιάζοντας ως κιτρινωπές κηλίδες ή οζίδια, συνήθως γύρω από τα μάτια, τους αγκώνες, τα γόνατα ή τους τένοντες.
- Γκριζόλευκος δακτύλιος γύρω από το μάτι: Αυτή η πάθηση περιλαμβάνει έναν γκριζωπό-λευκό δακτύλιο γύρω από τον κερατοειδή του ματιού, που συχνά συνδέεται με υψηλά επίπεδα χοληστερίνης.
Δεδομένης της έλλειψης εμφανών συμπτωμάτων, είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τα επίπεδα χοληστερίνης με τακτικούς ελέγχους, ειδικά εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό υψηλής χοληστερίνης, κακή διατροφή, αν δεν αθλείστε ή αν καπνίζετε. Η έγκαιρη ανίχνευση και η διαχείριση μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Χαμηλή χοληστερίνη: Συμπτώματα
Η χαμηλή χοληστερίνη, ή υποχοληστερολαιμία, συχνά δεν παρουσιάζει εμφανή συμπτώματα. Ωστόσο, όταν εμφανίζονται συμπτώματα, μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Κατάθλιψη και άγχος: Ορισμένες μελέτες δείχνουν σύνδεση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων χοληστερίνης και των διαταραχών της διάθεσης, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και του άγχους.
- Κόπωση και μυϊκή αδυναμία: Άτομα με εξαιρετικά χαμηλή χοληστερίνη μπορεί να εμφανίσουν γενική κόπωση και μυϊκή αδυναμία.
- Πεπτικά προβλήματα: Παθήσεις όπως η αβηταλιποπρωτεϊναιμία, μια σπάνια γενετική διαταραχή που προκαλεί χαμηλή χοληστερίνη, μπορεί να οδηγήσουν σε δυσαπορρόφηση λίπους, με αποτέλεσμα διάρροια και κοιλιακή δυσφορία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα συμπτώματα δεν είναι αποκλειστικά για τη χαμηλή χοληστερίνη και μπορεί να σχετίζονται με διάφορες άλλες καταστάσεις υγείας.
Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν κοιμόμαστε
Ο ύπνος είναι μια περίοδος κατά την οποία το σώμα σας επαναφορτίζεται και κάνει αποκατάσταση. Απελευθερώνει ορμόνες που βοηθούν τους ιστούς και τα κύτταρά σας να επιδιορθωθούν μετά το στρες των ωρών που είστε ξύπνιοι. Η αρτηριακή σας πίεση πέφτει, ο καρδιακός σας ρυθμός επιβραδύνεται και η αναπνοή σας χαλαρώνει. Η καρδιά σας ανακάμπτει από τη σκληρή δουλειά της κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Οι περισσότεροι ενήλικες πρέπει να στοχεύουν σε 7-9 ώρες ποιοτικού ύπνου κάθε βράδυ. Τι συμβαίνει αν δεν ξεκουράζεστε αρκετά; Μπορεί να αναπτύξετε προβλήματα υγείας που μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλή χοληστερίνη.
Ξεκίνησε η αποστολή SMS για δωρεάν εξετάσεις καρδιαγγειακών νοσημάτων
Χοληστερίνη και ύπνος
Σε μελέτη 2.705 ενηλίκων, τα άτομα που έτειναν να κοιμούνται πολύ λίγο κάθε βράδυ ήταν πιο πιθανό να έχουν υψηλά τριγλυκερίδια και χαμηλή HDL χοληστερόλη, δηλαδή «καλή», χοληστερίνη, αν και τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης, ή «κακής» χοληστερίνης τους δεν επηρεάστηκαν από τον ύπνο τους. Τα άτομα που κοιμόντουσαν 8 ώρες τη νύχτα είχαν τα υψηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης.
Πώς επηρεάζει η διάρκεια και η ποιότητα ύπνου τη χοληστερίνη;
Αν δεν κοιμάστε αρκετά, οι βασικές ορμόνες μπορεί να απορρυθμιστούν. Το σώμα σας μπορεί να παράγει πάρα πολλή από την ορμόνη του στρες κορτιζόλη και την ορμόνη γκρελίνη που ενισχύει την όρεξη, αλλά πολύ λίγη λεπτίνη, η οποία ρυθμίζει το σωματικό βάρος. Αυτή η ορμονική ανισορροπία μπορεί να οδηγήσει και τη χοληστερίνη σας εκτός ισορροπίας.
Η κακή ποιότητα ύπνου μπορεί επίσης να επηρεάσει τη χοληστερίνη. Άτομα με διακεκομμένο ύπνο λόγω υπνικής άπνοιας – όταν η αναπνοή σταματά και ξεκινά κατά τη διάρκεια της νύχτας – συχνά έχουν υψηλή ολική χοληστερίνη, LDL χοληστερόλη και τριγλυκερίδια στο αίμα τους, και χαμηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης. Τα άτομα με υπνική άπνοια τείνουν επίσης να είναι υπέρβαρα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε υψηλή χοληστερίνη.
Πώς επηρεάζει ο ύπνος τον μεταβολισμό της χοληστερίνης
Η μελέτη του 2020 με τίτλο Sleep Disturbance Induces Increased Cholesterol Level by NR1D1 Mediated CYP7A1 Inhibition διερευνά τη σχέση μεταξύ της στέρησης ύπνου και του μεταβολισμού της χοληστερίνης, ρίχνοντας φως στο πώς ο διαταραγμένος ύπνος μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολικές ανισορροπίες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι διαταραχές του ύπνου αύξησαν σημαντικά τα επίπεδα χοληστερίνης στον ορό, ενώ ταυτόχρονα μείωσαν τη χοληστερίνη λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL).
Η μελέτη εντόπισε το NR1D1, ένα γονίδιο του κιρκάδιου ρολογιού, ως βασικό ρυθμιστή αυτής της διαδικασίας. Η στέρηση ύπνου οδήγησε σε αξιοσημείωτη μείωση της έκφρασης του NR1D1, η οποία με τη σειρά της κατέστειλε το CYP7A1, ένα ένζυμο κρίσιμο για τη μετατροπή της χοληστερίνης σε χολικά οξέα. Αυτή η αναστολή συνέβαλε στη συσσώρευση χοληστερίνης στο ήπαρ, έναν παράγοντα που συνδέεται με τα πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ανεπαρκής ύπνος
Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επηρεάσει τη χοληστερίνη με διαφορετικούς τρόπους σε άνδρες και γυναίκες. Σε μεγάλη μελέτη, οι άνδρες που κοιμόντουσαν λιγότερο από 6 ώρες τις περισσότερες νύχτες είχαν υψηλότερη LDL χοληστερόλη, ενώ οι γυναίκες που κοιμόντουσαν το ίδιο είχαν χαμηλότερη LDL χοληστερόλη. Επιπλέον, άνδρες και γυναίκες που ροχάλιζαν παρουσίασαν χαμηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης.
Ο ανεπαρκής ύπνος ή τα ξενύχτια μπορεί επίσης να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερίνης. Σε άλλη μελέτη, ποντίκια που είχαν στερηθεί τον ύπνο εμφάνισαν υψηλότερη χοληστερίνη στο αίμα και αυξημένη συσσώρευση χοληστερόλης στο ήπαρ. Τα ίδια ποντίκια είχαν χαμηλότερα επίπεδα ενός ηπατικού ενζύμου που βοηθά στην επεξεργασία της χοληστερόίνης. Επιπλέον, παρουσίασαν μειώσεις σε δύο ορμόνες, τη λεπτίνη και τη ρεζιστίνη, που σχετίζονται με τον μεταβολισμό και την όρεξη.
Υπερβολικός ύπνος
Ο υπερβολικός ύπνος μπορεί επίσης να επηρεάσει τη χοληστερίνη. Σε μελέτη στην Ιαπωνία, γυναίκες που κοιμόντουσαν 8 ή περισσότερες ώρες τη νύχτα είχαν χαμηλότερη HDL χοληστερόλη. Επίσης, γυναίκες που κοιμόντουσαν λιγότερο από 5 ή πάνω από 8 ώρες είχαν υψηλά τριγλυκερίδια. Στους άνδρες, ο πολύ λίγος ύπνος αύξησε τον κίνδυνο υψηλής LDL χοληστερόλης, σε σύγκριση με όσους κοιμόντουσαν 8 ή περισσότερες ώρες. Σε άλλη μελέτη στην Κίνα, ηλικιωμένοι που κοιμόντουσαν 9 ή περισσότερες ώρες είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα υψηλών τριγλυκεριδίων και παχυσαρκίας.
Πώς να βελτιώσετε τον ύπνο σας
Για να διασφαλίσετε ότι κοιμάστε αρκετά και ποιοτικά κάθε βράδυ:
- Ορίστε σταθερές ώρες ύπνου και αφύπνισης.
- Κοιμηθείτε 7-8 ώρες ύπνου κάθε βράδυ.
- Μην κοιμάστε λιγότερο τις καθημερινές με σκοπό να αναπληρώσετε τις ώρες που χάσατε τα Σαββατοκύριακα.
- Κρατήστε το υπνοδωμάτιό σας δροσερό, σκοτεινό και ήσυχο. Χρησιμοποιήστε ανεμιστήρα, κουρτίνες συσκότισης ή ωτοασπίδες αν χρειάζεται.
- Διαβάστε ένα βιβλίο ή κάντε ένα ζεστό μπάνιο πριν τον ύπνο.
- Μην αφήνετε το κινητό σας δίπλα στο κρεβάτι, καθώς μπορεί να σας αποσπάσει την προσοχή.
- Αποφύγετε τα βαριά γεύματα πριν τον ύπνο.
- Περιορίστε το αλκοόλ, την καφεΐνη και τη νικοτίνη, που μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο.
- Κάντε ήπιες διατάσεις πριν τον ύπνο για να μειώσετε το άγχος.
- Αν αισθάνεστε αγχωμένοι για την επόμενη μέρα, γράψτε μια λίστα με τις υποχρεώσεις σας και αφήστε τη στο κομοδίνο σας.
Υπνωτικά και ύπνος
Πρωινό ξύπνημα: 5 τρόποι για να ξυπνάτε ευκολότερα και να έχετε περισσότερη ενέργεια
Τα υπνωτικά φάρμακα μπορεί να σας βοηθήσουν προσωρινά σε περιόδους στρες ή αλλαγής ρουτίνας, αλλά για μακροχρόνια βελτίωση του ύπνου, οι υγιεινές συνήθειες είναι η καλύτερη λύση. Αν όμως αντιμετωπίζετε συχνά προβλήματα ύπνου, συμβουλευτείτε έναν γιατρό για πιθανές αιτίες και λύσεις.
Πηγές: WebMD, Frontier, NIH, Mayo Clinic, Healthline (1), Healthline (2)