Η αρτηριακή πίεση μπορεί να είναι «σιωπηλός δολοφόνος» αν δεν παρακολουθείται σωστά. Ξέρετε ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές και πώς να τη μετράτε σωστά για να προστατεύσετε την καρδιά σας;
Τι σημαίνουν οι τιμές της αρτηριακής πίεσης και πώς να χρησιμοποιήσετε σωστά το πιεσόμετρο
Η ιδανική αρτηριακή πίεση είναι λιγότερο από 120 mm Hg για τη συστολική και λιγότερο από 80 mm Hg για τη διαστολική. Η αρτηριακή πίεση μας δείχνει τη συνολική υγεία της καρδιάς μας. Οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης προσφέρουν μία ένδειξη για το πόσο καλά λειτουργεί η καρδιά μας και αν βρίσκεται υπό πίεση.
Είτε βάζετε το πιεσόμετρο στο σπίτι είτε σας παίρνει την πίεση ο γιατρός ή ο φαρμακοποιός σας, το να γνωρίζετε τι σημαίνει η αρτηριακή σας πίεση -και πότε πρέπει να ανησυχείτε- μπορεί να σας βοηθήσει να πάρετε προληπτικά μέτρα. Η υψηλή αρτηριακή πίεση, ή υπέρταση, συχνά αποκαλείται «σιωπηλός δολοφόνος» επειδή μπορεί να περάσει απαρατήρητη μέχρι να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Για να τα αναλύσουμε όλα, ο Αμερικανός καρδιολόγος Luke Laffin, MD, εξηγεί τι σημαίνουν οι συστολικές και διαστολικές μετρήσεις της αρτηριακής σας πίεσης και πότε ορισμένα συμπτώματα απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα.
Υπέρταση: Συμπτώματα
Η υψηλή αρτηριακή πίεση ή υπέρταση δεν παρουσιάζει συνήθως αισθητά συμπτώματα, ακόμη και όταν οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης φτάνουν σε επικίνδυνα υψηλά επίπεδα. Αυτή η ασυμπτωματική φύση της σημαίνει ότι πολλοί δεν γνωρίζουν ότι έχουν υπέρταση μέχρι να ανιχνευθεί κατά τη διάρκεια τακτικών ιατρικών εξετάσεων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά όταν η αρτηριακή πίεση φτάνει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα (όπως 180/120 mm Hg ή υψηλότερα), μπορεί να εμφανιστούν ορισμένα συμπτώματα, όπως:
- Πονοκέφαλοι: Σοβαροί ή παλλόμενοι πονοκέφαλοι.
- Δύσπνοια: Δυσκολία στην αναπνοή ή αίσθημα λαχανιάσματος χωρίς κόπωση.
- Ρινορραγίες: Ανεξήγητες ή συχνές ρινορραγίες.
- Πόνος στο στήθος: Δυσφορία ή πόνος στην περιοχή του στήθους.
- Αλλαγές στην όραση: Θολή όραση ή εμφάνιση κηλίδων.
- Ζάλη: Ελαφριά ζαλάδα ή αίσθηση περιστροφής.
Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι συγκεκριμένα για την υπέρταση και συνήθως δεν εμφανίζονται μέχρι να φτάσει σε επίπεδα απειλητικά για τη ζωή. Δεδομένης της έλλειψης πρώιμων συμπτωμάτων, η τακτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης είναι άκρως σημαντική. Η έγκαιρη ανίχνευση μέσω τακτικών ελέγχων μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση και τον μετριασμό των πιθανών επιπλοκών.
Εάν εμφανίσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, ειδικά εάν συνοδεύονται από μετρήσεις αρτηριακής πίεσης 180/120 mm Hg ή υψηλότερες, ζητήστε ιατρική φροντίδα άμεσα, καθώς αυτό μπορεί να υποδηλώνει υπερτασική κρίση. Ο υγιεινός τρόπος ζωής -που περιλαμβάνει τακτική άσκηση, μια ισορροπημένη διατροφή χαμηλή σε νάτριο και τακτικούς ιατρικούς ελέγχους– μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και τη διαχείριση της υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Τι σημαίνουν οι τιμές που βλέπουμε στο πιεσόμετρο;
Δύο αριθμοί αποτελούν τη μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης. Ο πάνω αριθμός μετρά τη συστολική σας αρτηριακή πίεση και ο κάτω αριθμός μετρά τη διαστολική σας αρτηριακή πίεση.
- Η συστολική αρτηριακή πίεση μετρά τη δύναμη που ασκείται στις αρτηρίες σας όταν η καρδιά σας συστέλλεται και στέλνει αίμα στις αρτηρίες σας.
- Η διαστολική αρτηριακή πίεση μετρά τη δύναμη που ασκείται στις αρτηρίες σας κατά τη διάρκεια της διαστολής, όταν η καρδιά σας είναι σε ανάπαυση και χαλαρώνει μεταξύ των παλμών.
Μαζί, αυτοί οι δύο αριθμοί μπορούν να σας πουν πόσο δυνατά αντλεί (ή συστέλλει) αίμα η καρδιά σας στις αρτηρίες σας και πόσο αργά ή γρήγορα η καρδιά σας γεμίζει ξανά μεταξύ των παλμών. «Μια ιδανική αρτηριακή πίεση θα ήταν λιγότερο από 120 χιλιοστά υδραργύρου (mm Hg) για τη συστολική αρτηριακή πίεση και λιγότερο από 80 mm Hg για τη διαστολική αρτηριακή πίεση», λέει ο Δρ. Laffin, σύμφωνα με το Cleveland Clinic.
Πώς να μετρήσετε σωστά την αρτηριακή πίεση στο σπίτι
Εάν ενδιαφέρεστε να μετρήσετε την αρτηριακή σας πίεση στο σπίτι, ένας γιατρός ή φαρμακοποιός μπορεί να σας κατευθύνει σωστά σχετικά με το πώς να χρησιμοποιήσετε τα πιεσόμετρα καρπού ή μπράτσου.
Όταν μετράτε την αρτηριακή σας πίεση, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι πρέπει να είστε σε ηρεμία, καθισμένοι, με τα πόδια σας επίπεδα στο πάτωμα, την πλάτη σας ίσια και υποστηριζόμενη και το χέρι σας να στηρίζεται στο ύψος της καρδιάς για τρία έως πέντε λεπτά πριν κάνετε την πρώτη μέτρηση.
«Πρέπει να βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε πιει καφέ, δεν έχετε καπνίσει πρόσφατα και ότι η ουροδόχος κύστη σας είναι άδεια, επειδή αυτά είναι όλα πράγματα που μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση», διευκρινίζει ο Δρ. Laffin.
Όταν μετράτε την αρτηριακή σας πίεση στο σπίτι, πρέπει να κάνετε τρεις μετρήσεις –ούτε μία, ούτε δύο, αλλά τρεις μετρήσεις– με διαφορά 30 έως 60 δευτερολέπτων μεταξύ κάθε μέτρησης.
«Είναι σύνηθες να βλέπουμε μια μικρή μείωση από την πρώτη στη δεύτερη μέτρηση και μετά από τη δεύτερη στην τρίτη. Και ο λόγος που το κάνουμε έτσι είναι επειδή τα δεδομένα που χρησιμοποιούμε για να θέσουμε τους στόχους ή τα όρια της αρτηριακής μας πίεσης δεν ελέγχουν απλώς την αρτηριακή πίεση ενός ατόμου μία φορά ή την ελέγχουν όταν κάποιος τρέχει μέσα και κάθεται», εξηγεί ο Δρ. Laffin.
«Όλα γίνονται με έναν πολύ τυποποιημένο τρόπο, οπότε θέλουμε να προσεγγίσουμε αυτή την τυποποίηση κάθε φορά που κάνουμε αυτές τις μετρήσεις, ακόμη και όταν είμαστε στο σπίτι».
Η παρακολούθηση αυτών των αριθμών με την πάροδο του χρόνου μπορεί επίσης να βοηθήσει τον καρδιολόγο σας να καθορίσει τυχόν πιθανές διαγνώσεις σε περίπτωση που εμφανιστούν συμπτώματα ή άλλες ανησυχίες.
«Όποιος έχει προσωπικό ιστορικό υπέρτασης (υψηλής αρτηριακής πίεσης) θα πρέπει να ελέγχει την αρτηριακή του πίεση τουλάχιστον μία φορά κάθε δύο έως τέσσερις εβδομάδες στο σπίτι», δηλώνει ο Δρ. Laffin. «Αλλά αν έχετε κάνει αλλαγές τα φάρμακα, άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής ή έχετε προσωπικό ιστορικό καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου, μπορεί επίσης να είναι σκόπιμο να ελέγχετε την αρτηριακή σας πίεση πιο συχνά».
Τι να κάνετε για να μετρήσετε την αρτηριακή πίεση με ακρίβεια
Η ακριβής μέτρηση της αρτηριακής πίεσης είναι απαραίτητη για τη διάγνωση και τη διαχείριση της υπέρτασης. Οι λανθασμένες κινήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένες μετρήσεις, με πιθανό αποτέλεσμα την εσφαλμένη διάγνωση ή την ακατάλληλη θεραπεία. Για να διασφαλίσετε ακριβείς μετρήσεις, ακολουθήστε αυτές τις οδηγίες:
Προετοιμασία πριν από τη μέτρηση:
- Αποφύγετε την κατανάλωση φαγητού, ορισμένων ουσιών και δραστηριοτήτων: Αποφύγετε να φάτε, να καταναλώσετε καφεΐνη, να καπνίσετε ή να ασκηθείτε τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από τη μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης, καθώς αυτά μπορούν να αυξήσουν προσωρινά τις μετρήσεις.
- Αδειάστε την ουροδόχο κύστη σας: Μια γεμάτη ουροδόχος κύστη μπορεί να αυξήσει ελαφρώς την αρτηριακή πίεση. Βεβαιωθείτε ότι ουρείτε πριν από τη μέτρηση.
- Σωστή τοποθέτηση του σώματος:
◦ Καθίστε σωστά: Καθίστε σε μια καρέκλα με την πλάτη σας ίσια και υποστηριζόμενη. Κρατήστε τα πόδια σας επίπεδα στο πάτωμα και αποφύγετε να σταυρώνετε τα πόδια σας.
◦ Τοποθετήστε σωστά τον βραχίονά σας: Στηρίξτε το χέρι σας σε μια επίπεδη επιφάνεια (όπως ένα τραπέζι) έτσι ώστε το άνω μέρος του βραχίονα να βρίσκεται στο ύψος της καρδιάς. Το περιβραχιόνιο πρέπει να τοποθετείται σε γυμνό δέρμα, όχι πάνω από ρούχα. - Χρήση του πιεσόμετρου:
◦ Τοποθετήστε σωστά το περιβραχιόνιο: Βεβαιωθείτε ότι το περιβραχιόνιο εφαρμόζει σωστά – πολύ σφιχτό ή πολύ χαλαρό μπορεί να επηρεάσει την ακρίβεια. Το φουσκωτό μέρος του περιβραχιονίου πρέπει να καλύπτει περίπου το 75% έως 100% της απόστασης γύρω από το άνω μέρος του βραχίονα.
◦ Μετρήστε την πίεση: Αφού τοποθετήσετε το περιβραχιόνιο, παραμείνετε ακίνητοι και σιωπηλοί κατά τη διάρκεια της μέτρησης. Αποφύγετε να μιλάτε ή να χρησιμοποιείτε ηλεκτρονικές συσκευές. - Χρονοδιάγραμμα και συχνότητα:
◦ Κρατήστε χρονοδιάγραμμα: Μετρήστε την αρτηριακή σας πίεση τις ίδιες ώρες κάθε μέρα, όπως το πρωί και το βράδυ, για να παρακολουθείτε με ακρίβεια τις τάσεις.
◦ Πάρτε πολλές μετρήσεις: Κάντε δύο ή τρεις μετρήσεις, με διαφορά ενός λεπτού, και καταγράψτε όλα τα αποτελέσματα. Ο μέσος όρος αυτών των μετρήσεων μπορεί να παρέχει μια πιο ακριβή αξιολόγηση. - Πρόσθετες συμβουλές:
◦ Βεβαιωθείτε ότι το πιεσόμετρο λειτουργεί σωστά: Περιοδικά, ελέγχετε την ακρίβεια της οικιακής σας συσκευής μέτρησης, ειδικά μετά από οποιαδήποτε φυσική πρόσκρουση ή εάν οι μετρήσεις φαίνονται ασυνήθιστες.
◦ Κρατήστε αρχείο: Διατηρήστε ένα αρχείο των μετρήσεών σας, συμπεριλαμβανομένης της ημερομηνίας και της ώρας, για να το μοιραστείτε με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης για ενημερωμένες ιατρικές αποφάσεις.
Ακολουθώντας αυτές τις οδηγίες, μπορείτε να λάβετε αξιόπιστες μετρήσεις αρτηριακής πίεσης, βοηθώντας στην αποτελεσματική διαχείριση της υγείας σας.
Κατηγορίες αρτηριακής πίεσης
Ανάλογα με το πού ζείτε στον κόσμο, μπορεί να υπάρχουν «διαφορετικά όρια και οδηγίες αρτηριακής πίεσης» που πρέπει να ακολουθήσετε. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, τα όρια της αρτηριακής πίεσης καθορίζονται από μια ομάδα πολλών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας.
Αυτές οι οδηγίες ενημερώθηκαν το 2017 για να δημιουργηθούν χαμηλότερα όρια σε πέντε κατηγορίες, σε μια προσπάθεια μείωσης του κινδύνου καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου. Στοχεύοντας και διατηρώντας χαμηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, η ελπίδα είναι να μειωθεί η βλάβη που προκαλείται στα αιμοφόρα αγγεία όταν η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη με την πάροδο του χρόνου.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αισθάνονται καμία διαφορά ακόμη και όταν η αρτηριακή τους πίεση είναι αυξημένη, και γι’ αυτό την αποκαλούν ‘σιωπηλό δολοφόνο’», εξηγεί ο Δρ. Laffin.
«Για τους περισσότερους ανθρώπους, το σώμα μας είναι σε θέση να προσαρμοστεί πίεση υψηλότερη του φυσιολογικού για μικρές έως μεσαίες χρονικές περιόδους. Αλλά το πρόβλημα είναι οι μακροχρόνιες αυξήσεις της αρτηριακής πίεσης και ο αντίκτυπος που έχει μακροπρόθεσμα — υπερτροφία αριστερής κοιλίας (πάχυνση του καρδιακού μυός), νεφρική νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια — όλα αυτά εκδηλώνονται με την πάροδο των ετών έως δεκαετιών, καθώς συνεχίζετε να έχετε μη θεραπευμένη υψηλή αρτηριακή πίεση».
Φυσιολογική αρτηριακή πίεση
Οι αριθμοί της αρτηριακής πίεσης κάτω από 120/80 mm Hg θεωρούνται εντός του ιδανικού εύρους. Εάν οι μετρήσεις σας εμπίπτουν σε αυτό το εύρος, μπορείτε να διατηρήσετε αυτούς τους αριθμούς εστιάζοντας σε:
- Μια υγιεινή για την καρδιά διατροφή.
- Τακτική άσκηση.
- Επαρκή ύπνο.
Υπόταση (χαμηλή αρτηριακή πίεση)
Μπορείτε επίσης να εμφανίσετε αρτηριακή πίεση χαμηλότερη του φυσιολογικού. Εάν λαμβάνετε συστολικές μετρήσεις μικρότερες από 90 mm Hg, θεωρείται ότι έχετε υπόταση (χαμηλή αρτηριακή πίεση). Αυτό μπορεί να έχει διάφορες αιτίες και μπορεί να οδηγήσει σε ζάλη, λιποθυμία, κόπωση και άλλα συμπτώματα.
«Μερικές φορές, αν έχουμε λοιμώξεις ή είμαστε αφυδατωμένοι, η αρτηριακή μας πίεση μπορεί να είναι χαμηλή», εξηγεί ο Δρ. Laffin. «Εάν έχουμε σημαντική αιμορραγία, η αρτηριακή μας πίεση μπορεί να είναι χαμηλή και αυτό μπορεί να είναι επικίνδυνο, ιδιαίτερα πιο έντονα».
Χωρίς αλλαγές στον τρόπο ζωής και σωστή θεραπεία, η χαμηλή αρτηριακή πίεση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε οξεία νεφρική βλάβη ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση)
Η δεύτερη κατηγορία θεωρείται αυξημένη αρτηριακή πίεση, όταν οι μετρήσεις σας είναι σταθερά μεταξύ 120 και 129 mm Hg συστολική και λιγότερο από 80 mm Hg διαστολική. Τα άτομα που έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν υψηλή αρτηριακή πίεση, εκτός εάν γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής για να βοηθήσουν στη διαχείριση της κατάστασής τους.
Υπέρταση σταδίου 1
Η υπέρταση σταδίου 1 εμφανίζεται όταν οι μετρήσεις της αρτηριακής σας πίεσης εμπίπτουν σταθερά στο εύρος 130 έως 139 mm Hg για τη συστολική ή/και 80 έως 89 mm Hg για τη διαστολική. Εάν εμπίπτετε σε αυτά τα εύρη και έχετε προσωπικό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου, ένας καρδιολόγος μπορεί να συστήσει ή να συνταγογραφήσει ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής ή φάρμακα για την αρτηριακή πίεση για να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής σας πίεσης σε ένα φυσιολογικό εύρος.
Υπέρταση σταδίου 2
Η υπέρταση σταδίου 2 εμφανίζεται όταν οι μετρήσεις της αρτηριακής σας πίεσης είναι σταθερά 140 mm Hg ή υψηλότερες για τη συστολική και 90 mm Hg ή υψηλότερες για τη διαστολική.
«Η καρδιά σας πρέπει να αντλεί ενάντια σε αυτή την πίεση, και αυτή η πίεση μεταφέρεται σε όλα τα όργανά σας, όπως ο εγκέφαλος και τα νεφρά σας», εξηγεί ο Δρ. Laffin. «Η καρδιά πρέπει να συστέλλεται ενάντια σε αυτή την πίεση για να εκτοξεύσει το αίμα. Είναι μυς. Έτσι, αν πρέπει να συστέλλεστε ενάντια σε όλη αυτή την πίεση, η καρδιά σας θα παχύνει και θα βλάψει τον εαυτό της».
Υπερτασική κρίση
Αυτή η τελική κατηγορία είναι η σοβαρά αυξημένη αρτηριακή πίεση. Οτιδήποτε πάνω από 180 mm Hg για τη συστολική ή/και 120 mm Hg για τη διαστολική πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως. Εάν λάβετε μία από αυτές τις μετρήσεις, αισθάνεστε σχετικά καλά και δεν εμφανίζετε νέα συμπτώματα, περιμένετε μερικά λεπτά και επαναλάβετε τις μετρήσεις σας. Εάν λάβετε τα ίδια αποτελέσματα, επικοινωνήστε με έναν γιατρό για αξιολόγηση.
Αλλά εάν εμφανίζετε νέα συμπτώματα που δεν έχετε αισθανθεί ποτέ πριν ή κάτι δεν σας φαίνεται σωστό, το να πάτε στα επείγοντα είναι πιο σημαντικό από το να σταματήσετε για να μετρήσετε την αρτηριακή σας πίεση.
Πότε να πάτε στα επείγοντα
Ο Δρ. Laffin συμβουλεύει να κάνετε καρδιολογικό έλεγχο και να πάτε στα επείγοντα εάν εμφανίσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα και έχετε ιστορικό καρδιακής νόσου ή/και υψηλή αρτηριακή πίεση:
- Πόνο στο στήθος.
- Δύσπνοια.
- Δυσκολία στην αναπνοή.
- Σοβαρό πονοκέφαλο.
- Αδυναμία.
- Αίσθημα λιποθυμίας ή ακραία κόπωση.
- Μπερδεμένη ή τραυλιστή ομιλία.
- Πτώση του προσώπου.
«Δεν υπάρχει συγκεκριμένο όριο αρτηριακής πίεσης πάνω από το οποίο κάποιος πρέπει να πάει στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, αλλά εάν έχετε νέα ανησυχητικά συμπτώματα που δεν έχετε εμφανίσει ποτέ πριν, αυτά είναι ζητήματα όπου σίγουρα πρέπει να σας δουν στο τμήμα επειγόντων περιστατικών αμέσως, ακόμη και αν έχετε φυσιολογική αρτηριακή πίεση και ειδικά αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση», τονίζει ο Δρ. Laffin.
Κάθε δευτερόλεπτο μετράει όταν προσπαθείτε να αποτρέψετε ένα καρδιακό επεισόδιο — και κάθε τι που κάνετε για την πρόληψη θα σας βοηθήσει να βεβαιωθείτε ότι η αρτηριακή σας πίεση εμπίπτει στα ιδανικά εύρη και μπορεί να βοηθήσει πολύ μακροπρόθεσμα.
Πηγές: Cleveland Clinic (1), Mayo Clinic (1), American Heart Association, Cleveland Clinic (2), CDC, Mayo Clinic (2), Health, Blood Pressure UK