Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την εμφάνιση της COVID-19, οι ειδικοί στη δημόσια υγεία λένε ότι το θέμα δεν είναι αν θα έχουμε άλλη πανδημία, αλλά πότε.
Οι ειδικοί μοιράζονται την άποψή τους για το από πού θα μπορούσε να προέλθει η επόμενη πανδημία.
1. Ιοί
Οι ειδικοί επισημαίνουν έναν ιό ως την πιο πιθανή πηγή της επόμενης πανδημίας. Και αυτό γιατί οι περισσότερες σύγχρονες πανδημίες προέρχονται από ιούς -και υπάρχουν πολλοί τύποι ιών που θα μπορούσαν να ευθύνονται για την επόμενη.
«Η άποψή μου είναι ότι η επόμενη πανδημία θα είναι επίσης ένα ιικό παθογόνο που μεταδίδεται μέσω της αναπνευστικής οδού (και όχι με τα κόπρανα/στοματικά ή με την επαφή), κυρίως επειδή η αερομεταφερόμενη/αναπνευστική οδός είναι πιο αποτελεσματική», δήλωσε ο Δρ. Dean Winslow, καθηγητής μολυσματικών ασθενειών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.
«Είτε ένας κορωνοϊός, είτε παραλλαγές του ιού της γρίπης ή της παραγρίπης έχουν πολλές πιθανότητες», σημείωσε ο ειδικός στο Yahoo Life.
Μια πιθανή δεξαμενή για ιούς με δυναμικό πανδημίας είναι τα ζώα και καθώς οι άνθρωποι διεισδύουν περαιτέρω στα ενδιαιτήματα των ζώων μέσω της αποψίλωσης των δασών, θα υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για τους ζωικούς ιούς να προσαρμοστούν στους ανθρώπινους ξενιστές.
Έχουμε ήδη δει πολλά παραδείγματα ιών που κάνουν το άλμα από τα ζώα στον άνθρωπο: Το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS) προήλθε από καμήλες. Το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) προέρχεται από μικρά θηλαστικά. Ο HIV προήλθε από τους χιμπατζήδες. και μια θεωρία για την COVID-19 υποδηλώνει ότι μπορεί να προήλθε από ρακούν.
«Οι ιοί της γρίπης χρησιμοποιούν τα πουλιά ως τη φυσική τους δεξαμενή και ορισμένα στελέχη έχουν προσαρμοστεί στη μετάδοση και τη μόλυνση θηλαστικών (ιδιαίτερα των χοίρων και των ανθρώπων)», λέει ο Δρ. Winslow και προσθέτει:
«Ομοίως, οι κορωνοϊοί είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν κυρίως νυχτερίδες ως την κύρια δεξαμενή τους, αλλά με τον SARS-CoV-2 είδαμε εκτεταμένη μετάδοση μεταξύ άλλων ειδών, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, των ελαφιών και των άγριων και οικόσιτων γατών».
Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι η επόμενη πανδημία είναι πιο πιθανό να προκύψει από έναν ιό που προέρχεται από νυχτερίδες -οι οποίες έχουν το υψηλότερο ποσοστό ζωονοσογόνων ιών μεταξύ των θηλαστικών- τρωκτικά ή πτηνά.
Αλλά τι είδους ιός μπορεί να είναι; Οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν μερικοί πιθανοί ένοχοι, όπως:
- Ιοί γρίπης. Πιθανότατα είστε εξοικειωμένοι με την εποχική γρίπη, αλλά τον περασμένο αιώνα υπήρξαν επίσης τέσσερις πανδημίες γρίπης: η περιβόητη πανδημία της ισπανικής γρίπης το 1918, η πανδημία γρίπης H2N2 το 1957, η πανδημία γρίπης H3N2 το 1968 και η πανδημία γρίπης H1N1 το 2009. Ο Δρ. Allen Cheng, διευθυντής μολυσματικών ασθενειών στο Monash Health, γράφει ότι η γρίπη δεν είναι τόσο μολυσματική όσο άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, αλλά η σύντομη περίοδος επώασης σημαίνει ότι τα κρούσματα μπορούν να εξαπλωθούν γρήγορα. Η Δρ Wafaa El-Sadr, καθηγήτρια επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Mailman του Πανεπιστημίου Κολούμπια, λέει στο Yahoo Life: «Υπάρχει ανησυχία για τη γρίπη και εάν θα μπορούσε να προκύψει ένα νέο στέλεχος γρίπης που θα μπορούσε να είναι θανατηφόρο και θα μπορούσε να προκαλέσει ξέσπασμα σε όλο τον κόσμο. αν όχι πανδημία».
- Κορωνοϊοί. Αυτοί οι ιοί του αναπνευστικού είναι υπεύθυνοι για την πανδημία COVID-19 καθώς και για άλλες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του MERS, που αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 2012, και του SARS, που προκάλεσε παγκόσμια έξαρση το 2003.
- Νέοι ιοί. «Υπάρχουν ορισμένοι ιοί που δεν έχουμε καν ανιχνεύσει ή που δεν γνωρίζουμε ότι έχουν πιθανότητα πανδημίας», λέει στο Yahoo ο Pablo Penaloza-MacMaster, επίκουρος καθηγητής μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Northwestern University Feinberg School of Medicine. «Οπότε πρέπει να έχουμε ανοιχτό μυαλό», τονίζει, υπογραμμίζοντας ότι νέοι ιοί θα μπορούσαν επίσης να σημαίνουν παθογόνα που υπάρχουν ήδη στα ζώα, αλλά δεν έχουν εντοπιστεί σε ανθρώπους.
2. Βακτήρια
Η χολέρα (που προκαλείται από τα βακτήρια Vibrio cholerae) και η βουβωνική πανώλη (που προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis) είναι μερικά από τα πιο διάσημα παραδείγματα του πόσο καταστροφική μπορεί να είναι μια πανδημία. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι σήμερα είναι απίθανο να δούμε πανδημίες αυτής της κλίμακας που προκαλούνται από βακτήρια.
«Αν πάμε πίσω στο 1300, θα δούμε ότι δεν είχαμε πολύ καλές υποδομές και πολύ καλά μέτρα υγιεινής. Αυτή τη στιγμή, υποθέτοντας ότι έχουμε έναν πληθυσμό με πρόσβαση σε καθαρό νερό και ότι υπάρχουν καλά μέτρα υγιεινής, τότε ανεβάζουμε τον πήχη», λέει ο Δρ. Penaloza και προσθέτει:
«Πρέπει να υπάρχει ένα παθογόνο που έχει την ικανότητα να μεταδίδεται σε ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι πλένουν τα χέρια τους και έχουν κατάλληλα μέτρα υγιεινής. Και νομίζω ότι οι ιοί είναι πιο πιθανό να περάσουν αυτό το όριο από άλλα παθογόνα, όπως τα βακτήρια».
Η Δρ. El-Sadr λέει ότι, γενικά, οι περισσότεροι άνθρωποι θα πίστευαν ότι είναι πιθανό να είναι ένας ιός, παρά ένα βακτήριο, αλλά ταυτόχρονα δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατο ένα βακτήριο να είναι η αιτία μιας πανδημίας. Βλέπουμε ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια σε όλο τον κόσμο, σχεδόν σε κάθε χώρα. Και αυτό προκαλεί επίσης πολλές ασθένειες και θνησιμότητα».
Η μικροβιακή αντοχή -δηλαδή όταν μικρόβια όπως βακτήρια και μύκητες αναπτύσσουν την ικανότητα να νικούν τα φάρμακα που έχουν σχεδιαστεί για να τα σκοτώνουν- θεωρείται επείγουσα παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία, με τουλάχιστον 1,27 εκατομμύρια θανάτους να αποδίδονται σε αυτή το 2019.
Αλλά οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτή τη στιγμή η μικροβιακή αντοχή περιορίζεται κυρίως σε νοσοκομεία και εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης.
3. Μύκητες
Ο Δρ. Andrej Spec, ο οποίος ειδικεύεται στις μυκητιασικές λοιμώξεις ως αναπληρωτής διευθυντής της κλινικής ερευνητικής μονάδας μολυσματικών ασθενειών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, δήλωσε στο Yahoo News ότι οι μύκητες αποτελούν μεγάλη απειλή για την υγεία, αλλά είναι χρόνια παρεξηγημένοι.
«Είναι πολύ πιθανό να έχουμε εμφάνιση ενός νέου μύκητα που μπορεί, στα επόμενα 20 χρόνια, να είναι υπεύθυνος για μερικές εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους το χρόνο. Αλλά έχουμε ήδη πολλούς μύκητες που προκαλούν περίπου 100.000 θανάτους το χρόνο, απλώς τους αγνοούμε, γιατί έχουμε αυτή το αφήγημα ότι οι μύκητες είναι σπάνιοι», ανέφερε ο Δρ. Spec.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε την πρώτη του λίστα με μυκητιασικά παθογόνα σε προτεραιότητα πέρυσι ως απάντηση στην αυξημένη απειλή διεισδυτικής μυκητιασικής νόσου.
Το Candida auris, για παράδειγμα, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά σε ανθρώπους το 2009 και από τότε έχουν εντοπιστεί εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεις σε όλο τον κόσμο. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό στα φάρμακα και θανατηφόρο στο ένα τρίτο των ασθενών και ήταν πιθανό να προσαρμοστεί για να μολύνει ανθρώπους χάρη στην αύξηση της θερμοκρασίας λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Αλλά ο Δρ. Spec πιστεύει ότι είναι απίθανο να δούμε μια πανδημία μυκήτων στην κλίμακα της πανδημίας COVID-19, όπου ένας μόνο ιός ήταν υπεύθυνος για εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. «Γεγονός είναι ότι δεν έχει συμβεί ποτέ, επομένως είναι πολύ απίθανο να συμβεί τώρα», λέει.
Ο Δρ. Penaloza από την πλευρά του λέει ότι ένα βιολογικό πλεονέκτημα που έχουν οι ιοί και τα βακτήρια σε σχέση με τους μύκητες είναι ότι αναπαράγονται πολύ πιο γρήγορα, επιτρέποντάς τους να εξαπλωθούν πιο εύκολα.
«Εξαρτάται από τον ιό, φυσικά, αλλά με έναν ιό μπορείς να έχεις εκατομμύρια αντίγραφα σε μια μέρα. Οι μύκητες δεν αναπαράγονται σε αυτά τα υψηλά επίπεδα και το ποσοστό μετάλλαξης των μυκήτων δεν είναι τόσο υψηλό όσο οι ιοί», εξηγεί και καταλήγει:
«Θα μπορούσε ακόμα να συμβεί. Δεν πρέπει να το αποκλείσουμε, αλλά νομίζω ότι στατιστικά μιλώντας είναι πιο πιθανό η επόμενη πανδημία να είναι ιός. Ίσως και βακτήρια, αλλά νομίζω ότι οι πιθανότητες είναι περισσότερες στους ιούς».