Ένα αντιβιοτικό, που αναπτύχθηκε πριν από περίπου 80 χρόνια πριν εγκαταλειφθεί και ξεχαστεί, θα μπορούσε να προσφέρει και πάλι συναρπαστικές νέες λύσεις, αυτή τη φορά στην αναδυόμενη απειλή των ανθεκτικών στα φάρμακα υπερμικροβίων.
Τα μισά από τα φάρμακα που καταστρέφουν τα βακτήρια που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι παραλλαγές ενώσεων που βρέθηκαν πριν από σχεδόν έναν αιώνα, κατά τη διάρκεια της «χρυσής εποχής» των αντιβιοτικών.
Μια ουσία που ονομάζεται στρεπτοθρισίνη απομονώθηκε τη δεκαετία του 1940, εφιστώντας την προσοχή για τις δυνατότητές της στη θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από τα γνωστά ως gram-αρνητικά βακτήρια.
Σε αντίθεση με τα θετικά Gram βακτήρια, αυτά τα μικρόβια δεν διαθέτουν ισχυρό κυτταρικό τοίχωμα που στοχεύουν πολλά αντιβιοτικά. Η εύρεση εναλλακτικών λύσεων ήταν μια από τις μεγάλες προκλήσεις για τη φαρμακευτική βιομηχανία.
Το 2017, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δημοσίευσε μια λίστα με τα πιο επικίνδυνα, ανθεκτικά στα φάρμακα παθογόνα εκεί έξω. Τα περισσότερα ήταν gram-αρνητικά βακτήρια.
Όμως, παρά τις δυνατότητές της να σκοτώνει βακτήρια, η στρεπτοθρισίνη σε αρχική μελέτη κρίθηκε πολύ τοξική για την υγεία των ανθρώπινων νεφρών και στη συνέχεια… θάφτηκε στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Το αντιβιοτικό – εξολοθρευτής
Φέτος, ο παθολόγος Τζέιμι Κίρμπι από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και οι συνάδελφοί του το ανακάλυψαν ξανά, διερευνώντας τις δυνατότητές του με ένα νέο όνομα – nourseothricin, και η μελέτη τους δημοσιεύτηκε στο PLOS Biology.
«Τώρα με την εμφάνιση παθογόνων ανθεκτικών σε πολλά φάρμακα, για τα οποία υπάρχουν ελάχιστα, αν όχι καθόλου ενεργά αντιβιοτικά διαθέσιμα για θεραπεία, είναι καιρός να επανεξετάσουμε και να διερευνήσουμε τις δυνατότητες αυτού που προηγουμένως αγνοούσαμε», δήλωσε στο ScienceAlert.
Η Nourseothricin είναι ένα φυσικό προϊόν, που παράγεται από βακτήρια του εδάφους που είναι gram-θετικά. Στην πραγματικότητα είναι ένα μείγμα αντιβιοτικών, με μεμονωμένες ουσίες όπως στρεπτοθρισίνη F (S-F) και στρεπτοθρισίνη D (S-D).
Ενώ η nourseothricin και το S-D παρουσιάζουν τοξικές επιδράσεις στα κύτταρα των νεφρών στο εργαστήριο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτό δεν ισχύει για το S-F. Αυτή η ένωση εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη θανάτωση ανθεκτικών στα φάρμακα αρνητικών gram βακτηρίων, αλλά σε συγκεντρώσεις που δεν είναι τοξικές.
Σε μοντέλα ποντικιών, το S-F κατάφερε να σκοτώσει ένα στέλεχος βακτηρίων που έχει αποδειχθεί ανθεκτικό σε πολλά υπάρχοντα φάρμακα, όλα με ελάχιστη έως καθόλου τοξικότητα.
“Τα βακτήρια που κατοικούν στο έδαφος στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τις αποικίες τους κατάλαβαν μέσα από αιώνες εξέλιξης πώς να φτιάξουν αντιβιοτικά που μπορούν να διεισδύσουν στη θωράκιση των gram-αρνητικών βακτηρίων.”, είπε ο Kirby.
Οι ακριβείς λεπτομέρειες της στρεπτοθρισίνης δεν είναι ακόμη σαφείς, αλλά φαίνεται ότι το αντιβιοτικό συνδέεται με αρνητικά κατά Gram βακτήρια και έχει ρόλο στον μηχανισμό παραγωγής πρωτεΐνης με διαφορετικό τρόπο από άλλα φάρμακα.
Εάν οι ερευνητές καταφέρουν να καταλάβουν πώς, θα τους βοηθήσει να αναπτύξουν μια εντελώς νέα κατηγορία φαρμάκων για βακτήρια, που μέχρι στιγμής έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικά.