Ο βήχας είναι ο πιο κοινός λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι πηγαίνουν στο γιατρό. Τα περισσότερα τέτοια περιστατικά προκαλούνται από ιούς που δεν αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά. Όμως, νέα μελέτη δείχνει ότι ακόμα και όταν ο βήχας προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη, τα αντιβιοτικά δεν θα μειώσουν τη διάρκεια ή τη σοβαρότητά του.
Πιο αναλυτικά, μια μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of General Internal Medicine διαπίστωσε ότι σε άτομα που ζήτησαν θεραπεία στις ΗΠΑ για λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, η χρήση αντιβιοτικών δεν είχε μετρήσιμο αντίκτυπο στη σοβαρότητα ή τη διάρκεια του βήχα, ακόμα και αν υπήρχε βακτηριακή λοίμωξη.
«Οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος τείνουν να έχουν την πιθανότητα να είναι πιο επικίνδυνες, καθώς περίπου 3% έως 5% των ασθενών έχουν πνευμονία», επισημαίνει ο επικεφαλής συγγραφέας και καθηγητής Οικογενειακής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Georgetown, Dan Merenstein, και προσθέτει:
«Αλλά δεν έχουν όλοι εύκολη πρόσβαση κατά την αρχική επίσκεψη σε ακτινογραφία, γεγονός που μπορεί να είναι ο λόγος που οι κλινικοί γιατροί εξακολουθούν να χορηγούν αντιβιοτικά χωρίς να υπάρχουν άλλες ενδείξεις βακτηριακής λοίμωξης. Επιπλέον, οι ασθενείς έχουν συνηθίσει να περιμένουν αντιβιοτικά για τον βήχα, ακόμη και αν δεν βοηθούν»,
Αντιβιοτικά συνταγογραφήθηκαν σε περίπου 30% των ατόμων με βήχα
Η μελέτη παρατήρησης περιλάμβανε πάνω από 700 άτομα ηλικίας μεταξύ 18 και 75 ετών που προσήλθαν στον γιατρό πρωτοβάθμιας περίθαλψης ή στην επείγουσα περίθαλψή τους μεταξύ Ιουνίου 2019 και Απριλίου 2023 με οξεία βρογχίτιδα. Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 39 ετών και περίπου 3 στα 4 άτομα είχαν μέτρια κακό βήχα ή χειρότερο. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι είχαν βήχα για πέντε ημέρες κατά μέσο όρο πριν από την επίσκεψη στο γιατρό τους.
Στο 29% των ατόμων στα οποία χορηγήθηκε αντιβιοτικό κατά την αρχική ιατρική επίσκεψη, δεν υπήρξε καμία επίδραση στη διάρκεια ή στη συνολική σοβαρότητα του βήχα, σε σύγκριση με εκείνους που δεν έλαβαν αντιβιοτικό. Επίσης, για τα άτομα με επιβεβαιωμένη βακτηριακή λοίμωξη, η διάρκεια μέχρι την υποχώρηση της ασθένειας ήταν η ίδια για όσους έλαβαν αντιβιοτικό σε σχέση με όσους δεν έλαβαν, περίπου 17 ημέρες.
Για να προσδιοριστεί εάν υπήρχε πραγματικά βακτηριακή ή ιογενής λοίμωξη, οι ερευνητές επιβεβαίωσαν την παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών με προηγμένες εργαστηριακές εξετάσεις για να αναζητήσουν μικροβιολογικά αποτελέσματα που ταξινομούνται ως μόνο βακτήρια, μόνο ιοί, ιός και βακτήρια ή καμία ανίχνευση.
«Γνωρίζουμε ότι ο βήχας μπορεί να αποτελεί ένδειξη σοβαρού προβλήματος. Είναι ο πιο κοινός λόγος επίσκεψης σε εξωτερικά ιατρεία που σχετίζονται με ασθένεια, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν 3 εκατομμύρια επισκέψεις σε εξωτερικά ιατρεία και περισσότερες από 4 εκατομμύρια επισκέψεις σε τμήματα επειγόντων περιστατικών ετησίως» επισημαίνει ο Δρ. Merenstein και συμπληρώνει:
«Τα σοβαρά συμπτώματα του βήχα και ο τρόπος σωστής αντιμετώπισής τους πρέπει να μελετηθούν περισσότερο, ίσως σε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή, καθώς η μελέτη αυτή ήταν παρατηρησιακή και δεν έχουν γίνει τυχαιοποιημένες δοκιμές που να εξετάζουν αυτό το θέμα από το 2012 περίπου».
Γιατί είναι κακό να παίρνετε αντιβιοτικά όταν δεν τα χρειάζεστε
Η λήψη αντιβιοτικών όταν δεν τα χρειάζεστε δεν συνιστάται για ορισμένους λόγους, λέει ο γιατρός μολυσματικών ασθενειών στο UW Medicine του Seattle, ο οποίος δεν συμμετείχε σε αυτή τη μελέτη.
Όπως κάθε φάρμακο, έτσι και τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των αντιβιοτικών περιλαμβάνουν ναυτία, διάρροια και αλλεργικές αντιδράσεις. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι τα αντιβιοτικά μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία του εντέρου και να μειώσουν την ποικιλότητα του μικροβιώματος.
Μια σημαντική ανησυχία για την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών είναι η ανθεκτικότητα. Σε δήλωση που εξέδωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στις 4 Απριλίου 2024 αναφέρει ότι η ανεξέλεγκτη μικροβιακή αντοχή λόγω της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών αναμένεται να μειώσει το προσδόκιμο ζωής και να οδηγήσει σε πρωτοφανείς δαπάνες υγείας και οικονομικές απώλειες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι η μικροβιακή αντοχή είναι ένα κορυφαίο παγκόσμιο ζήτημα υγείας και είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως