Τα πρώιμα συμπτώματα της άνοιας μπορεί να είναι ανεπαίσθητα, με την απώλεια μνήμης να είναι το πιο γνωστό σημάδι. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να προσέχετε.
Οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία της αναγνώρισης των πρώιμων συμπτωμάτων της άνοιας, καθώς αυτό μπορεί να επιτρέψει στις οικογένειες και στους επαγγελματίες υγείας να παρέμβουν νωρίς, πιθανόν καθυστερώντας την εμφάνιση σοβαρότερων συμπτωμάτων και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ατόμων που επηρεάζονται.
Άνοια: Το τρόφιμο που μειώνει κατά 60% τον κίνδυνο, σύμφωνα με νευροεπιστήμονα
«Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για την άνοια, αλλά η αναγνώριση των πρώιμων σημαδιών και συμπτωμάτων παραμένει πολύ σημαντική. Με τις κλινικές δοκιμές να δείχνουν τώρα θετικά αποτελέσματα, μια πρώιμη και ακριβής διάγνωση θα είναι κρίσιμη για την εύρεση ατόμων που μπορούν να επωφεληθούν από θεραπείες που τροποποιούν την εξέλιξη της νόσου, όταν αυτές γίνουν διαθέσιμες», έχει επισημάνει η Alzheimer’s Society.
«Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να υποστηρίξουμε τους ανθρώπους να ζουν καλά με την άνοια, ακόμα και αν δεν υπάρχουν φάρμακα που να επιβραδύνουν την εξέλιξή της», σημειώνει ο φορέας.
Τα 5 συμπτώματα της άνοιας
Σύμφωνα με τους «The New York Times», υπάρχουν πέντε συμπτώματα που εμφανίζονται συχνά στα πρώτα στάδια, αλλά μπορεί να περάσουν απαρατήρητα.
Η απώλεια μνήμης συνδέεται συχνά με την άνοια, ιδιαίτερα με τη νόσο Alzheimer και αν και αποτελεί κρίσιμο δείκτη, δεν είναι το μοναδικό σύμπτωμα που πρέπει να προσέχετε. Άλλα βασικά σημάδια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια πρώιμη διάγνωση συχνά παραβλέπονται, παρά τη σημασία τους.
Ενώ πολλά από αυτά τα συμπτώματα μπορούν να αποδοθούν σε μεμονωμένα περιστατικά ή άλλες αιτίες, δεν πρέπει να αγνοούνται. Αν επιμένουν με την πάροδο του χρόνου ή αν εμφανίζονται πολλά μαζί, είναι σημαντικό να ζητήσετε ιατρική συμβουλή.
Πέντε σημάδια πιθανής άνοιας που δεν πρέπει να αγνοείτε:
- Αλλαγές στην προσωπικότητα
- Δυσκολία στην οδήγηση
- Απώλεια όσφρησης
- Δυσκολία στον ύπνο
- Οικονομικές δυσκολίες
1. Αλλαγές στην προσωπικότητα
Μια μελέτη υπό την ηγεσία της Angelina Sutin, καθηγήτριας επιστημών συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, ανακάλυψε ότι τα άτομα με άνοια συχνά παρουσιάζουν αλλαγές στην προσωπικότητά τους πριν γίνει εμφανής η γνωστική εξασθένηση. Παρατηρήθηκαν μειώσεις στην εξωστρέφεια, την ευχάριστη διάθεση και τη συνειδητότητα, με αυτές τις αλλαγές να επιταχύνονται καθώς η ασθένεια προχωρά.
Αυτές οι μεταβολές μπορούν να παρατηρηθούν στην καθημερινή συμπεριφορά. Για παράδειγμα, η μειωμένη εξωστρέφεια μπορεί να εμφανιστεί ως κοινωνική απομόνωση ή συρρίκνωση του κοινωνικού κύκλου. Σύμφωνα με τη Sutin, αυτά τα σημάδια είναι πιο εύκολα να εντοπιστούν από την απώλεια μνήμης.
2. Δυσκολία στην οδήγηση
Οι δυσκολίες στην οδήγηση μπορεί να αποτελούν ένα από τα πρώιμα σημάδια γνωστικής εξασθένησης, που πιθανώς εμφανίζεται χρόνια πριν από άλλα συμπτώματα, εξηγεί ο Ganesh Babulal, καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις.
Η οδήγηση απαιτεί πολλαπλά γνωστικά συστήματα και κάθε δυσλειτουργία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ατυχημάτων. Αν και φυσικά προβλήματα που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η μειωμένη όραση ή οι παρενέργειες φαρμάκων, μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο, είναι σημαντικό να δίνεται προσοχή σε αυτές τις αλλαγές.
Άνοια: Ένα συνηθισμένο λάθος πριν τον ύπνο αυξάνει τον κίνδυνο για Αλτσχάιμερ
3. Απώλεια όσφρησης
Η απώλεια όσφρησης είναι ένα από τα πρώιμα σημάδια νευροεκφυλισμού σε ασθένειες όπως η νόσος Alzheimer, η άνοια με σωμάτια Lewy και η νόσος Parkinson. Το οσφρητικό σύστημα, που ευθύνεται για αυτή την αίσθηση, συχνά υφίσταται βλάβες χρόνια ή και δεκαετίες πριν εμφανιστούν άλλα συμπτώματα.
Κάθε ασθένεια επηρεάζει την όσφρηση διαφορετικά: στη νόσο Alzheimer, οι μυρωδιές εντοπίζονται αλλά συγχέονται, ενώ στη νόσο Parkinson και στην άνοια με σωμάτια Lewy, δεν ανιχνεύονται καθόλου, κάτι που μπορεί να είναι κρίσιμο για την πρώιμη διάγνωση.
4. Δυσκολία στον ύπνο
Οι διαταραχές ύπνου είναι συχνές στη γήρανση, αλλά δραστικές αλλαγές, όπως η αφύπνιση στις 3 π.μ. ή η αδυναμία να μείνει κάποιος ξύπνιος κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να είναι σημάδια άνοιας. Περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τον ύπνο, όπως το εγκεφαλικό στέλεχος, συγκαταλέγονται στις πρώτες που επηρεάζονται στη νόσο Alzheimer, προκαλώντας διαταραχές χρόνια πριν από προβλήματα μνήμης.
Στην ανοια με σωμάτια Lewy και στη νόσο Parkinson, μπορεί να εμφανιστεί διαταραχή συμπεριφοράς κατά τη φάση REM του ύπνου, όπου το άτομο ενεργεί τα όνειρά του με κινήσεις ή φωνές, εξαιτίας βλαβών στα εγκεφαλικά κύτταρα που ελέγχουν την παράλυση κατά τη συγκεκριμένη φάση.
Αυτή η κατάσταση δεν είναι απλά υπνοβασία, σύμφωνα με τον νευρολόγο Ronald Postuma, καθώς οι ασθενείς συχνά ζητούν βοήθεια μετά από προειδοποιήσεις συντρόφων για βίαιες ή ασυνήθιστες συμπεριφορές στον ύπνο. Αυτά τα μοτίβα μπορεί να είναι πρώιμα σημάδια νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
Άνοια: Πόσο κόκκινο κρέας επιτρέπεται να τρώτε για να μειώσετε 19% τον κίνδυνο, βάσει νέας μελέτης
5. Δυσκολίες οικονομικής διαχείρισης
Τα οικονομικά προβλήματα είναι μια συνηθισμένη κατάσταση και μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες. Ωστόσο, όταν συνδυάζονται με άλλες γνωστικές ή συμπεριφορικές αλλαγές, θα μπορούσαν να αποτελούν πρώιμη ένδειξη άνοιας.
Δεν είναι ότι αυτά τα προβλήματα προκαλούν τη νόσο, αλλά η ξαφνική ή ασυνήθιστη εμφάνισή τους, όπως το να ξεχνούν να πληρώσουν λογαριασμούς, να κάνουν παρορμητικές αγορές ή να εμπιστεύονται αναξιόπιστα άτομα. Όλα αυτά μπορεί να υποδεικνύουν διαταραχές στην κρίση και στη λειτουργία του εγκεφάλου.
Αλτσχάιμερ και περπάτημα: Το σύμπτωμα που εντοπίζει το 60% των τύπων άνοιας
Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές σε περιπτώσεις όπως η μετωποκροταφική άνοια, όπου η κρίση επηρεάζεται νωρίς. Ο νευρολόγος Winston Chiong εξηγεί ότι η διαχείριση των οικονομικών εμπλέκει πολλαπλές περιοχές του εγκεφάλου, καθιστώντας την μία από τις πρώτες περιοχές όπου εκδηλώνονται γνωστικά προβλήματα.