Το ανεύρυσμα στον εγκέφαλο μπορεί να παραμείνει χωρίς εμφανή συμπτώματα για χρόνια, αλλά η ρήξη του μπορεί να είναι θανατηφόρα. Διατρέχετε κίνδυνο χωρίς να το γνωρίζετε; Πώς θα εντοπίσετε το πρόβλημα εγκαίρως και τι να κάνετε για την πρόληψη;
Ανεύρυσμα αορτής: Τα συμπτώματα που πρέπει να γνωρίζετε – Πώς θα προστατευθείτε
Τα πρώιμα συμπτώματα που έχει το ανεύρυσμα πριν τη ρήξη-Πρόληψη και θεραπεία
Ένα ανεύρυσμα συνήθως εμφανίζεται όταν ένα τμήμα του τοιχώματος μιας αρτηρίας (ένα είδος αιμοφόρου αγγείου) τεντωθεί και διογκωθεί. Μπορεί να αναπτυχθεί ανεύρυσμα σε οποιοδήποτε αγγείο, αλλά είναι πιο συνηθισμένα στις αρτηρίες του εγκεφάλου και στην αορτή, τη μεγάλη αρτηρία που ξεκινά από την καρδιά. Πολλοί άνθρωποι μπορεί να έχουν ανεύρυσμα στον εγκέφαλο χωρίς να το γνωρίζουν. Ωστόσο, η ρήξη ενός ανευρύσματος στον εγκέφαλο (ή της αορτής) μπορεί να αποβεί μοιραία.
Τι είναι το ανεύρυσμα;
Το ανεύρυσμα είναι ένα εξασθενημένο και διογκωμένο τμήμα μιας αρτηρίας, σαν ένα μπαλόνι που φουσκώνει, σύμφωνα με το Cleveland Clinic. Οι αρτηρίες είναι τα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε οξυγόνο από την καρδιά σε όλο το σώμα.
Όταν ένα τμήμα του τοιχώματος μιας αρτηρίας εξασθενήσει, η πίεση της ροής του αίματος μπορεί να το αναγκάσει να διογκωθεί προς τα έξω, σχηματίζοντας ένα ανεύρυσμα. Αυτές οι διογκώσεις συχνά δεν προκαλούν πόνο, και τα άτομα μπορεί να μην γνωρίζουν την ύπαρξή τους μέχρι να συμβεί ρήξη, η οποία μπορεί να είναι εξαιρετικά επικίνδυνη ή ακόμη και θανατηφόρα.
Ανεύρυσμα στον εγκέφαλο: Συμπτώματα
Πολλά ανευρύσματα είναι ασυμπτωματικά. Ωστόσο, η ρήξη ενός ανευρύσματος αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση που απαιτεί άμεση αντιμετώπιση. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ξαφνικό, έντονο πόνο στο κεφάλι, το στήθος, την κοιλιά ή την πλάτη
- Ζάλη
- Ταχυκαρδία
- Πιθανή απώλεια συνείδησης μετά από έντονο πονοκέφαλο
Όταν ένα ανεύρυσμα προκαλεί συμπτώματα πριν από τη ρήξη, αυτά ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση του. Γενικά σημάδια μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Σύγχυση ή ζάλη
- Δυσκολία στην κατάποση
- Κόπωση
- Πονοκέφαλο
- Ναυτία ή εμετό
- Πόνο στην κοιλιά, το στήθος ή την πλάτη
- Ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά που πάλλεται ή πρήξιμο στον λαιμό
- Αυξημένο καρδιακό ρυθμό
- Διαταραχές στην όραση
Μπορεί επίσης να εμφανιστούν σημάδια καταπληξίας, όπως χαμηλή αρτηριακή πίεση, εφίδρωση, αποπροσανατολισμός και αίσθημα παλμών στην καρδιά. Τι προκαλεί, λοιπόν, ένα ανεύρυσμα στον εγκέφαλο και ποιος είναι ο κίνδυνος ρήξης;
Αδυναμία στο αρτηριακό τοίχωμα
Οι αρτηρίες μας χρειάζονται ισχυρά τοιχώματα, καθώς το αίμα διοχετεύεται συνεχώς μέσα από αυτές και ασκεί πίεση στα τοιχώματα. Ένα ανεύρυσμα μπορεί να αναπτυχθεί εάν υπάρχει ένα αδύναμο σημείο στο τοίχωμα μιας αρτηρίας. Τα τοιχώματα των αρτηριών αποτελούνται από τρεις στιβάδες: μια εσωτερική επένδυση κυττάρων, μια μεσαία στιβάδα μυϊκών και ελαστικών ινών και μια ανθεκτική εξωτερική στιβάδα, αποτελούμενη κυρίως από κολλαγόνο (ένας τύπος πρωτεΐνης).
Η βλάβη σε οποιαδήποτε από αυτές τις στιβάδες οδηγεί σε λέπτυνση και διάταση του τοιχώματος. Στη συνέχεια, αυτό μπορεί να διογκωθεί προς τα έξω, προκαλώντας ένα ανεύρυσμα. Η γενετική και ορισμένες κληρονομικές διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν αδύναμα τοιχώματα αρτηριών και ανευρύσματα στον εγκέφαλο σε ορισμένα άτομα.
Σε όλους μας, τα τοιχώματα των αρτηριών μας εξασθενούν με την ηλικία, και τα ανευρύσματα στον εγκέφαλο είναι πιο συχνά στους ηλικιωμένους. Η μέση ηλικία διάγνωσης ενός ανευρύσματος στον εγκέφαλο είναι τα 50 έτη. Οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανευρύσματος στον εγκέφαλο από τους άνδρες μετά την ηλικία των 50 ετών περίπου. Η μείωση των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση μειώνει την ποσότητα κολλαγόνου στο τοίχωμα της αρτηρίας, οδηγώντας σε εξασθένησή του.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανευρύσματος στον εγκέφαλο. Σε άτομα με υπέρταση, το αίμα μέσα στις αρτηρίες ασκεί μεγαλύτερη πίεση στα τοιχώματα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διάταση και εξασθένηση των τοιχωμάτων των αρτηριών.
Μια άλλη κοινή πάθηση, η αθηροσκλήρωση, μπορεί επίσης να προκαλέσει ανευρύσματα στον εγκέφαλο. Στην αθηροσκλήρωση, πλάκες που αποτελούνται κυρίως από λίπος συσσωρεύονται και προσκολλώνται στα τοιχώματα των αρτηριών. Αυτό βλάπτει άμεσα την κυτταρική επένδυση και εξασθενεί τις μυϊκές και ελαστικές ίνες της μεσαίας στιβάδας του αρτηριακού τοιχώματος.
«Νόμιζα ότι είχα γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση – Τελικά ήταν μια ωρολογιακή βόμβα μέσα στο σώμα μου»
Ο τρόπος ζωής αυξάνει τον κίνδυνο για ανεύρυσμα στον εγκέφαλο
Οτιδήποτε αυξάνει τη φλεγμονή ή προκαλεί αθηροσκλήρωση ή υψηλή αρτηριακή πίεση, αυξάνει με τη σειρά του τον κίνδυνο ανευρύσματος στον εγκέφαλο. Το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζουν όλους αυτούς τους παράγοντες, και η νικοτίνη βλάπτει άμεσα το τοίχωμα της αρτηρίας.
Πέραν, όμως, του καπνίσματος και του αλκοόλ, η χρήση και η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών αυξάνει τον κίνδυνο ανευρύσματος στον εγκέφαλο. Προκαλεί πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση, καθώς προκαλεί σπασμό και συστολή των αρτηριών. Συνδέεται επίσης με χειρότερες εκβάσεις σε περίπτωση ρήξης ανευρύσματος στον εγκέφαλο.
Το άγχος και μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά αυξάνουν επίσης τη φλεγμονή. Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί επίσης να προκαλέσει αθηροσκλήρωση. Το υπερβολικό βάρος, τέλος, αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Μια μελέτη σε περισσότερα από 60.000 άτομα διαπίστωσε ότι το κάπνισμα και η υψηλή αρτηριακή πίεση ήταν οι ισχυρότεροι παράγοντες κινδύνου για ανεύρυσμα στον εγκέφαλο.
Είναι πάντα επείγον το ανεύρυσμα στον εγκέφαλο;
Περίπου τρεις στους εκατό ανθρώπους θα αναπτύξουν ανεύρυσμα στον εγκέφαλο, με μέγεθος που κυμαίνεται από λιγότερο από 5mm έως περισσότερο από 25mm σε διάμετρο. Στην πλειονότητά τους, τα ανευρύσματα αυτά ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων για άλλους λόγους (π.χ., τραύμα στο κεφάλι), καθώς τα μικρά ανευρύσματα συχνά δεν προκαλούν συμπτώματα.
Τα μεγαλύτερα ανευρύσματα, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα λόγω της πίεσης που ασκούν σε εγκεφαλικούς ιστούς και νεύρα. Οι πονοκέφαλοι μπορεί να οφείλονται σε μικρές διαρροές αίματος από το ανεύρυσμα και υποδεικνύουν αυξημένο κίνδυνο ρήξης του ανευρύσματος τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες.
Λιγότερο από ένα στα εκατό ανευρύσματα στον εγκέφαλο θα υποστεί ρήξη, ένα γεγονός που συχνά αναφέρεται ως εγκεφαλική αιμορραγία. Η ρήξη προκαλεί υπαραχνοειδή αιμορραγία, έναν τύπο εγκεφαλικού επεισοδίου. Η ρήξη ενός ανευρύσματος στον εγκέφαλο είναι απειλητική για τη ζωή: σχεδόν ένας στους τέσσερις ασθενείς πεθαίνει μέσα σε 24 ώρες και ένας στους δύο μέσα σε τρεις μήνες.
Σε περίπτωση ρήξης ανευρύσματος στον εγκέφαλο, ο ασθενής συνήθως βιώνει έναν ξαφνικό, έντονο πονοκέφαλο, που συχνά περιγράφεται ως «κεραυνοβόλος πονοκέφαλος». Μπορεί επίσης να εμφανίσει άλλα συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως διαταραχές στην όραση, απώλεια κινητικότητας, ναυτία, έμετο και απώλεια συνείδησης.
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να αποτρέψει τη ρήξη ανευρύσματος
Η απόφαση για χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία ενός ανευρύσματος στον εγκέφαλο εξαρτάται από το μέγεθος και τη θέση του ανευρύσματος, καθώς και από την ηλικία και τη γενική υγεία του ασθενούς. Η ιατρική ομάδα θα σταθμίσει τα πιθανά οφέλη σε σχέση με τους κινδύνους της χειρουργικής επέμβασης. Ένα μικρό ανεύρυσμα με χαμηλό κίνδυνο ρήξης συνήθως παρακολουθείται.
Ωστόσο, όταν ένα ανεύρυσμα στον εγκέφαλο φτάσει σε μέγεθος 7 mm ή μεγαλύτερο, η χειρουργική επέμβαση είναι γενικά απαραίτητη. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, ο χειρουργός αφαιρεί προσωρινά ένα μικρό τμήμα του κρανίου και στη συνέχεια διατέμνει τις μήνιγγες (τις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο) για να τοποθετήσει ένα μικροσκοπικό μεταλλικό κλιπ που θα κλείσει το διογκωμένο τμήμα του ανευρύσματος.
Μια εναλλακτική λύση είναι ο ενδαγγειακός εμβολισμός με σπείρες. Ο χειρουργός εισάγει έναν καθετήρα στη μηριαία αρτηρία, τον προωθεί μέσω της αορτής στον εγκέφαλο και στη συνέχεια τοποθετεί ένα σπείραμα μέσα στο ανεύρυσμα, το οποίο προκαλεί τον σχηματισμό θρόμβου και το κλείσιμο του σάκου του ανευρύσματος.
Μετά από οποιαδήποτε από τις δύο χειρουργικές επεμβάσεις, ο ασθενής συνήθως παραμένει στο νοσοκομείο για έως και μία εβδομάδα. Η πλήρης ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει 6-8 εβδομάδες, και οι γιατροί ενδέχεται να συνεχίσουν την παρακολούθηση με ετήσιες απεικονιστικές εξετάσεις για μερικά χρόνια.
Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο: Τα βασικά συμπτώματα, οι πρώτες βοήθειες και τα μέτρα πρόληψης
Ο κίνδυνος εμφάνισης ανευρύσματος στον εγκέφαλο μπορεί να μειωθεί με τη διακοπή του καπνίσματος, τον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ, μια υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση και τη διατήρηση ενός υγιούς βάρους.
Πηγές: Science Alert, Cleveland Clinic, The Conversation, JAHA