Η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει περίπου μία στις πέντε γυναίκες και έναν στους δέκα άνδρες. Παρά το πόσο συχνή είναι η ασθένεια, ωστόσο, υπάρχουν πολλά που η επιστήμη δεν κατανοεί σχετικά με το τι την προκαλεί και πώς εξελίσσεται.
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον και του Ινστιτούτου Άλεν για την Επιστήμη του Εγκεφάλου του NIH, προσθέτει μια εντελώς νέα θεωρία στο πεδίο, καθώς οι επιστήμονες έδειξαν για πρώτη φορά ότι η νόσος εμφανίζεται σε δύο διαφορετικά στάδια. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Neuroscience.
Αλτσχάιμερ: Πόσα αυγά πρέπει να τρώνε οι άνω των 50 ετών για να μειώσουν κατά 47% τον κίνδυνο
Ποια είναι τα δύο στάδια του Αλτσχάιμερ και πώς μπορούν να οδηγήσουν σε νέα θεραπεία
Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει ανεπαίσθητες αλλαγές σε μια παραμελημένη περιοχή του εγκεφάλου και συμβαίνει δεκαετίες πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Το δεύτερο στάδιο συμβαίνει γρήγορα και περιλαμβάνει σημαντικό κυτταρικό θάνατο και συσσώρευση δεσμών πρωτεϊνών που επηρεάζουν τη μνήμη και την ομιλία.
Οι επιστήμονες, λοιπόν, υποστηρίζουν ότι υπάρχει ένα κρίσιμο παράθυρο ανάμεσα σε αυτά τα δύο στάδια για να εντοπίσουν και να σταματήσουν την ασθένεια προτού λάβει χώρα.
«Τα αποτελέσματα αλλάζουν ουσιαστικά την κατανόηση των επιστημόνων για το πώς το Αλτσχάιμερ βλάπτει τον εγκέφαλο και θα καθοδηγήσουν την ανάπτυξη νέων θεραπειών για αυτήν την καταστροφική διαταραχή», ανέφερε ο Δρ. Richard Hodes, διευθυντής του Ινστιτούτου Γήρανσης του NIH, που χρηματοδότησε τη μελέτη, και συμπλήρωσε:
«Η ικανότητα ανίχνευσης αυτών των πρώιμων αλλαγών σημαίνει ότι, για πρώτη φορά, μπορούμε να δούμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός ατόμου κατά τις πρώτες περιόδους της νόσου».
Πώς διεξήχθη η μελέτη για τη νόσο Αλτσχάιμερ
Οι επιστήμονες μελέτησαν περισσότερα από 3,4 εκατομμύρια μεμονωμένα κύτταρα που προέρχονται από τους εγκεφάλους 84 νεκρών δοτών, από ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται μέση κροταφική έλικα, περιοχή ζωτικής σημασίας για τη γλώσσα και για την επεξεργασία της μνήμης. Παλαιότερες έρευνες, μάλιστα, έχουν δείξει ότι είναι από τις πρώτες που πλήττονται από την άνοια.
Οι ερευνητές συνέκριναν τα μη υγιή κύτταρα με αυτά από προηγούμενη έρευνα σε υγιή άτομα χρησιμοποιώντας έναν πολύπλοκο αλγόριθμο και βρήκαν ότι υπάρχουν δύο κύριες φάσεις της νόσου Αλτσχάιμερ.
Η πρώτη φάση συμβαίνει αθόρυβα, με ανεπαίσθητες αλλαγές στα κύτταρα που προστατεύουν τους νευρώνες, αυξημένη φλεγμονή και μικρή απώλεια κυττάρων. Αυτό συμβαίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν επηρεάζει τη μνήμη του ατόμου. Ο Δρ. Igor Carmargo Fontana της Ένωσης Αλτσχάιμερ, δήλωσε στο Fox News ότι αυτές οι αλλαγές θα μπορούσαν να ξεκινήσουν δεκαετίες πριν κάποιος επηρεαστεί αισθητά.
Το δεύτερο στάδιο είναι γρήγορο και βάναυσο: χαρακτηρίζεται από τον γρήγορο σχηματισμό μεγάλων πρωτεϊνικών πλακών που συνωστίζουν τον υγιή εγκεφαλικό ιστό, πνίγοντάς τον. Αυτό συμπίπτει με την περίοδο που κάποιος αρχίζει πραγματικά να χάνει τη μνήμη και τη γνώση. Δεν είναι σαφές τι οδηγεί αυτές τις αλλαγές.
Στην κανονική γήρανση, ο εγκέφαλος χάνει σιγά-σιγά κάποιο όγκο με την πάροδο του χρόνου, αλλά δεν αφορά συγκεκριμένους τύπους κυττάρων ούτε αλλάζει γρήγορα σε ρυθμό, όπως συμβαίνει στην άνοια. Επιπλέον, οι πρωτεϊνικές πλάκες που παρατηρούνται στην άνοια δεν εμφανίζονται τόσο ευρέως στην κανονική γήρανση.
Ανατροπή στις μέχρι τώρα θεωρίες των επιστημόνων
Το μοντέλο δύο φάσεων έρχεται σε αντίθεση με αυτό που πίστευαν προηγουμένως οι ερευνητές, ότι δηλαδή η ασθένεια καταλαμβάνει τον εγκέφαλο σε μια διαδικασία πολλών σταδίων.
«Θα μπορούσατε να πείτε ότι δημιουργήσαμε ένα ρολόι παθολογίας που λέει όχι μόνο τι αλλαγές συμβαίνουν σε αυτή την περιοχή του φλοιού, αλλά και πότε», τόνισε ο συγγραφέας της μελέτης και νευροπαθολόγος Mariano Gabitto.
Οι ερευνητές υπογράμμισαν ότι η εστίαση σε αυτές τις ανεπαίσθητες αλλαγές στο πρώτο στάδιο θα μπορούσε να τους βοηθήσει να αναπτύξουν θεραπείες για την ασθένεια προτού αρχίσει να επηρεάζει τη μνήμη. Συγκεκριμένα, εξεπλάγησαν όταν ανακάλυψαν ότι ένας τύπος κυττάρου φαινόταν να πλήττεται πρώτος -αυτός που ονομάζεται ανασταλτικοί νευρώνες που εκφράζουν τη σωματοστατίνη.
Αυτά τα κύτταρα είναι σημαντικά για τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο ενεργοποιείται ο εγκέφαλος και είναι ζωτικής σημασίας για πράγματα όπως η προσοχή. Στην πρώτη φάση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η φλεγμονή του εγκεφάλου καταστρέφει αυτά τα κύτταρα.
«Μελλοντικές μελέτες μπορούν να διερευνήσουν πώς να προστατεύσουν αυτά και άλλα κύτταρα από το θάνατο, προκειμένου να σταματήσει η ασθένεια που παίρνει τη μνήμη πριν φτάσει στο δεύτερο στάδιο», δήλωσε ο Δρ. John Ngai, διευθυντής του BRAIN Institute.
«Η νέα γνώση που παρέχεται από αυτή τη μελέτη μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες και τους προγραμματιστές φαρμάκων σε όλο τον κόσμο να αναπτύξουν διαγνωστικά και θεραπείες που στοχεύουν σε συγκεκριμένα στάδια του Αλτσχάιμερ και άλλων τύπων άνοιας», κατέληξε ο Δρ. Ngai.