Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια εξουθενωτική νευροεκφυλιστική ασθένεια που διαταράσσει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή τόσο του ασθενούς όσο και του κοινωνικού του περιβάλλοντος. Τώρα, νέα μελέτη αναδεικνύει άλλη πτυχή των παραγόντων που πιθανόν να αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου, που δεν είναι άλλη από ορισμένα γεγονότα στη ζωή ενός ανθρώπου.
Συγκεκριμένα, η μελέτη αναφέρει ότι μια συγκεκριμένη κατηγορία γεγονότων κατά την παιδική ή τη μέση ηλικία ενός ανθρώπου σχετίζεται με βιολογικούς δείκτες της νόσου Αλτσχάιμερ.
Πιο αναλυτικά, η πρόσφατη μελέτη υποστηρίζει ότι τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή το διαζύγιο, θέτουν ένα άτομο σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει άνοια στη μετέπειτα ζωή του. Αυτό, όμως, ισχύει μόνο αν το αγχωτικό γεγονός συνέβη στην παιδική ηλικία ή στη μέση ηλικία.
Πώς διεξήχθη η μελέτη για τη σχέση στρεσογόνων γεγονότων και Αλτσχάιμερ
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Annals of Neurology, περιελάμβανε 1.290 άτομα με αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν νόσο Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές εξέτασαν 18 στρεσογόνα γεγονότα της ζωής και πότε συνέβησαν στη ζωή των ανθρώπων. Πήραν δείγματα νωτιαίου υγρού μιας υποομάδας συμμετεχόντων (393) για να αναζητήσουν μη φυσιολογικές πρωτεΐνες -που ονομάζονται αμυλοειδές και tau- που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Αναζήτησαν επίσης σημάδια φλεγμονής του εγκεφάλου, που πιστεύεται ότι συμβάλλει στην ασθένεια, και εξέτασαν τον όγκο της φαιάς ουσίας. Η φαιά ουσία είναι ζωτικής σημασίας για τη σκέψη και την επεξεργασία πληροφοριών και τείνει να μειώνεται σε άτομα με Αλτσχάιμερ.
Αν και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής στην παιδική και τη μέση ηλικία συσχετίστηκαν με «βιολογικούς δείκτες» του Αλτσχάιμερ (μη φυσιολογικό αμυλοειδές και tau), δεν βρήκαν καμία σχέση μεταξύ αγχωτικών γεγονότων και μείωσης της φαιάς ουσίας.
Γιατί παίζουν ρόλο στο Αλτσχάιμερ η παιδική και η μέση ηλικία
Η παρουσία δεικτών της νόσου Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι η παιδική και η μέση ηλικία είναι περίοδοι όπου οι επιπτώσεις του στρες όσον αφορά τις χημικές ουσίες και τις αντιδράσεις στον εγκέφαλο είναι ιδιαίτερα έντονες.
Η παιδική ηλικία είναι μια περίοδος σημαντικής ανάπτυξης του εγκεφάλου και οι ερευνητές πιστεύουν ότι το στρες αυτή τη στιγμή μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κινδύνου για Αλτσχάιμερ. Η μέση ηλικία, αντίστοιχα, είναι η εποχή που οι βιοδείκτες της νόσου Αλτσχάιμερ αρχίζουν να συγκεντρώνονται στον εγκέφαλο, επομένως αυτός θα μπορούσε να είναι ο λόγος για τον οποίο είναι και αυτή μια ευάλωτη περίοδος.
Τα συνολικά αγχωτικά γεγονότα της ζωής συσχετίστηκαν επίσης με βιοδείκτες αμυλοειδούς, φλεγμονή του εγκεφάλου και μειωμένη φαιά ουσία, αλλά μόνο σε άτομα με ιστορικό ψυχιατρικών διαταραχών.
Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι τα άτομα με ψυχιατρικές διαταραχές είναι πιο επιρρεπή στις αρνητικές επιπτώσεις του στρες. Ή θα μπορούσε να είναι ότι όσοι βιώνουν ορισμένα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής τους είναι πιο πιθανό να έχουν ψυχιατρική διαταραχή. Είτε έτσι είτε αλλιώς, υπάρχει δυνητικά αυξημένος κίνδυνος για όσους βιώνουν και τα δύο. Τα συνολικά αγχωτικά γεγονότα της ζωής δεν συνδέονταν με δείκτες του Αλτσχάιμερ για όλους.
Διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες στην σχέση στρεσογόνων γεγονότων και κινδύνου Αλτσχάιμερ
Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών στις σχέσεις μεταξύ αγχωτικών γεγονότων της ζωής και βιοδεικτών του Αλτσχάιμερ. Τα συνολικά αγχωτικά γεγονότα της ζωής συσχετίστηκαν με μειωμένη φαιά ουσία στις γυναίκες, αλλά όχι στους άνδρες. Αντίθετα, τα συνολικά αγχωτικά γεγονότα της ζωής συσχετίστηκαν με βιοδείκτες tau σε άνδρες αλλά όχι σε γυναίκες.
Αυτές οι διαφορές θα μπορούσαν να σχετίζονται με διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες και οι γυναίκες αντιδρούν στο στρες. Άνδρες και γυναίκες ανταποκρίνονται διαφορετικά τόσο ψυχολογικά όσο και βιολογικά. Για παράδειγμα, ενώ οι άνδρες είναι πιθανό να εμπλακούν σε μια αντίδραση μάχης ή φυγής στο άγχος, οι γυναίκες έχουν αποδειχθεί ότι έχουν μια «φροντίδας και φιλίας» -φροντίζουν τα παιδιά και βασίζονται στα κοινωνικά δίκτυα.
Τα συμπεράσματα και οι περιορισμοί της μελέτης
Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι υπάρχουν ορισμένες περίοδοι ή καταστάσεις που αυξάνουν τις επιπτώσεις των αγχωτικών γεγονότων της ζωής στην ανάπτυξη εγκεφαλικών αλλαγών που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ, τουλάχιστον σε εκείνους που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο της νόσου.
Η μελέτη παρέχει ένα αρκετά μεγάλο δείγμα ώστε να είναι σε θέση να λάβει υπόψη στρεσογόνα γεγονότα σε διαφορετικές περιόδους της ζωής και διαφορές μεταξύ των ομάδων, όπως το φύλο. Ο έγκαιρος εντοπισμός εκείνων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θα μπορούσε να καταστήσει δυνατή την πρόληψη μέσω πρώιμων παρεμβάσεων, όπως αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Υπάρχουν, όμως, ορισμένοι περιορισμοί στα ευρήματα. Οι ερευνητές βασίστηκαν στα λεγόμενα των συμμετεχόντων ως προς τι είδους στρεσογόνα γεγονότα συνέβησαν και πότε -μερικές φορές πολλά χρόνια αργότερα. Δεν υπάρχει επίσης κανένα μέτρο για το πόσο αγχωτικά βρήκαν οι άνθρωποιαυτά τα γεγονότα. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να επηρεάζονται διαφορετικά από αγχωτικά γεγονότα.
Επίσης, οι επιστήμονες δεν μπορούν να είναι σίγουροι για το ποιος εμφάνισε συμπτώματα Αλτσχάιμερ. Η μελέτη αναφέρει μόνο πρώιμους φυσικούς δείκτες της νόσου, όχι διάγνωση.