Μετά από χρόνια ερευνών, οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στους παράγοντες που παίζουν ρόλο στην πρόκληση του Αλτσχάιμερ. Κάποιοι από αυτούς, όπως η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό, δεν είναι στον έλεγχό μας, ενώ άλλους, όπως οι επιλογές του τρόπου ζωής, μπορούμε να τους αλλάξουμε για να μειωθεί δυνητικά ο κίνδυνος. Μια νέα μελέτη, λοιπόν, αναδεικνύει άλλη μία επιλογή του τρόπου ζωής -την ορμονοθεραπεία για την αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης, ως παράγοντα κινδύνου για τη νόσο. Ποια ηλικία είναι η πιο επίφοβη για τις γυναίκες;
Άνοια: 5 σύντομα τεστ για να εντοπίσετε τα κρυφά σημάδια από νωρίς, σύμφωνα με νευρολόγο
Η ορμονοθεραπεία για την εμμηνόπαυση σε μεγαλύτερη ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances, οι γυναίκες που χρησιμοποιούν τη δημοφιλή θεραπεία για την εμμηνόπαυση μετά από μια συγκεκριμένη ηλικία μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες που έλαβαν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στην ηλικία περίπου των 60 ετών τους διέτρεχαν πολύ υψηλότερο κίνδυνο άνοιας στα 70 τους. Αυτές οι γυναίκες είχαν υψηλότερα επίπεδα πλάκας που συνδέεται με το Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλό τους σε σύγκριση με τις συνομήλικές τους που δεν έλαβαν ποτέ τη θεραπεία.
Οι νεότερες γυναίκες που σταμάτησαν να λαμβάνουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στα 50 και στις αρχές των 60 δεν εμφάνισαν τον ίδιο κίνδυνο Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές αναφέρουν πως τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι δεν πρέπει να συνταγογραφείται θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στις γυναίκες εάν έχουν εμμηνόπαυση για περισσότερα από 10 χρόνια.
«Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί να επηρεάσει τη συσσώρευση tau ως συνάρτηση της ηλικίας, με επιπτώσεις στη γνωστική έκπτωση», δήλωσε η Δρ. Gillian Coughlan, νευρολόγος στο Mass General Brigham Hospital στη Βοστώνη και πρώτη συγγραφέας της μελέτης και πρόσθεσε:
«Ελπίζουμε ότι η μελέτη μας θα βοηθήσει στην ενημέρωση των συζητήσεων σχετικά με τον κίνδυνο νόσου Αλτσχάιμερ που σχετίζεται με την αναπαραγωγική υγεία και τη θεραπεία των γυναικών».
Γιατί οι μεγαλύτερες γυναίκες σε ορμονοθεραπεία κινδυνεύουν περισσότερο από Αλτσχάιμερ;
Οι γυναίκες που έλαβαν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης αργότερα στη ζωή τους είχαν υψηλότερα επίπεδα μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται tau σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία.
Η tau είναι ένας βασικός παράγοντας στη γένεση της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι πρωτεΐνες αυτές βοηθούν στη διατήρηση της δομής και της λειτουργίας των δικτύων των εγκεφαλικών κυττάρων, επιτρέποντας την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων. Όταν αυτά τα δίκτυα είναι κατεστραμμένα, οι πρωτεΐνες tau χαλαρώνουν και διασπώνται, οδηγώντας σε διακοπές της επικοινωνίας.
Ελπίδα για το Αλτσχάιμερ: Το ευγενές αέριο που μπορεί να οδηγήσει σε θεραπεία
Οι κατεστραμμένες πρωτεΐνες tau συγκεντρώνονται, σχηματίζοντας τοξικά κουβάρια στον εγκέφαλο. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι συγκεντρώσεις σκοτώνουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, συμβάλλοντας στη γνωστική έκπτωση που παρατηρείται στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Πώς διεξήχθη η μελέτη για την ορμονοθεραπεία και το Αλτσχάιμερ
Ερευνητές από το Mass General Brigham, ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που περιλαμβάνει νοσοκομεία που συνδέονται με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και άλλες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, στρατολόγησαν 146 γυναίκες, με μέση ηλικία από 51 έως 89, στην αρχή της μελέτης.
Οι μισές από τις συμμετέχουσες είχαν χρησιμοποιήσει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης κατά μέσο όρο 14 χρόνια πριν και οι άλλες μισές δεν είχαν χρησιμοποιήσει ποτέ. Οι επιστήμονες έκαναν σαρώσεις PET κατά μέσο όρο για τεσσεράμισι χρόνια, για να ελέγξουν για ύπαρξη β-αμυλοειδούς, μιας άλλης πρωτεΐνης που πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση Αλτσχάιμερ.
Οι γυναίκες υποβάλλονταν επίσης επί τριάμισι χρόνια σε σαρώσεις PET προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν συγκεντρώσεις tau. Οι γυναίκες άνω των 70 που χρησιμοποίησαν ορμονοθεραπεία εμφάνισαν ταχύτερη συσσώρευση tau στις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη μνήμη και την αναγνώριση σε σύγκριση με μη χρήστες της ίδιας ηλικίας.
Η συσσώρευση tau συνδέθηκε με γνωστική έκπτωση και παρατηρήθηκε μόνο σε χρήστες ορμονοθεραπείας, υποδηλώνοντας ότι η συσσώρευση tau μπορεί να συμβάλει στα γνωστικά προβλήματα. Σε γυναίκες κάτω των 70 ετών, η χρήση ορμονοθεραπείας φάνηκε να προστατεύει από τη συσσώρευση tau στην περιοχή που είναι υπεύθυνη για την εδραίωση της μνήμης, χωρίς σημαντική γνωστική έκπτωση σε μη χρήστες.
Πώς σχετίζεται η πρωτεΐνη tau με την ορμονοθεραπεία
Οι ερευνητές δεν είναι βέβαιοι εάν η ταχύτερη συσσώρευση tau σε ηλικιωμένους χρήστες ορμονοθεραπείας οφείλεται στο πότε ξεκίνησαν τη θεραπεία ή εάν τα ηλικιωμένα άτομα εμφανίζουν φυσικά περισσότερη συσσώρευση tau στις σαρώσεις PET.
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν υψηλότερα επίπεδα συσσώρευσης tau στα εγκεφαλικά κύτταρα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε ένα ένζυμο που ζει στο χρωμόσωμα Χ, από το οποίο οι γυναίκες έχουν δύο αντίγραφα σε σύγκριση με τους άνδρες που έχουν ένα.
Αυτό σημαίνει ότι στον εγκέφαλο των γυναικών εισέρχεται μεγαλύτερο μέρος του ενζύμου που αναστέλλει την ανακύκλωση του tau, οδηγώντας σε περισσότερη συσσώρευση. Η μείωση των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση πιστεύεται ότι παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη συσσώρευση tau στον εγκέφαλο των γυναικών, πιθανότατα λόγω της συμμετοχής της ορμόνης στην προστασία του εγκεφάλου.
Πρέπει οι γυναίκες να παίρνουν ορμονοθεραπεία στην εμμηνόπαυση; Τι δείχνουν οι νέες έρευνες
«Τα ευρήματά μας προστίθενται στις αποδείξεις ότι η καθυστέρηση έναρξης της ορμονοθεραπείας, ειδικά σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε χειρότερα αποτελέσματα της νόσου Αλτσχάιμερ», κατέληξε η Δρ. Coughlan.
Πηγές: Daily Mail, Alzheimer’s Association, Science Advances