Οι επιστήμονες σχεδίασαν μια νέα εξέταση αίματος που θα μπορούσε να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση του Αλτσχάιμερ με έως και 92% ακρίβεια. Συγκεκριμένα, η μελέτη δείχνει ότι η συνδυαστική εξέταση αίματος για τη γνωστική έκπτωση προσδιορίζει με ακρίβεια 90% εάν η απώλεια μνήμης οφείλεται στη νόσο Αλτσχάιμερ.
Για να γίνει αντιληπτό το μεγάλο ποσοστό ακριβείας του τεστ, οι νευρολόγοι και άλλοι ειδικοί στη μνήμη διέγνωσαν σωστά το Αλτσχάιμερ στο 73% των περιπτώσεων κατά τη διάρκεια της μελέτης. Οι γιατροί της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είχαν ακόμη μικρότερη επιτυχία, με ποσοστό ακρίβειας μόνο 61%.
Πώς δημιουργήθηκε η νέα εξέταση αίματος για το Αλτσχάιμερ
Ένα μέρος της εξέτασης αίματος -που ονομάζεται φωσφορυλιωμένο πλάσμα tau 217 ή p-tau217 για συντομία- είναι ένας από τους πολλούς βιοδείκτες αίματος που αξιολογούν οι επιστήμονες για χρήση στη διάγνωση της ήπιας γνωστικής έκπτωσης και της νόσου Αλτσχάιμερ σε πρώιμο στάδιο.
Το τεστ μετρά την πρωτεΐνη tau 217, η οποία είναι ένας εξαιρετικός δείκτης παθολογίας του αμυλοειδούς, δήλωσε ο ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης Δρ. Sebastian Palmqvist, αναπληρωτής καθηγητής και ανώτερος σύμβουλος νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Lund στη Σουηδία και συμπλήρωσε:
«Οι αυξήσεις στις συγκεντρώσεις p tau-217 στο αίμα είναι αρκετά έντονες στη νόσο Αλτσχάιμερ. Στο στάδιο της άνοιας, τα επίπεδα είναι πάνω από 8 φορές υψηλότερα σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους χωρίς Αλτσχάιμερ».
Έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο διαπίστωσε ότι ένα παρόμοιο τεστ p-tau217 είναι έως και 96% ακριβές στον εντοπισμό αυξημένων επιπέδων β-αμυλοειδούς και έως και 97% ακριβές στον εντοπισμό της πρωτεΐνης tau. Η παρουσία β-αμυλοειδούς και συστάδων tau στον εγκέφαλο είναι χαρακτηριστικά σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ.
Στη νέα μελέτη, το τεστ p-tau217 συνδυάστηκε με έναν άλλο βιοδείκτη αίματος για τη νόσο που ονομάζεται αναλογία αμυλοειδούς 42/40, ο οποίος μετρά δύο τύπους αμυλοειδών πρωτεϊνών, έναν άλλο βιοδείκτη του Αλτσχάιμερ. Ο συνδυασμός των εξετάσεων αμυλοειδούς και tau, που ονομάζεται βαθμολογία πιθανότητας αμυλοειδούς, ήταν ο πιο προγνωστικός.
«Θα θέλαμε να κάνουμε μια εξέταση αίματος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ιατρείο πρωτοβάθμιας περίθαλψης, λειτουργώντας σαν εξέταση χοληστερόλης αλλά για τη νόσο Αλτσχάιμερ. «Η εξέταση αίματος p-tau217 αποδεικνύεται ότι είναι η πιο συγκεκριμένη για το Αλτσχάιμερ και αυτή με τη μεγαλύτερη εγκυρότητα. Φαίνεται να είναι η κορυφαία», σημείωσε η Δρ. Maria Carrillo, επικεφαλής επιστήμης της Ένωσης Αλτσχάιμερ, η οποία επιβλέπει τις ερευνητικές πρωτοβουλίες της ένωσης.
«Μόλις ελεγχθούν πλήρως, οι αιματολογικές εξετάσεις υψηλής ακρίβειας θα μπορούσαν να αλλάξουν το παιχνίδι στην ταχύτητα με την οποία μπορούμε να διεξάγουμε εξέταση Αλτσχάιμερ και να φτάσουμε στο επόμενο νέο φάρμακο. Αυτοί που διανύουμε είναι καιροί απόλυτου μετασχηματισμού», συμπλήρωσε.
Οι τρέχουσες δοκιμές προσυμπτωματικού ελέγχου είναι ασαφείς
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό JAMA Neurology, παρακολούθησε 1.213 άτομα μέσης ηλικίας 74 ετών που υποβλήθηκαν σε γνωστικές αξιολογήσεις τόσο σε κλινικές πρωτοβάθμιας περίθαλψης όσο και σε εξειδικευμένες κλινικές στη Σουηδία. Το αίμα κάθε ατόμου εξετάστηκε χρησιμοποιώντας το p-tau217 και τα αποτελέσματα συνδυάστηκαν με μετρήσεις αίματος β-αμυλοειδούς 40/42 για να δημιουργηθεί μια τελική βαθμολογία.
«Όταν χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός της αναλογίας 40/42 και p-tau217, αυξάνεται η διαγνωστική ακρίβεια του p-tau217», δήλωσε ο προληπτικός νευρολόγος Δρ. Richard Isaacson, διευθυντής έρευνας στο Ινστιτούτο Νευροεκφυλιστικών Νοσημάτων στη Φλόριντα που δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Η ακρίβεια 90% της συνδυασμένης εξέτασης αίματος της μελέτης επιβεβαιώθηκε μέσω νωτιαίου υγρού, το οποίο μαζί με μια σάρωση PET αμυλοειδούς είναι επί του παρόντος η μόνη χρυσών προδιαγραφών επιστημονική μέθοδος εκτός της αυτοψίας για τη διάγνωση του Αλτσχάιμερ. Και τα δύο τεστ είναι ακριβά, επεμβατικά και δεν είναι άμεσα διαθέσιμα, λένε οι ειδικοί.
Στη συνέχεια, τα αποτελέσματα των εξετάσεων αίματος μετρήθηκαν σε σχέση με διαγνώσεις ασθενών που παρείχαν Σουηδοί γιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης και ειδικοί. Το σχετικά χαμηλό ποσοστό ακρίβειας -61% και 73%- υπογραμμίζει πόσο δύσκολο είναι για τους γιατρούς να αναγνωρίσουν σωστά την παθολογία του Αλτσχάιμερ με τα τρέχοντα εργαλεία: μια σύντομη συνέντευξη με τον ασθενή, μια σύντομη γνωστική εξέταση και μια υπολογιστική τομογραφία ή αξονική τομογραφία εγκεφάλου.
«Γενικά, τόσο τα παραδοσιακά τεστ με χαρτί και στυλό όσο και οι ψηφιακές γνωστικές αξιολογήσεις δεν είναι ιδιαίτερα ακριβείς στον προσδιορισμό της νόσου Αλτσχάιμερ. Πολλές άλλες καταστάσεις και ασθένειες μπορεί να παρουσιάσουν παρόμοια γνωστικά συμπτώματα, οδηγώντας σε πιθανή λανθασμένη διάγνωση ή έλλειψη διάγνωσης», δήλωσε ο ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης Δρ. Oskar Hansson, καθηγητής και ανώτερος σύμβουλος νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Lund.
Στην πραγματικότητα, μεταξύ 20% και 30% των ασθενών που παρακολουθούνται από ειδικούς λαμβάνουν φάρμακα ή έχουν άλλες ιατρικές παθήσεις που μπορούν να μιμηθούν τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι ασθένειες που μπορεί να επηρεάσουν τη γνωστική λειτουργία περιλαμβάνουν αγγειακή άνοια, κατάθλιψη, νόσο του θυρεοειδούς, υπνική άπνοια και ακόμη και ανεπάρκεια βιταμίνης Β12.