Στη νόσο Αλτσχάιμερ, αμυλοειδείς πρωτεΐνες συσσωρεύονται στον εγκέφαλο σχηματίζοντας πλάκες, οι οποίες προκαλούν βλάβη που σταδιακά οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων άνοιας. Ένας πολλά υποσχόμενος τρόπος για να αλλάξει η πορεία αυτής της νόσου είναι με θεραπείες που απομακρύνουν τις βλαβερές αμυλοειδείς πλάκες ή σταματούν εξαρχής των σχηματισμό τους.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε πρόσφατα το πρώτο φάρμακο για την πρώιμη νόσο Αλτσχάιμερ που επιβραδύνει μέτρια τη γνωστική έκπτωση μειώνοντας τις αμυλοειδείς πλάκες. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη πρόοδος για την καταπολέμηση αυτής της καταστροφικής ασθένειας με την οποία ζουν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.
Πρόσφατα ευρήματα από μια μελέτη σε ποντίκια, που υποστηρίχθηκε εν μέρει από το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης των ΗΠΑ (NIH) και δημοσιεύθηκε στο Science Translational Medicine, προσφέρουν έναν άλλο πιθανό τρόπο καθαρισμού των αμυλοειδών πλακών στον εγκέφαλο.
Τα ανοσοκύτταρα στη «μάχη» κατά του Αλτσχάιμερ
Το βασικό συστατικό αυτής της στρατηγικής είναι η χρήση του ενσωματωμένου «συνεργείου καθαρισμού» του εγκεφάλου για πλάκες αμυλοειδούς και άλλα απόβλητα: τα ανοσοκύτταρα γνωστά ως μικρογλοία που φυσικά βοηθούν στον περιορισμό της εξέλιξης του Αλτσχάιμερ.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι μπορεί να είναι δυνατό να αναπτυχθούν ανοσοθεραπείες -θεραπείες που χρησιμοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος για την καταπολέμηση ασθενειών- για την ενεργοποίηση των μικρογλοίων στον εγκέφαλο ατόμων με Αλτσχάιμερ και την αποτελεσματικότερη εκκαθάριση των αμυλοειδών πλακών.
Στην έκθεσή της, η ερευνητική ομάδα έγραψε ότι τα μικρογλοία στον εγκέφαλο περιβάλλουν τις πλάκες για να δημιουργήσουν ένα φράγμα που ελέγχει την εξάπλωσή τους. Τα μικρογλοία μπορεί επίσης να καταστρέψουν άμεσα τις αμυλοειδείς πλάκες. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα μικρογλοία στον εγκέφαλο εξαρτάται από μια καλά συντονισμένη ισορροπία σημάτων που τα ενεργοποιούν ή τα αναστέλλουν. Σε άτομα με Αλτσχάιμερ, τα μικρογλοία δεν κάνουν αρκετά καλά τη δουλειά τους.
Ο ρόλος της πρωτεΐνης, που βοηθά στη μεταφορά της χοληστερόλης, στο Αλτσχάιμερ
Οι ερευνητές υποψιάστηκαν ότι αυτό μπορεί να έχει σχέση με μια πρωτεΐνη που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη Ε (APOE). Αυτή η πρωτεΐνη συνήθως βοηθά στη μεταφορά της χοληστερόλης και άλλων λιπών στην κυκλοφορία του αίματος.
Ωστόσο, το γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη είναι γνωστό για το ρόλο του στην επιρροή του κινδύνου ενός ατόμου να αναπτύξει Αλτσχάιμερ, και στον εγκέφαλο με Αλτσχάιμερ, η πρωτεΐνη είναι βασικό συστατικό των αμυλοειδών πλακών. Η πρωτεΐνη μπορεί επίσης να αδρανοποιήσει τα μικρογλοία δεσμευόμενη σε έναν υποδοχέα που ονομάζεται LILRB4 που βρίσκεται στις επιφάνειες των κυττάρων του ανοσοποιητικού.
Προηγούμενες μελέτες σε μοντέλα ποντικών με Αλτσχάιμερ έδειξαν ότι ο υποδοχέας LILRB4 εκφράζεται σε υψηλά επίπεδα στα μικρογλοία όταν συσσωρεύονται αμυλοειδείς πλάκες. Αυτό υποδηλώνει ότι οι θεραπείες που στοχεύουν αυτόν τον υποδοχέα στα μικρογλοία μπορεί να είναι πολλά υποσχόμενες για τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ. Στη νέα μελέτη, η ερευνητική ομάδα αναζήτησε στοιχεία ότι η αύξηση των υποδοχέων LILRB4 στα μικρογλοία παίζει σημαντικό ρόλο στον εγκέφαλο των ατόμων με Αλτσχάιμερ.
Για να γίνει αυτό, οι ερευνητές μελέτησαν πρώτα δείγματα εγκεφαλικού ιστού από ανθρώπους που πέθαναν με αυτή την ασθένεια και ανακάλυψαν ασυνήθιστα υψηλές ποσότητες του υποδοχέα LILRB4 στις επιφάνειες των μικρογλοίων, παρόμοιες με αυτές που είχαν δει στα μοντέλα ποντικιών. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί τα μικρογλοία αγωνίζονται να ελέγξουν τις αμυλοειδείς πλάκες στον εγκέφαλο του Αλτσχάιμερ.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές διεξήγαγαν μελέτες σε εγκεφάλους ποντικών με συσσωρευμένες πλάκες αμυλοειδούς που εκφράζουν τον υποδοχέα LILRB4 για να δουν εάν ένα αντίσωμα που στοχεύει τον υποδοχέα θα μπορούσε να μειώσει τα επίπεδα αμυλοειδούς ενισχύοντας τη δραστηριότητα των ανοσολογικών μικρογλοίων.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα της μελέτης
Τα ευρήματά τους υποδηλώνουν ότι η θεραπεία με αντισώματα εμπόδισε την αλληλεπίδραση μεταξύ των πρωτεϊνών APOE και των υποδοχέων LILRB4 και επέτρεψε στα μικρογλοία να καθαρίσουν τις αμυλοειδείς πλάκες.
Περιέργως, οι πρόσθετες μελέτες της ομάδας διαπίστωσαν ότι αυτή η διαδικασία εκκαθάρισης άλλαξε επίσης τη συμπεριφορά των ζώων, καθιστώντας τα λιγότερο πιθανό να τεθούν σε κινδύνους. Αυτό είναι σημαντικό γιατί τα άτομα με Αλτσχάιμερ μπορεί να εμπλέκονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές, καθώς δεν έχουν αναμνήσεις από προηγούμενες εμπειρίες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να λάβουν αποφάσεις.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν πολλά περισσότερα για να μάθουμε. Για παράδειγμα, οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη εάν αυτή η προσέγγιση θα επηρεάσει την πρωτεΐνη tau, η οποία σχηματίζει καταστροφικά κουβάρια μέσα στους νευρώνες στον εγκέφαλο του Αλτσχάιμερ. Θέλουν επίσης να διερευνήσουν εάν αυτή η στρατηγική καθαρισμού αμυλοειδών πλακών μπορεί να συνοδεύεται από άλλους κινδύνους για την υγεία.
Αλλά συνολικά, αυτά τα ευρήματα προσθέτουν στοιχεία ότι οι ανοσοθεραπείες αυτού του είδους θα μπορούσαν να είναι ένας πολλά υποσχόμενος τρόπος για τη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ.
Αυτή η στρατηγική μπορεί επίσης να έχει επιπτώσεις στη θεραπεία άλλων νευροεκφυλιστικών καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από τοξικά υπολείμματα στον εγκέφαλο, όπως η νόσος Πάρκινσον, η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS) και η νόσος του Huntington. Η ελπίδα είναι ότι αυτού του είδους η έρευνα θα οδηγήσει τελικά σε πιο αποτελεσματικές θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν τον εγκέφαλο.