Τα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές που έδειξαν μείωση βάρους άνω του 20% έχουν αποτελέσει έμπνευση για θεωρίες ότι τα νέα φάρμακα απώλειας βάρους μπορούν σύντομα να ξεπεράσουν τη βαριατρική χειρουργική, το χρυσό πρότυπο για τη θεραπεία της παχυσαρκίας από τη δεκαετία του 1950.
Στην πραγματικότητα, μπορεί να ισχύει το αντίθετο, σύμφωνα με τη Marina Kurian, πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Μεταβολικής και Βαριατρικής Χειρουργικής. «Πιστεύουμε ότι τελικά θα δούμε αύξηση των ασθενών με παχυσαρκία που προσέρχονται στο χειρουργείο», αναφέρει η ειδικός.
Τα νέα φάρμακα για την απώλεια βάρους δανείζονται πολλά από τα στοιχεία της βαριατρικής χειρουργικής, αυξάνοντας τα επίπεδα βασικών πεπτικών ορμονών που ελέγχουν την όρεξη και την παραγωγή ινσουλίνης.
Το Ozempic και το Mounjaro, τα οποία ενδείκνυνται για διαβήτη τύπου 2, φαίνεται να είναι τόσο αποτελεσματικά στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα όσο και η χειρουργική επέμβαση. Το Ozempic για απώλεια βάρους όμως δεν πλησιάζει σε αυτά τα επίπεδα.
Παχυσαρκία: Γιατί η βαριατρική χειρουργική είναι το χρυσό πρότυπο θεραπείας
Η βαριατρική χειρουργική αναφέρεται σε διάφορους τύπους διαδικασιών που χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό του στομάχου και την αναμόρφωση του γαστρεντερικού σωλήνα, ώστε να μπορεί να συγκρατεί λιγότερα τρόφιμα και να απορροφά περισσότερα θρεπτικά συστατικά.
Πρόκειται για μία διαδικασία που όχι μόνο προκαλεί τεράστια απώλεια βάρους. Μπορεί επίσης να θεραπεύσει καταστάσεις όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υπνική άπνοια και οι καρδιακές παθήσεις και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αρθρίτιδας, καρκίνου, εγκεφαλικών επεισοδίων και πολλά άλλα.
Μια μεγάλη ανασκόπηση του 2021 διαπίστωσε ότι η χειρουργική επέμβαση απώλειας βάρους μείωσε τον κίνδυνο θνησιμότητας από όλες τις αιτίες κατά 50%. Τα άτομα με διαβήτη που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση είχαν επιπλέον εννέα χρόνια ζωής, κατά μέσο όρο.
Παρά τα δεδομένα δεκαετιών που δείχνουν τα μακροπρόθεσμα οφέλη της βαριατρικής χειρουργικής στην παχυσαρκία, οι επιστήμονες δεν είναι απολύτως σίγουροι γιατί είναι τόσο αποτελεσματική.
«Η αναδιάρθρωση των πεπτικών οργάνων και η διατομή των νεύρων φαίνεται να αλλάζουν τα επίπεδα των ορμονών, των χολικών οξέων και της μικροχλωρίδας του εντέρου που σηματοδοτούνται τον εγκέφαλο όταν το σώμα είναι έτοιμο για περισσότερη τροφή», δήλωσε ο Daniel Drucker, ενδοκρινολόγος στο νοσοκομείο Mount Sinai στο Τορόντο.
Μερικοί από αυτούς τους υποκείμενους μηχανισμούς ενέπνευσαν την κατηγορία των φαρμάκων απώλειας βάρους που τώρα βρίσκονται στα φώτα της δημοσιότητας.
Πώς συγκρίνονται τα φάρμακα απώλειας βάρους με τη βαριατρική χειρουργική
Το Ozempic και το Wegovy μιμούνται την πεπτική ορμόνη που μοιάζει με το GLP-1, η οποία ενισχύει τα επίπεδα ινσουλίνης, αυξάνει το αίσθημα κορεσμού και επιβραδύνει την κένωση του στομάχου. Το Mounjaro και άλλα φάρμακα υπό ανάπτυξη μιμούνται το GLP-1 και άλλες ορμόνες που παίζουν ρόλο στον έλεγχο της όρεξης και της πέψης μετά από βαριατρική χειρουργική επέμβαση.
Τα πρώτα δεδομένα από την εταιρεία Eli Lilly δείχνουν ότι η ρετατρουτίδη, ένα νέο φάρμακο-αγωνιστής των υποδοχέων GLP-1, μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να χάσουν περισσότερο από το 24% του σωματικού τους βάρους.
Αλλά οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σίγουροι εάν η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να προσφέρει τα ίδια μακροπρόθεσμα αποτελέσματα με τη βαριατρική χειρουργική.
Για να συγκρίνουν με σιγουριά το GLP-1 και τη βαριατρική χειρουργική, οι επιστήμονες θα χρειαστεί να κάνουν μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή που θα εξετάζει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και την ασφάλεια κάθε προσέγγισης, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο το καθένα ταιριάζει στον τρόπο ζωής ενός ατόμου.
Στο μεταξύ, οι ερευνητές επιδιώκουν να κατανοήσουν τις επιπτώσεις των GLP-1 στην υγεία πέρα από την απώλεια βάρους και τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.
Για παράδειγμα, η Lilly μελετά πώς η σεμαγλουτίδη μπορεί να είναι σε θέση να θεραπεύσει την καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης, τη διαβητική νεφρική νόσο, τη λιπώδη νόσο του ήπατος και την περιφερική αρτηριακή νόσο.
Μπορούν να συνδυαστούν τα φάρμακα για την απώλεια βάρους και η χειρουργική επέμβαση
Αν και η βαριατρική χειρουργική έχει αποδειχθεί ασφαλής και αποτελεσματική εδώ και αρκετές δεκαετίες, μόνο το 1% περίπου των ατόμων που πληρούν τις προϋποθέσεις για μια επέμβαση επιλέγουν να την πραγματοποιήσουν. Ορισμένοι ασθενείς δεν θεωρούν απαραίτητο να θεραπεύσουν την παχυσαρκία, ενώ άλλοι φοβούνται το χειρουργείο ή δεν μπορούν να καλύψουν οικονομικά την επέμβαση.
Η Δρ. Kurian θεωρεί πως το φάρμακο δεν θα πλησιάσει σύντομα το επίπεδο αποτελεσματικότητας που έχει η βαριατρική χειρουργική. Ωστόσο, χαιρετίζει την προσθήκη φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας.
«Η ύπαρξη δύο εξαιρετικά αποτελεσματικών εργαλείων στο οπλοστάσιο ανοίγει νέες δυνατότητες στους γιατρούς να βοηθήσουν τους ασθενείς να φτάσουν στο φυσιολογικό ή υπέρβαρο εύρος, αν αυτός είναι ο στόχος τους», εξηγεί η ειδικός.
Για παράδειγμα, οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν ένα φάρμακο GLP-1 για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να χάσουν αρκετό βάρος με στόχο να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο επιπλοκών από τη χειρουργική επέμβαση.
Εναλλακτικά, για ασθενείς με υποτροπή βάρους τα χρόνια μετά την βαριατρική επέμβαση, οι γιατροί μπορούν να προσθέσουν ένα φάρμακο που θα μειώσει 5% με 10% το βάρος για να τους βοηθήσει να διαχειριστούν και να διατηρήσουν το βάρος τους μακροπρόθεσμα.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των φαρμάκων για την απώλεια βάρους και της βαριατρικής χειρουργικής
Η πραγματικότητα του κόστους της χειρουργικής επέμβασης με τη δέσμευση στη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι πολύ διαφορετική.
Οι βαριατρικές επεμβάσεις συνήθως γίνονται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, καθιστώντας τις ελάχιστα επεμβατικές. Συχνά χρειάζονται μερικές ημέρες για να πάρει εξιτήριο και τέσσερις έως έξι εβδομάδες για την ανάρρωση. Αν και ο κίνδυνος επιπλοκών είναι χαμηλός, ορισμένοι ασθενείς αντιμετωπίζουν προβλήματα χοληδόχου κύστης, σύνδρομο dumping και διατροφικές ελλείψεις.
Τα φάρμακα GLP-1 είναι μη επεμβατικά, αλλά πρέπει να λαμβάνονται εφ’ όρου ζωής, διαφορετικά το σωματικό βάρος του ασθενούς θα μπορούσε να επανέλθει αμέσως. Τείνουν επίσης να συνοδεύονται από μια σειρά από δυσάρεστες παρενέργειες, όπως ναυτία, έμετος και διάρροια, οι οποίες μερικές φορές μπορεί να είναι αρκετά επίμονες ώστε οι άνθρωποι να σταματήσουν να τα παίρνουν.
Από την άλλη, οι επιστήμονες έχουν μελετήσει την ασφάλεια των φαρμάκων GLP-1 για τη θεραπεία του διαβήτη για 18 χρόνια. Όμως τα δεδομένα για φάρμακα όπως το Ozempic και το Wegovy έχουν μελετηθεί σε ασθενείς με παχυσαρκία μόνο για μερικά χρόνια.