Σήμερα συμπληρώνονται 4 χρόνια από το πρώτο κρούσμα covid-19 στην Ελλάδα. Πώς προετοιμαζόμαστε για την επόμενη πανδημία και ποια μαθήματα πήραμε από την covid-19.
Στις 26 Φεβρουαρίου 2020, ο Καθηγητής λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας, ανακοινώνει ότι ο «ασθενής μηδέν» εντοπίστηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι μία 38χρονη που είχε επισκεφθεί τη Βόρεια Ιταλία. Η Ελλάδα μπαίνει στη δίνη της πανδημίας μαζί με την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Βίωσε την ανησυχία, το φόβο και σκληρά μέτρα περιορισμού. Η covid στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους.
Τον Μάρτιο ανακοινώνεται στην Ελλάδα το πρώτο lockdown και μέτρα αντιμετώπισης του κορονοϊού.
Στις 11 Μαρτίου 2020 σε διάγγελμά του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προειδοποιεί ότι «τα δύσκολα είναι μπροστά».
Στις 12 Μαρτίου 2020, ανακοινώνεται ο πρώτος θάνατος από τον νέο κορονοϊό στη χώρα.
Στις 17 Μαρτίου 2020, σε διάγγελμά του ο πρωθυπουργός αναφέρει πως «είμαστε σε πόλεμο με έναν εχθρό που είναι αόρατος και ύπουλος». Καλεί τους πολίτες να μείνουν ασφαλείς στα σπίτια τους.
Η επιστημονική κοινότητα δίνει μάχη με το χρόνο για την παρασκευή εμβολίου. Στις25 Δεκεμβρίου 2020, φτάνει στην Ελλάδα η πρώτη παρτίδα 9.750 δόσεων εμβολίων της Pfizer.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ που το 2023 σήμανε το τέλος της πανδημίας, τα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας της Covid-19 κόστισαν σχεδόν 337 εκατομμύρια χρόνια ζωής, προκαλώντας τον πρόωρο θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων.
«Η πανδημία ήταν μία πρωτόγνωρη συνθήκη που σάρωσε τις ζωές μας. Τίποτα δεν ήταν κανονικό. Τέσσερα χρόνια μετά μπορώ να πω, πως ζήσαμε την «τέλεια καταιγίδα». Στην αρχή, ο εχθρός ήταν άγνωστος και προφανώς ο φόβος κυριαρχούσε. Δεν ήταν εύκολες εκείνες οι μέρες, τα δεδομένα λίγα, οι προβλέψεις δυσμενείς και ζοφερές βλέποντας τι συνέβαινε στη γειτονική μας Ιταλία», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Βασίλης Κοντοζαμάνης, τότε αναπληρωτής υπουργός Υγείας και σήμερα σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα Υγείας.
Οι δύσκολες αποφάσεις
«Οι μεγάλες κρίσεις χρειάζονται γρήγορες και γενναίες αποφάσεις. Κάθε απόφαση είχε μία θεμελιώδη αρχή: «Πάνω και πρώτα απ’ όλα ο άνθρωπος». Με αυτή την προτεραιότητα πορευτήκαμε. Δεν ήταν ελαφρύ, αβίαστο και ανώδυνο την περίοδο που η Πατρίδα γύριζε σελίδα, που η αισιοδοξία κυριαρχούσε στην ελληνική κοινωνία να κλειστούμε στα σπίτια μας. Έπρεπε, όμως. Προστατεύσαμε τους πολίτες και κερδίσαμε πολύτιμο χρόνο που τον αξιοποιήσαμε για την πρωτοφανή ενίσχυση του ΕΣΥ», προσθέτει ο κ. Κοντοζαμάνης.
Η Ευρώπη προετοιμάζεται για την επόμενη πανδημία
Σήμερα ως μέλος της Αρχής Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Καταστάσεων Έκτακτης Υγειονομικής Ανάγκης (HERA) ο κ. Κοντοζαμάνης εργάζεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε τα μαθήματα της πανδημίας «να μετουσιωθούν με αποτελεσματικότητα σε “πιλότο” στο ενδεχόμενο μιας νέας πανδημικής κρίσης».
«Η καλύτερη δυνατή προετοιμασία για να γίνει καλή δουλειά αύριο, είναι να γίνει πολύ καλή δουλειά σήμερα. Κανείς δεν αποκλείει την περίπτωση στο σύγχρονο περιβάλλον οι υγειονομικές κρίσεις να μας χτυπούν συχνότερα την πόρτα. Η περίοδος της πανδημίας μας κληροδότησε, μεταξύ άλλων σπουδαίων μαθημάτων και πολύτιμη εμπειρία και γνώση για τη διαχείριση έκτακτων υγειονομικών κρίσεων και αναγκών.
Η HERA είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια, ένα πολύτιμο εργαλείο με σαρωτικές δυνάμεις που διαδραματίζει έναν ξεχωριστό πανευρωπαϊκό ρόλο, επενδύοντας στην κατεύθυνση της προετοιμασίας. Ποτέ πριν δεν είχε η ΕΕ τη δυνατότητα να αγοράζει και να αποθηκεύει κρίσιμο υλικό ή να προχωρήσει στη λήψη αποφάσεων έκτακτης ανάγκης με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν οι εθνικές κυβερνήσεις σε περιόδους κρίσης».
Μαθήματα από την πανδημία που πρέπει να πάρει το ΕΣΥ
Σε έκθεσή του το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) με τίτλο «Μαθήματα από την πανδημία» δείχνει ότι χρειάζεται να δοθούν κίνητρα για την προσέλκυση νέων υγειονομικών και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, για στελέχωση των δομών υγείας με ικανό αριθμό υγειονομικών εκπαιδευμένων και ενημερωμένων στη χρήση νέων συστημάτων, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις για την υγεία.
Οι συντάκτες της έκθεσης υπογραμμίζουν τη σημασία της πρόσληψης και εκπαίδευσης υγειονομικών, ώστε να καλυφθούν οι ελλείψεις που παρατηρήθηκαν κατά την πανδημία, κάνοντας λόγο για «ισχυρό, ευέλικτο δυναμικό για τη Δημόσια Υγεία».
Σε αυτό το πλαίσιο, το ECDC θα ξεκινήσει το 2024 ένα μεγάλο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τους ειδικούς του ECDC, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες καταγράφηκαν κενά τα οποία προσπάθησαν να καλύψουν με προσλήψεις έκτακτου προσωπικού για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Οι ελλείψεις προσωπικού στο ΕΣΥ βρίσκονται στο «κόκκινο» ενώ οι εργαζόμενοι βιώνουν εξαντλητικούς ρυθμούς εργασίας που οδηγούν συχνά σε επαγγελματική εξουθένωση. Κοινή παραδοχή είναι ότι οι εργαζόμενοι στα Δημόσια Νοσοκομεία που σήκωσαν το βάρος της πανδημίας, συνετέλεσαν στο να μείνει όρθιο το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αυτό είχε αντίκτυπο και στην ψυχική τους υγείας. Αρνητικό είναι το ισοζύγιο μόνιμων προσλήψεων – αποχωρήσεων από το δημόσιο σύστημα υγείας.
Οι καταγεγραμμένες ελλείψεις ανέρχονται σε 6.000 για το ιατρικό προσωπικό και 25.000 νοσηλευτικό και υπόλοιπο προσωπικό.