Ξηροφθαλμία: Γιατί χρειαζόμαστε τα δάκρυα

Ανυπόφορο κάψιμο, τσούξιμο, και φαγούρα. Η ξηροφθαλμία, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τα μάτια.

Το δάκρυ είναι ένα πολύπλοκο υγρό, το οποίο εκκρίνεται από τους αδένες που υπάρχουν γύρω από το μάτι. Η δράση του είναι μηχανική και λιπαντική. Εξαιτίας των δακρύων τα μάτια απωθούν τα βακτήρια και τα αλλεργιογόνα και προστατεύουν την όραση.

Η ξηροφθαλμία είναι μια συχνή πάθηση που επηρεάζει την επιφάνεια του κερατοειδούς και του επιπεφυκότα λόγω έλλειψης δακρύων. Ως αποτέλεσμα, η επιφάνεια του ματιού δεν λιπαίνεται καλά, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία, προβλήματα όρασης και τραυματισμούς στον κερατοειδή και τον επιπεφυκότα. Όπως λένε οι ειδικοί της Mayo Clinic , τα δάκρυα μπορεί να είναι ανεπαρκή για πολλούς λόγους. Για παράδειγμα, η ξηροφθαλμία μπορεί να εμφανιστεί εάν δεν παράγετε αρκετά δάκρυα ή εάν παράγετε δάκρυα κακής ποιότητας. Αυτό οδηγεί σε φλεγμονή και βλάβη στην επιφάνεια του κερατοειδούς.

Εάν έχετε ξηροφθαλμία, τα μάτια σας μπορεί να τσούζουν ή να καίνε. Μπορεί να νιώθετε συμπτώματα ξηροφθαλμίας σε ορισμένες καταστάσεις, όπως όταν βρίσκεστε σε αεροπλάνο, σε κλιματιζόμενο χώρο, όταν κάνετε ποδήλατο ή όταν εργάζεστε μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή για ώρες.

Οι θεραπείες για την ξηροφθαλμία περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής και οφθαλμικές σταγόνες, τα τεχνητά δάκρυα. Πιθανότατα θα πρέπει να λαμβάνετε αυτά τα μέτρα επ’ αόριστον για να ελέγχετε τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ξηροφθαλμίας

• Τσούξιμο, κάψιμο ή αίσθηση ξένου σώματος στα μάτια σας
• Ευαισθησία στο φως
• Ερυθρότητα
• Δυσκολία στη χρήση φακών επαφής
• Δυσκολία στη νυχτερινή οδήγηση
• Υγρά μάτια, που είναι η αντίδραση του οργανισμού στον ερεθισμό της ξηροφθαλμίας
• Θολή όραση ή κόπωση των ματιών

Πότε να επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο

Επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο εάν έχετε συμπτώματα ξηροφθαλμίας, όπως κόκκινα, ερεθισμένα, κουρασμένα ή μάτια που πονούν. Ο γιατρός θα διαγνώσει  τι είναι αυτό που ενοχλεί τα μάτια σας.

Τι ακριβώς συμβαίνει στα μάτια

Η ξηροφθαλμία προκαλείται από διάφορους λόγους που διαταράσσουν τη δακρυϊκή μεμβράνη. Το δακρυϊκό φιλμ αποτελείται από τρία στρώματα: λιπαρά έλαια, υδατικό υγρό και βλέννα. Αυτός ο συνδυασμός λιπαίνει τα μάτια και τα διατηρεί καθαρά. Προβλήματα με οποιοδήποτε από αυτά τα στρώματα μπορεί να προκαλέσουν ξηροφθαλμία.

Οι λόγοι για τη δυσλειτουργία του δακρυϊκού φιλμ είναι πολλοί, συμπεριλαμβανομένων των ορμονικών αλλαγών, των αυτοάνοσων νοσημάτων, των φλεγμονωδών αδένων των βλεφάρων ή των αλλεργικών οφθαλμικών παθήσεων. Για ορισμένους ανθρώπους, η αιτία της ξηροφθαλμίας είναι η μειωμένη παραγωγή δακρύων ή η αυξημένη εξάτμιση δακρύων.

Γιατί μειώνεται η παραγωγή δακρύων

Η ξηροφθαλμία μπορεί να εμφανιστεί όταν δεν μπορείτε να παράγετε αρκετά δάκρυα, που ονομάζονται επίσης υδατοειδές υγρό. Ο ιατρικός όρος για την κατάσταση αυτή είναι κερατοεπιπεφυκίτιδα. Οι συνήθεις αιτίες της μειωμένης παραγωγής δακρύων περιλαμβάνουν:

• Γήρανση
• Ορισμένες ιατρικές παθήσεις, όπως σύνδρομο Sjogren, αλλεργική οφθαλμοπάθεια, ρευματοειδής αρθρίτιδα, λύκος, διαταραχές του θυρεοειδούς ή ανεπάρκεια βιταμίνης Α.
• Ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιισταμινικών, των αποσυμφορητικών, της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, των αντικαταθλιπτικών και των φαρμάκων για την υψηλή αρτηριακή πίεση, την ακμή, τον έλεγχο των γεννήσεων και τη νόσο του Πάρκινσον.
• Απευαισθησία των νεύρων του κερατοειδούς που προκαλείται από τη χρήση φακών επαφής, νευρική βλάβη ή χειρουργική επέμβαση με λέιζερ, αν και τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας που σχετίζονται με αυτή τη διαδικασία είναι συνήθως προσωρινά

Γιατί εξατμίζονται τα δάκρυα 

Η λιπαρή μεμβράνη που παράγεται από μικρούς αδένες στην άκρη των βλεφάρων σας (μεϊβομιανοί αδένες) μπορεί να φράξει. Οι φραγμένοι μεϊβομιανοί αδένες είναι πιο συνηθισμένοι σε άτομα με ροδόχρου ακμή ή άλλες δερματικές διαταραχές. Οι συνήθεις αιτίες αυξημένης εξάτμισης των δακρύων περιλαμβάνουν:

• Οπίσθια βλεφαρίτιδα (δυσλειτουργία των μεϊβομιανών αδένων)
• Ανοιγοκλείσιμο των ματιών λιγότερο συχνά, το οποίο τείνει να συμβαίνει με ορισμένες παθήσεις, όπως η νόσος του Πάρκινσον- ή όταν συγκεντρώνεστε κατά τη διάρκεια ορισμένων δραστηριοτήτων, όπως όταν διαβάζετε, οδηγείτε ή εργάζεστε στον υπολογιστή
• Προβλήματα στα βλέφαρα, όπως η στροφή των βλεφάρων προς τα έξω (εκτρόπιο) και η στροφή των βλεφάρων προς τα μέσα (εντρόπιο)
• Αλλεργίες στα μάτια
• Συντηρητικά σε τοπικές οφθαλμικές σταγόνες
• Άνεμος, καπνός ή ξηρός αέρας
• Ανεπάρκεια βιταμίνης

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες που καθιστούν πιο πιθανό να εμφανίσετε ξηροφθαλμία είναι:

Η ηλικία άνω των 50 ετών. Η παραγωγή δακρύων τείνει να μειώνεται καθώς μεγαλώνετε. Η ξηροφθαλμία είναι πιο συχνή σε άτομα άνω των 50 ετών.
Αν είστε γυναίκα. Η έλλειψη δακρύων είναι πιο συχνή στις γυναίκες, ειδικά αν παρουσιάζουν ορμονικές αλλαγές λόγω εγκυμοσύνης, χρήσης αντισυλληπτικών χαπιών ή εμμηνόπαυσης.
Αν η διατροφή σας είναι χαμηλή σε βιταμίνη Α, η οποία βρίσκεται στο συκώτι, τα καρότα και το μπρόκολο, ή χαμηλή σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα οποία βρίσκονται στα ψάρια, τα καρύδια και τα φυτικά έλαια.
Αν φοράτε φακούς επαφής ή έχετε ιστορικό διαθλαστικής χειρουργικής επέμβασης.

Επιπλοκές

Τα άτομα που έχουν ξηροφθαλμία μπορεί να εμφανίσουν αυτές τις επιπλοκές:

• Οφθαλμικές λοιμώξεις. Τα δάκρυά σας προστατεύουν την επιφάνεια των ματιών σας από τις λοιμώξεις. Χωρίς επαρκή δάκρυα, μπορεί να έχετε αυξημένο κίνδυνο οφθαλμικής λοίμωξης.
• Βλάβη στην επιφάνεια των ματιών σας. Εάν δεν αντιμετωπιστούν, η σοβαρή ξηροφθαλμία μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή των ματιών, τριβή της επιφάνειας του κερατοειδούς, έλκη του κερατοειδούς και απώλεια όρασης.
• Μειωμένη ποιότητα ζωής. Η ξηροφθαλμία μπορεί να δυσχεράνει την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το διάβασμα.

Πρόληψη

Εάν αντιμετωπίζετε ξηροφθαλμία, δώστε προσοχή στις καταστάσεις που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν τα συμπτώματά σας. Στη συνέχεια, βρείτε τρόπους να αποφεύγετε αυτές τις καταστάσεις προκειμένου να προλάβετε τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας. Πιο συγκεκριμένα:

• Αποφύγετε να φυσάει αέρας στα μάτια σας. Μην κατευθύνετε το σεσουάρ μαλλιών, τον κλιματισμό του αυτοκινήτου, τα κλιματιστικά ή τους ανεμιστήρες προς τα μάτια σας.
• Προσθέστε υγρασία στον αέρα. Το χειμώνα, ένας υγραντήρας μπορεί να προσθέσει υγρασία στον ξηρό εσωτερικό αέρα.
• Εξετάστε το ενδεχόμενο να φοράτε γυαλιά ηλίου ή προστατευτικά γυαλιά. Αυτά εμποδίζουν τον άνεμο και τον ξηρό αέρα.
• Κάντε διαλείμματα για τα μάτια σας. Εάν διαβάζετε ή κάνετε άλλη εργασία που απαιτεί οπτική συγκέντρωση, κάντε περιοδικά διαλείμματα για τα μάτια. Κλείνετε τα μάτια σας για λίγα λεπτά. Ή ανοιγοκλείστε επανειλημμένα τα μάτια σας για μερικά δευτερόλεπτα για να βοηθήσετε τα δάκρυα να διαχυθούν ομοιόμορφα στα μάτια σας.
• Προσέξτε το περιβάλλον σας. Ο αέρας σε μεγάλα υψόμετρα, σε ερημικές περιοχές και σε αεροπλάνα μπορεί να είναι εξαιρετικά ξηρός. Όταν περνάτε χρόνο σε ένα τέτοιο περιβάλλον, μπορεί να είναι χρήσιμο να κλείνετε συχνά τα μάτια σας για λίγα λεπτά κάθε φορά για να ελαχιστοποιήσετε την εξάτμιση των δακρύων σας.
• Τοποθετήστε την οθόνη του υπολογιστή σας κάτω από το επίπεδο των ματιών. Εάν η οθόνη του υπολογιστή σας βρίσκεται πάνω από το επίπεδο των ματιών, θα ανοίξετε τα μάτια σας πιο πλατιά για να δείτε την οθόνη. Τοποθετήστε την οθόνη του υπολογιστή σας κάτω από το επίπεδο των ματιών, ώστε να μην ανοίγετε τα μάτια σας τόσο πολύ. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της εξάτμισης των δακρύων σας μεταξύ των βλεφαρίδων των ματιών.
• Σταματήστε το κάπνισμα και αποφύγετε τον καπνό.  Ο καπνός μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα ξηροφθαλμίας.
• Χρησιμοποιείτε τακτικά τεχνητά δάκρυα. Εάν έχετε χρόνια ξηροφθαλμία, χρησιμοποιήστε οφθαλμικές σταγόνες ακόμη και όταν τα μάτια σας αισθάνονται καλά για να τα διατηρείτε ενυδατωμένα.